Tiêu đề Chương 6_Bài 1_ _Đề bài_Toán 9_CD.pdf ✅

BÀI 1. MÔ TẢ VÀ BIỂU DIỄN DỮ LIỆU TRÊN CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ. A. KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM I. BIỂU DIỄN DỮ LIỆU TRÊN BẢNG THỐNG KÊ, BIỂU ĐỒ TRANH Để biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê, ta có thể làm như sau: Bước 1. Các đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở cột đầu tiên, trong khi các tiêu chí thống kê lần lượt được biểu diễn ở dòng đầu tiên hoặc ngược lại Bước 2. Các số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở dòng (hoặc cột) tương ứng. Ví dụ 1. Trị giá xuất khẩu hải sản (đơn vị: nghìn đô la Mỹ) của Việt Nam sang Cộng đồng các nước châu Âu (EU) trong các tháng 9,10,11,12 của năm 2022 lần lượt như sau: 90154;89412;72134;81904 . (Nguồn: https://www.gso.gov.vn) Lập bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó. Lời giải Bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó như sau (Bảng 2): Tháng 9 10 11 12 Trị giá giá xuất khẩu hải sản (đơn vị:nghìn đô la Mỹ) 90154 89412 72134 81904 Bảng 2 Ví dụ 2 Bảng 3 thống kê khối lượng thanh long bán được trong các tháng 6, 7,8,9 năm 2022 của một hệ thống siêu thị. Tháng 6 7 8 9 Khối lượng thanh long bán được (đơn vị: tạ) 10 30 40 25 Bảng 3 Vẽ biểu đồ tranh biểu diễn các số liệu đó. Lời giải Biểu đồ tranh biểu diễn các số liệu ở Bảng 3 được cho trong Hình 1 .
Để biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ tranh, ta có thể làm như sau: Bước 1. Các đối tượng thống kê được biểu diễn ở cột đầu tiên của bảng thống kê Bước 2. Chọn biểu tượng để biểu diễn số liệu thống kê. Các biểu tượng đó được trình bày ở dòng cuối cùng trong bảng thống kê Bước 3. Số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê được biểu diễn bằng các biểu tượng ở dòng tương ứng trong bảng thống kê. II. BIỂU DIỄN DỮ LIỆU TRÊN BIỂU ĐỒ CỘT, BIỂU ĐỒ CỘT KÉP Để biểu diễn dữ liệu trên biểu đô cột, ta có thể làm như sau: Bước 1. Vẽ hai trục vuông góc với nhau - Trên trục nằm ngang: biểu diễn các đối tượng thống kê - Trên trục thẳng đứng: xác định độ dài đơn vị để biểu diễn số liệu thống kê và cần chọn độ dài đơn vị thích hợp với số liệu Bước 2. Tại vị trí các đối tượng thống kê trên trục nằm ngang, vẽ những cột hình chữ nhật: cách đều nhau; có cùng chiều rộng; có chiều cao thể hiện số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê Bước 3. Hoàn thiện biểu đồ: ghi tên các trục và ghi số liệu tương ứng trên mỗi cột (nếu cần). Ví dụ 3 Dựa theo Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, bạn An thống kê tuổi thọ trung bình của người dân ở Indonesia, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam lần lượt là: 71,3 năm; 69,1 năm; 932,4 tháng; 75,4 năm. a) Nếu vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu đó thì số liệu nào được viết chưa hợp lí? b) Viết lại dãy số liệu thống kê đó rồi lập bảng thống kê và vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu đó. Lời giải a) Để vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu, các số liệu đó cần được tính theo cùng một đơn vị. Nếu các số liệu đó được tính theo đơn vị năm thì số liệu 932,4 tháng được viết chưa hợp lí. b) Tuổi thọ trung bình (đơn vị: năm) của người dân ở Indonesia, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam lần lượt là: 71,3; 69,1; 77,7; 75,4 . Bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó như sau (Bảng 4): Nước Tuổi thọ trung bình Indonesia Myanmar Thái Lan Việt Nam Tuổi thọ trung bình (đơn vị: năm) 71,3 69,1 77,7 75,4 Biểu đồ cột biểu diễn các dữ liệu đó như sau (Hình 3):
