Tiêu đề 21 - Nguyễn Thị Ánh Hồng - Chính sách pháp luật hình sự trong việc bảo đảm phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam: Thực trạng và kiến nghị hoàn thiện.docx ✅

Trong khoa học luật hình sự Việt Nam, chính sách hình sự là một bộ phận của chính sách pháp luật, bởi vì đó là những định hướng, những chủ trương trong việc sử dụng pháp luật hình sự vào lĩnh vực đấu tranh chống tội phạm và phòng ngừa tội phạm. 6 Dựa theo lĩnh vực pháp luật, chính sách hình sự được phân thành: chính sách pháp luật hình sự, chính sách pháp luật tố tụng hình sự, chính sách pháp luật tố tụng hình sự, chính sách pháp luật thi hành án hình sự; chính sách pháp luật khoa học điều tả hình sự, chính sách pháp luật về phòng ngừa tình hình tội phạm. 7 Chính sách pháp luật hình sự là một bộ phận trong tổng thể chính sách hình sự của Nhà nước, bao gồm các định hướng, chủ trương và giải pháp được thể chế hóa trong pháp luật hình sự nhằm đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ trật tự xã hội và lợi ích của Nhà nước, tổ chức và công dân. Chính sách hình sự không chỉ nhằm đấu tranh chống tội phạm, mà còn mang tính định hướng quản lý xã hội, trong đó có việc bảo vệ và thúc đẩy các quan hệ kinh tế hợp pháp. Hiện nay ở các quốc gia khác nhau trong đó có Việt Nam có rất nhiều cách hiểu khác nhau về kinh tế tư nhân, 8 có thể được xem là một loại hình kinh tế phát triển dựa trên sở hữu tư nhân về toàn bộ các yếu tố sản xuất (cả hữu hình và vô hình) được đưa vào sản xuất - kinh doanh. Nó hoàn toàn tự chủ, tự chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động sản xuất - kinh doanh, dịch vụ, cụ thể là: tự chủ về vốn, tự chủ về quản lý, tự chủ về phân phối sản phẩm, tự chủ lựa chọn hình thức tổ chức, quy mô, phương hướng sản xuất - kinh doanh, tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất - kinh doanh trước pháp luật của Nhà nước. 9 Khu vực kinh tế tư nhân hiện có khoảng hơn 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, là lực lượng quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất 5 Mục IV Nghị quyết số 27/NQ-TW của BCH Trung ương Đảng Khoá XIII ngày 9/11/2022 6 Đào Trí Úc, Luật hình sự Việt Nam – Quyển 1 Những quy định chung, NXB Khoa học xã hội, 2000, Trang 182 7 Võ Khánh Vinh, Chính sách pháp luật – Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, 2020, trang 506-507 8 Nguyễn Hữu Trinh, Nguyễn Văn Tuấn, Lê Văn Tấn và Phan Đông Phú, Các chính sách pháp luật và những tác động của nó đến sự phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam giai đoạn sau đổi mới đến nay, 2021, [https://tapchicongthuong.vn/cac-chinh-sach-phap-luat-va-nhung-tac-dong-cua-no-den- su-phat-trien-kinh-te-tu-nhan-o-viet-nam-giai-doan-sau-doi-moi-den-nay-78675.htm], (truy cập ngày 15.8.2025) 9 Nguyễn Hữu Trinh, Nguyễn Văn Tuấn, Lê Văn Tấn và Phan Đông Phú, Các chính sách pháp luật và những tác động của nó đến sự phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam giai đoạn sau đổi mới đến nay, 2021, [https://tapchicongthuong.vn/cac-chinh-sach-phap-luat-va-nhung-tac-dong-cua-no-den- su-phat-trien-kinh-te-tu-nhan-o-viet-nam-giai-doan-sau-doi-moi-den-nay-78675.htm], (truy cập ngày 15.8.2025)
lao động, gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần xoá đói, giảm nghèo, ổn định đời sống xã hội. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã phát triển lớn mạnh, khẳng định thương hiệu và vươn ra thị trường khu vực, thế giới. 10 Tuy nhiên, con đường phát triển của kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều rào cản, đặc biệt là những rào cản về thể chế và pháp lý. Trong khi đó, pháp luật nếu được xây dựng hợp lý và thực thi hiệu quả sẽ trở thành "bệ đỡ" vững chắc giúp kinh tế tư nhân phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào công cuộc hiện đại hóa đất nước. 11 Chính sách pháp luật hình sự đảm bảo phát triển kinh tế tư nhân có thể hiểu là bao gồm các định hướng, chủ trương và giải pháp được thể chế hóa trong pháp luật hình sự nhằm bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân trong một quốc gia. Chính sách này không chỉ bao gồm các định hướng, chủ trương, quy định pháp luật liên quan đến các hành vi tội phạm mà còn đề ra những cơ chế pháp lý bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các cá nhân, doanh nghiệp tư nhân, từ đó tạo ra môi trường an toàn và minh bạch cho sự phát triển của khu vực kinh tế này. Chính sách pháp luật hình sự có tác động sâu sắc đến sự phát triển của kinh tế tư nhân dưới nhiều góc độ. Chính sách pháp luật hình sự có tác động hai chiều đến kinh tế tư nhân: Nếu được xây dựng hợp lý, minh bạch và công bằng, nó sẽ tạo động lực và bảo vệ sự phát triển của kinh tế tư nhân. Một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và có trách nhiệm là nền tảng cho phát triển bền vững, thu hút đầu tư và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng. 12 Ngược lại, nếu lạm dụng hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế, hoặc thực thi pháp luật thiếu hiệu quả, sẽ gây tâm lý e ngại, cản trở đầu tư và đổi mới. Một hệ thống pháp luật hình sự hiệu quả, công bằng và minh bạch không chỉ bảo vệ mà còn tạo điều kiện cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển bền vững. Thể hiện ở các khía cạnh cụ thể như: (i) Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp tư nhân thông qua việc quy định các hành vi bị coi là tội phạm trong lĩnh vực kinh và xử lý nghiêm minh những hành vi này bảo vệ tài sản, uy tín và quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp tư nhân, từ đó tạo niềm tin vào môi trường kinh doanh; (ii) Tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh khi pháp luật hình sự ngăn chặn các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, như: buôn lậu, 10 Nghị quyết số 68 -NQ/TW của Bộ chính trị ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân 11 Phát triển kinh tế tư nhân và vai trò của pháp luật trong thể chế Việt Nam, [https://nhandan.vn/special/phat-trien- kinh-te-tu-nhan-va-vai-tro-cua-phap-luat/], (truy cập ngày 19/8/2025) 12 UNDP Vietnam. (2021). Strengthening Business Integrity and Responsible Conduct in Vietnam.