Nội dung text IntroPsy-Chuong 3-Tam ly hoc sinh hoc-Translation
TÂM LÝ HỌC NHẬP MÔN CHƯƠNG 3 TÂM LÝ HỌC SINH HỌC Miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này được dịch thuật với mục đích phục vụ cho khóa học trực tuyến miễn phí: “Tâm lý học Nhập môn” do Psyme.org tổ chức cho cộng đồng. Mọi nội dung trong tài liệu này chỉ được sử dụng cho mục đích học tập trong khóa học, không nhằm mục đích thương mại. Mọi hình thức sao chép, trích dẫn hoặc chia sẻ, phát tán tài liệu này dưới bất kỳ hình thức nào ra bên ngoài phạm vi khóa học đều không được PsyMe cho phép. PsyMe không chịu trách nhiệm về bất kỳ tranh chấp nào phát sinh liên quan đến việc sử dụng tài liệu này vượt quá phạm vi đã đề cập ở trên.
M Ụ C L Ụ C MODULE 3.1 TẾ BÀO THẦN KINH VÀ HÀNH VI 3 Tế bào thần kinh – Neuron 4 Điện thế hoạt động 7 Synapses 1 1 Chất dẫn truyền thần kinh và hành vi 18 MODULE 3.2 THUỐC VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CHÚNG 24 Chất kích thích 25 Chất gây ảo giác 28 Thuốc trầm cảm 30 Ma túy 32 Cần sa 34 MODULE 3.3 NÃO BỘ VÀ HÀNH VI 43 Vỏ não 45 Thùy chẩm của vỏ não 46 Thùy thái dương của vỏ não 48 Thùy đỉnh của vỏ não 52 Thùy trán của vỏ não 53 Hai bán cầu não và kết nối của chúng 56 Đo lường hoạt động não bộ 60 Vùng dưới vỏ 64 Hệ thần kinh tự động (thực vật) và hệ nội tiết 66 Trải nghiệm và sự đàn hồi của não bộ 68 Khoa học thần kinh xã hội 70 Vấn đề liên kết 72 MODULE 3.4 DI TRUYỀN VÀ TÂM LÝ HỌC 75 TIẾN HÓA 75 Nguyên lý di truyền 76 Gen liên kết với giới tính và gen giới hạn giới tính 77 Các quan điểm phức tạp hơn về gen 78 Ước lượng hệ số di truyền ở con người 81 Gen ảnh hưởng hành vi như thế nào 85 Ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp 86 Hiệu ứng cấp số nhân 87 Biến đổi môi trường của hiệu ứng gen 88 Tâm lý học tiến hóa 8 9 1
Một bộ não của con người chỉ nặng từ 1,2 đến 1,4 kg (tương đương 2,5 đến 3 lb), và bộ não của một con ong chỉ nặng một miligam. Một tờ đô la nặng khoảng 1 gram, nên nếu bạn tưởng tượng 1 tờ đô la được chia làm một nghìn mảnh, thì một trong những mảnh đó nặng gần bằng bộ não của một con ong. Với bộ não nhỏ bé đó, con ong có thể tìm kiếm thức ăn, tránh thiên địch và thú săn mồi, tìm đường trở về tổ, và sau đó còn nhảy múa để báo hiệu vị trí thức ăn cho những con ong khác. Nó cũng chăm sóc cho ong chúa và bảo vệ tổ ong khỏi những kẻ xâm nhập. A human brain weighs only 1.2 to 1.4 kg (2.5 to 3 lb), and a bee’s brain weighs only a milligram. A dollar bill weighs about a gram, so if you imagine a bill chopped into a thousand pieces, one of those pieces weighs about as much as a bee’s brain. With that tiny brain, a bee locates food, evades predators, finds its way back to the hive, and then does a dance that directs other bees to the food. It also takes care of the queen bee and protects the hive against intruders. Mọi thứ bạn làm và cảm nhận, đều là sản phẩm của các hoạt động não bộ. Vậy làm cách nào mà bộ não chúng ta có thể làm tất cả những việc đó? Chúng ta muốn biết vì cả lý do thực tiễn và lý thuyết. Một số những vấn đề thực tiễn liên quan đến hành vi bất thường. Ví dụ như câu hỏi: Liệu những rối loạn tâm lý có bắt nguồn từ nguồn gốc sinh học? Hay, liệu chúng ta có thể điều trị hiệu quả các vấn đề về tâm lý bằng việc sử dụng thuốc hoặc những can thiệp sinh học khác? Liệu, chúng ta có thể ngăn chặn quá trình suy giảm tuổi già? Và bên cạnh những vấn đề thực tiễn trên, những vấn đề về lý thuyết lại liên quan đến những việc nguyên do nào, nguồn gốc nào mà chúng ta có những trải nghiệm phản ứng hay hoạt động tâm lý ở người. Như là, hoạt động não bộ liên quan như thế nào đến ý thức? Có phải mọi người khác nhau về tính cách là do sự khác biệt trong bộ não của họ? Sự hấp dẫn của những câu hỏi này thúc đẩy các nhà nghiên cứu làm việc và nỗ lực suốt những thời gian qua. Everything you perceive or do is a product of your brain activity. How does the brain do all that? We would like to know for both practical and theoretical reasons. Some of the practical issues relate to abnormal 2
behavior. Are psychological disorders biological in origin? Can we treat them effectively with drugs or other biological interventions? Can we prevent deterioration in old age? Theoretical issues relate to what makes us tick. How does brain activity relate to consciousness? Do people differ in personality because of differences in their brains? The fascination of such questions impels researchers to tireless efforts. MODULE 3.1 TẾ BÀO THẦN KINH VÀ HÀNH VI Neurons and Behavior Qua module này, bạn sẽ có thể. After studying this module, you should be able to: ● Xác định được các cấu trúc chính của nơ-ron. ● Identify the main structures of a neuron. ● Mô tả được thuật ngữ xung thần kinh. ● Describe the action potential. ● Phát biểu được quy luật tất cả hoặc không về xung thần kinh. ● State the all-or-none law of the action potential. ● Mô tả được sự kết nối giữa các synapse ● Describe communication at synapses. Bạn khác gì với một cái máy? Chúng ta thường nghĩ về máy móc như một thứ được làm bằng kim loại, nhưng thực sự thì máy móc là bất cứ thứ gì có thể chuyển đổi một dạng năng lượng này thành một dạng năng lượng khác, chẳng hạn như chuyển đổi xăng thành hoạt động của một chiếc ô tô. Theo nghĩa đó, cơ thể của bạn hoàn toàn không khác gì một cái máy, bởi vì bạn thực sự là một cái máy. Cơ thể của bạn chuyển đổi năng lượng từ thức ăn thành tất cả các hoạt động của cơ thể mà ở đó, não bộ của bạn là một phần của cỗ máy đó. Và, quan trọng hơn, để hiểu được suy nghĩ và hành động của con người thì việc cần phải làm đó là phân tích cách thức hoạt động của não bộ. Bằng cách kiểm tra các chức năng của từng các bộ phận khác nhau của não, cũng giống như ai đó có thể nghiên cứu một chiếc ô tô bằng cách kiểm tra chức năng của từng bộ phận trên ô tô vậy. Và đây cũng là phương pháp mà các nhà khoa học nghiên cứu về bộ não con người. How do you differ from a machine? We usually think of a machine as something made of metal, but really a machine is anything that converts one type of energy into another, such as converting gasoline into the 2