Tiêu đề Bài 6. TÁC DỤNG NHIỆT VÀ TÁC DỤNG PHÁT SÁNG CỦA DÒNG ĐIỆN.doc ✅

Trang 1 CHƯƠNG 3: ĐIỆN HỌC BÀI 6. TÁC DỤNG NHIỆT VÀ TÁC DỤNG PHÁT SÁNG CỦA DÒNG ĐIỆN Mục tiêu  Kiến thức + Nêu được tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của dòng điện. + Lấy được ví dụ về tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của dòng điện.  Kĩ năng + Ứng dụng tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của dòng điện để giải thích một số tình huống liên quan trong thực tế.
Trang 2 I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM - Khi dòng điện chạy qua một vật dẫn thông thường sẽ làm nó nóng lên. - Dòng điện có thể làm phát sáng bóng đèn: Bóng đèn bút thử điện, đèn LED. Ví dụ: Chạm tay vào bóng đèn pin, đèn pha xe máy đang sáng, ta thấy nóng. Không khí trong nhà nóng lên khi lò sưởi điện trong nhà hoạt động. Khi dòng điện chạy qua bàn là thì bàn là nóng lên. Dòng điện có thể làm phát sáng bóng đèn bút thử điện, đèn LED dù đèn này chưa nóng tới nhiệt độ cao. SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA II. CÁC DẠNG BÀI TẬP  Phương pháp giải - Giải thích hoạt động của các thiết bị điện dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện: Trong các thiết bị này thì bộ phận chính thông thường là dây mayso (đoạn kim loại) hoặc mâm nhiệt (khối kim loại). Khi có dòng điện đi qua thì chúng nóng lên, cung cấp nhiệt để sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau - Giải thích tác dụng phát sáng của dòng điện: khi có dòng điện đi qua một số chất phát quang thì các chất này có thể phát ra ánh sáng. Ví dụ: - Ấm điện: Ấm điện có tác dụng đun nước sôi, hoạt động của nó dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện, dòng điện đi qua dây mayso làm ấm nóng dần lên tác dụng làm nước trong ấm nóng rồi sôi lên. - Bóng đèn dây tóc: khi dòng điện chạy qua dây tóc làm dây tóc nóng lên tới nhiệt độ đủ lớn nó sẽ phát sáng. Ví dụ: - Khi có dòng điện chạy qua, nhờ cơ chế đặc biệt chất bột phủ trong bóng đèn phát sáng. Vì vậy đèn LED hoạt động dựa trên tác dụng phát sáng của dòng điện. - - Bóng đèn bút thử điện: sự phóng điện giữa hai điện cực của bóng đèn qua chất khí trong bóng tạo ra ánh sáng.  Ví dụ mẫu Ví dụ 1. Dụng cụ nào dưới đây hoạt động dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện? A. Bút thử điện. B. Máy sấy tóc. C. Bóng led. D. Bóng tuýp. Hướng dẫn giải Khi có dòng điện chạy qua bút thử điện, bóng led, bóng tuýp thì dòng điện có tác dụng phát sáng. Chỉ duy nhất máy sấy tóc hoạt động dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện. Vậy chọn đáp án B. Ví dụ 2. Dòng điện có tác dụng phát sáng khi chạy qua bộ phận hay dụng cụ điện nào dưới đây khi chúng đang hoạt động bình thường? A. Công tắt điện. B. Ruột ấm điện. C. Đèn báo tivi. D. Dây dẫn điện của mạch điện trong gia đình. Hướng dẫn giải Khi có dòng điện chạy qua làm cho: ruột ấm điện, công tắc điện, dây dẫn điện nóng lên. Vì vậy có tác dụng nhiệt. Chỉ với đèn báo tivi thì dòng điện có tác dụng phát sáng. Đáp án C đúng. Ví dụ 3. Hoạt động của dụng cụ nào dưới đây không dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện? Tác dụng nhiệt Tác dụng phát sáng Dòng điện Làm phát sáng các chất khí Làm nóng các vật dẫn Ứng dụng Ứng dụng Nồi cơm điện Bút thử điện Đi ốt Ấm đun nước Đèn led, đèn huỳnh quang,... Bàn là
