Nội dung text Giáo trình Dược lý - Y Hà Nội.pdf
dîc lý häc 2007 - ®1i häc Y Hμ néi (s ̧ch dïng cho sinh vian hÖ b ̧c sÜ ®a khoa) Bμi 1: ®1i c¬ng vÒ dîc ®éng häc Môc tiau häc tËp: Sau khi häc xong bμi nμy, sinh vian cã kh¶ n ̈ng: 1. Ph©n tÝch ®îc qu ̧ tr×nh hÊp thu vμ ph©n phèi thuèc trong c¬ thÓ. 2. Nau ®îc ý nghÜa cña c ̧c th«ng sè dîc ®éng häc cña c ̧c qu ̧ tr×nh hÊp thu vμ ph©n phèi thuèc. 3. Nau ®îc ý nghÜa cña viÖc g3⁄4n thuèc vμo protein huyÕt t¬ng. 4. Tr×nh bμy ®îc nh÷ng qu ̧ tr×nh vμ ý nghÜa cña sù chuyÓn hãa thuèc trong c¬ thÓ. 5. KÓ ra ®îc ý nghÜa th«ng sè dîc ®éng häc vÒ hÖ sè thanh th¶i, t/2 vμ c ̧c ®êng th¶i trõ thuèc khái c¬ thÓ. Dîc ®éng häc (Pharmacokinetics) nghian cøu c ̧c qu ̧ tr×nh chuyÓn vËn cña thuèc tõ lóc ®îc hÊp thu vμo c¬ thÓ cho ®Õn khi bÞ th¶i trõ hoμn toμn (H 1 ). C ̧c qu ̧ tr×nh ®ã lμ: - Sù hÊp thu (Absorption) - Sù ph©n phèi (Distribution) - Sù chuyÓn hãa (Metabolism) - Sù th¶i trõ (Excretion) M ̧u M« HÊp thu (uèng, b«i...) Thuèc t/m Thuèc - protein Protein + thuèc(T) M Dù tr÷ T T - Rec ChuyÓn hãa ChÊt chuyÓn hãa (M) T ̧c dông Th¶i trõ H×nh 1.1. Sù chuyÓn vËn cña thuèc trong c¬ thÓ §Ó thùc hiÖn ®îc nh÷ng qu ̧ tr×nh nμy, thuèc ph¶i vît qua c ̧c mμng tÕ bμo. V× thÕ tríc khi nghian cøu 4 qu ̧ tr×nh nμy, cÇn nh3⁄4c l1i c ̧c c¬ chÕ vËn chuyÓn thuèc qua mμng sinh häc vμ c ̧c ®Æc tÝnh lý hãa cña thuèc vμ mμng sinh häc cã ¶nh hëng ®Õn c ̧c qu ̧ tr×nh vËn chuyÓn ®ã.
dîc lý häc 2007 - ®1i häc Y Hμ néi (s ̧ch dïng cho sinh vian hÖ b ̧c sÜ ®a khoa) Cho 1 base: nång ®é ion pKa = pH + log nång ®é ph©n tö K lμ h»ng sè ph©n ly cña 1 acid; pKa = - logKa pKa dïng cho c¶ acid vμ base. pKa +pKb=14 Mét acid h÷u c¬ cã pKa thÊp lμ 1 acid m1nh vμ ngîc l1i. Mét base cã pKa thÊp lμ 1 base yÕu, vμ ngîc l1i. Nãi mét c ̧ch kh ̧c, khi mét thuèc cã h»ng sè pKa b»ng víi pH cña m«i trêng th× 50% thuèc cã ë d1ng ion hãa (kh«ng khuÕch t ̧n ®îc qua mμng) vμ 50% ë d1ng kh«ng ion hãa (cã thÓ khuÕch t ̧n ®îc). V× khi ®ã, nång ®é ph©n tö/ nång ®é ion= 1 vμ log 1 = 0. Nãi chung, mét thuèc ph©n t ̧n tèt, dÔ ®îc hÊp thu khi Cã träng lîng ph©n tö thÊp Ýt bÞ ion hãa: phô thuéc vμo h»ng sè ph©n ly (pKa) cña thuèc vμ pH cña m«i trêng. DÔ tan trong dÞch tiau hãa (tan trong níc) §é hoμ tan trong lipid cao dÔ qua mμng cña tÕ bμo 1.2. VËn chuyÓn thuèc b»ng c ̧ch läc Nh÷ng thuèc cã träng lîng ph©n tö thÊp (100- 200), tan ®îc trong níc nhng kh«ng tan ®îc trong mì sÏ chui qua c ̧c èng dÉn (d= 4 - 40 Å) cña mμng sinh häc do sù chanh lÖch ̧p lùc thuû tÜnh. èng dÉn cña mao m1ch c¬ v©n cã ®êng kÝnh lμ 30 Å, cña mao m1ch n·o lμ 7- 9Å, v× thÕ nhiÒu thuèc kh«ng vμo ®îc thÇn kinh trung ¬ng. 1.3. VËn chuyÓn b»ng khuÕch t ̧n thô ®éng (theo bËc thang nång ®é). Nh÷ng ph©n tö thuèc tan ®îc trong níc/ mì sÏ chuyÓn qua mμng tõ n¬i cã nång ®é cao sang n¬i cã nång ®é thÊp. §iÒu kiÖn cña sù khuÕch t ̧n thô ®éng lμ thuèc Ýt bÞ ion ho ̧ vμ cã nång ®é cao ë bÒ mÆt mμng. ChÊt ion hãa sÏ dÔ tan trong níc, cßn chÊt kh«ng ion hãa sÏ tan ®îc trong mì vμ dÔ hÊp thu qua mμng. Sù khuÕch t ̧n cña acid vμ base yÕu phô thuéc vμo h»ng sè ph©n ly pKa cña thuèc vμ pH cña m«i trêng. ThÝ dô: khi uèng 1 thuèc lμ acid yÕu, cã pKa = 4, gian 1 d1 dμy cã pH= 1 vμ gian 2 lμ huyÕt t¬ng cã pH = 7 (H.1)