Title 50 - Trương Diệu Thảo, Bùi Doãn Zin - Bất bình đẳng thu nhập ở Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá: Nguyên nhân và hàm ý chính sách.docx ✅

2 1. Mở đầu Phát triển kinh tế và duy trì sự bình đẳng là hai trong những mục tiêu vĩ mô quan trọng mà hầu hết các quốc gia đều hướng tới để theo đuổi mục tiêu phát triển bền vững và toàn diện (Kim & cộng sự 2024). Tuy nhiên, một thách thức đặt ra cho các chính phủ trong quá trình hoạch định và điều tiết kinh tế vĩ mô là liệu tăng trưởng kinh tế có đi kèm với sự gia tăng khoảng cách thu nhập giữa các nhóm dân cư. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, với sự phụ thuộc và hội nhập lẫn nhau của các nền kinh tế, vấn đề bất bình đẳng thu nhập trở thành một chủ đề nhận được nhiều sự quan tâm trong nghiên cứu và hoạch định chính sách để đảm bảo việc tăng trưởng kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội công bằng (Hoài 2024). Trong năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam tăng 15.4% (đạt khoảng 786.29 tỷ USD) so với cùng kỳ năm trước, trong đó nhập khẩu tăng 16.7% và xuất khẩu tăng 14.3% (Linh 2025). Cán cân thương mại hàng hoá xuất siêu đạt 24.77 tỷ USD (Linh 2025). Ngoài ra, theo tổng hợp của Cục Thống kê – Bộ Tài chính, trong nửa đầu năm 2025, vốn đầu tư FDI vào Việt Nam được ghi nhận là cao nhất trong 5 năm vừa qua, tăng 8.1% so với cùng kỳ năm trước (đạt 11.72 tỷ USD) (Trang 2025). Trong khi đó, mục tiêu của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong việc Quản lý phát triển an sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021 – 2030 có nêu rằng: “Quản lý phát triển xã hội có hiệu quả, nghiêm minh, bảo đảm an sinh xã hội, an ninh con người; thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội”(2); bảo đảm chính sách lao động, việc làm, thu nhập, thực hiện tốt phúc lợi xã hội, an sinh xã hội”. Do vậy, việc nghiên cứu và xác định các nguyên nhân gây ra sự bất bình đẳng thu nhập ở Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá có thể được xem là cùng hướng với những định huớng phát triển chung Việt Nam trong thời gian sắp tới, từ đó có thể đưa ra những hàm ý chính sách khả thi nhằm tối thiểu nguy cơ và giúp kinh tế Việt Nam tăng trưởng bền vững và ổn định hơn. Tại Việt Nam, có rất nhiều nghiên cứu xem xét về mối quan hệ của tăng trưởng kinh tế (chỉ số GDP) và bất bình đẳng thu nhập (Đức và cộng sự 2018; Hoi 2008; Hung và cộng sự 2020; Nam và cộng sự 2020), tuy nhiên, rất ít các nghiên cứu chỉ ra các yếu tố bao gồm quy mô kinh tế (GDP), xuất khẩu (EXP) và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có tác động đến chỉ số bất bình đẳng thu nhập tại Việt Nam (chỉ số GINI). Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực thực hiện toàn cầu hoá sâu rộng về kinh tế, việc xác định mối liên hệ giữa quy mô kinh tế (GDP), xuất khẩu (EXP) và dòng vốn đầu tư