Trang 3 A. Bàn là điện. B. Đèn LED. C. Máy sấy tóc. D. Ấm điện đang đun nước. Hướng dẫn giải Đèn LED vì khi có dòng điện chạy qua, nhờ cơ chế đặc biệt chất bột phủ trong bóng đèn phát sáng. Vì vậy đèn LED hoạt động dựa trên tác dụng phát sáng của dòng điện chứ không phải tác dụng nhiệt. Đáp án B đúng. *Ví dụ 4. Hãy giải thích tại sao một ấm siêu tốc đun nước cần có khóa ngắt tự động? Hướng dẫn giải Ấm siêu tốc có thế đun sôi nước dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện trong thời gian rất ngắn. Bộ phận chủ yếu của ấm siêu tốc là dây mayso (làm bằng kim loại). Nếu như khi nước sôi ta quên không ngắt điện qua ấm, thì dây mayso vẫn được đốt nóng nhờ dòng điện, có thể gây bốc hơi và dần cạn nước thậm chí nhiệt độ của nó có thể tăng rất cao, dễ gây ra cháy nổ. Vì vậy ấm siêu tốc nên có khóa tự động để tự ngắt dòng điện qua nó khi nước đã sôi. III. BÀI TẬP TỰ LUYỆN  Bài tập cơ bản Câu 1: Tác dụng nhiệt của dòng điện không có ích đối với thiết bị nào khi nó hoạt động bình thường? A. Quạt điện. B. Máy sấy tóc. C. Bàn là. D. Nồi cơm điện. Câu 2: Tác dụng nhiệt của dòng điện có ích đối với thiệt bị nào khi nó hoạt động bình thường? A. Quạt điện. B. Máy tính. C. Điện thoại. D. Nồi cơm điện. Câu 3: Trong các cụm vật dụng liệt kê dưới đây, cụm nào hoạt động dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện? A. Nồi cơm điện, quạt điện, rađiô, tivi. B. Máy bơm nước, bàn là, bút thử điện, đồng hồ. C. Ấm điện, máy tính bỏ túi, máy chụp ảnh tự động, chuông điện. D. Bếp điện, bóng đèn dây tóc, nồi cơm điện, bàn là, lò sưởi điện. Câu 4: Dụng cụ nào dưới đây đang chứng tỏ dòng điện chạy qua nó có thể làm vật dẫn nóng lên tới nhiệt độ cao và phát sáng? A. Bóng đèn của bút thử điện. B. Bóng đèn dây tóc. C. Đèn LED. D. Ấm điện đang đun nước. Câu 5. Dụng cụ nào sau đây hoạt động dựa trên tác dụng phát sáng của dòng điện? A. Vạch phát quang trên đường cao tốc. B. Đèn giao thông. C. Ngọn nến cháy sáng. D. Bút chiếu laze. Câu 6. Tác dụng phát sáng của dòng điện trong trường hợp nào sau đây là không có lợi? A. Ánh sáng phát ra khi mỏ hàn hoạt động. B. Ánh sáng phát ra khi màn hình máy tính hoạt động. C. Ánh sáng phát ra khi bút thử điện hoạt động. D. Ánh sáng phát ra khi đèn led hoạt động. Câu 7. Trong các cụm vật dụng liệt kê dưới đây, cụm nào hoạt động dựa trên tác dụng phát sáng của dòng điện? A. Đèn cao áp, nồi cơm điện. B. Bàn là, máy sấy. C. Đèn LED, màn hình ti vi. D. Đèn huỳnh quang, đèn dầu.
Trang 4 Câu 8. Ánh sáng nào sau đây được phát ra từ tác dụng phát sáng của dòng điện? A. Ánh sáng của đèn dầu. B. Ánh sáng của que diêm. C. Ánh sáng của bếp củi. D. Ánh sáng của bút thử điện. Câu 9. Phát biểu nào sau đây là đúng? A. Có những vật dòng điện đi qua chỉ phát sáng không làm nóng vật. B. Tác dụng nhiệt của dòng điện trên tất cả các vật dẫn đều có ích. C. Tác dụng phát sáng của dòng điện chỉ xảy ra với các loại bóng đèn. D. Dòng điện đi qua vật dẫn nào cũng làm cho nó nóng lên. Câu 10. Bạn Lan nói rằng tác dụng nhiệt của dòng điện không phải lúc nào cũng có lợi. Điều khẳng định của Lan là đúng hay sai? Tại sao? Em hãy lấy ví dụ minh họa.  Bài tập nâng cao Câu 11. Hãy giải thích nguyên lí hoạt động của nồi cơm điện dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện? Câu 12. Hãy giải thích nguyên lí hoạt động của mỏ hàn nhiệt dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện? Câu 13. Trong các hộ gia đình, ngoài các thiết bị tiêu thụ điện người ta còn mắc thêm một cầu chì để bảo vệ. Bộ phận chính của nó chính là một dây chì mỏng dễ nóng chảy hơn so với dây dẫn và các vật liệu của các thiết bị tiêu thụ điện khác trong nhà. Vậy hãy giải thích tại sao cầu chì lại có thể bảo vệ được các thiết bị điện trong nhà?