Nhận xét: Cách vẽ biểu đồ cột kép tương tự như cách vẽ biểu đồ cột. Nhưng tại vị trí ghi mỗi đối tượng trên trục ngang, ta vẽ hai cột sát nhau thể hiện hai loại số liệu của đối tượng đó. Các cột thể hiện số liệu theo cùng một tiêu chí thống kê của các đối tượng thường được tô cùng màu để thuận tiện cho việc đọc biểu đồ. Ví dụ 4: Ở Việt Nam, tuổi thọ trung bình (đơn vị: năm) của nam và nữ trong các năm 2017,2018,2019,2020 lần lượt là: 70,9 và 76,6 ; 70,9 và 76,2 ; 71 và 76,3 ; 71 và 76,4 . (Nguồn: Tổng cục Thống kê) a) Lập bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó. b) Vẽ biểu đồ cột kép biểu diễn các số liệu đó. Lời giải a) Bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó như sau (Bảng 5): Năm Tuổi thọ trung bình 2017 2018 2019 2020 Tuổi thọ trung bình (đơn vị: năm) của nam 70,9 70,9 71 71 Tuổi thọ trung bình (đơn vị: năm) của nữ 76,6 76,2 76,3 76,4 b) Biểu đồ cột kép biểu diễn các số liệu đó như sau (Hình 5): Nhận xét - Khi số lượng đối tượng thống kê ít, ta có thể dùng bảng thống kê hoặc biểu đồ cột để biểu diễn dữ liệu. Biểu đồ cột là cách biểu diễn trực quan các số liệu thống kê, vì thế biểu đồ cột thuận lợi hơn bảng thống kê trong việc nhận biết đặc điểm của các số liệu thống kê. Tuy nhiên, khi số lượng đối tượng thống kê nhiều, ta nên dùng bảng thống kê để biểu diễn dữ liệu.
- Nếu mỗi đối tượng thống kê đều có hai số liệu thống kê theo hai tiêu chí khác nhau thì ta nên dùng biểu đồ cột kép để biểu diễn dữ liệu. Ngoài ra, khi muốn so sánh hai tập dữ liệu với nhau, ta cũng dùng biểu đồ cột kép. III. BIỂU DIỄN DỮ LIỆU TRÊN BIỂU ĐỒ ĐOẠN THẲNG Để biểu diễn dữ liệu trên biểu đổ đoạn thẳng, ta có thể làm như sau: Bước 1. Vẽ hai trục vuông góc với nhau tại điểm O - Trên trục nằm ngang: mỗi đối tượng thống kê được đánh dấu bằng một điểm và các điểm này thường được vẽ cách đều nhau - Trên trục thẳng đứng: xác định độ dài đơn vị để biểu diễn số liệu thống kê và cần chọn độ dài đơn vị thích hợp với số liệu, đánh dấu điểm theo tiêu chí của đối tượng thống kê tương ứng Bước 2. Với mỗi đối tượng thống kê, ta tiếp tục: - Xác định điểm A đánh dấu số liệu thống kê trên trục thẳng đứng của đối tượng thống kê đó - Kẻ bằng nét đứt một đoạn thẳng có độ dài bằng OA , vuông góc với trục nằm ngang và đi qua điểm đánh dấu đối tượng thống kê đó trên trục nằm ngang. Đầu mút trên của đoạn thẳng đó là điểm mốc của đối tượng thống kê Bước 3. Vẽ đường gấp khúc gồm các đoạn thẳng nối liền liên tiếp các điểm mốc Bước 4. Hoàn thiện biểu đồ: ghi tên các trục và ghi số liệu tương ứng trên mỗi điểm mốc (nếu cần). Như vậy, mỗi điểm mốc được xác định bởi hai "toạ độ", trong đó "hoành độ" là điểm đánh dấu đối tượng thống kê, "tung độ" là số liệu thống kê theo tiêu chí của đối tượng đó. Ví dụ 5: Bảng 6 thống kê số lượng xi măng bán được (đơn vị: tấn) của một cửa hàng kinh doanh vật liệu xây dựng trong bốn tháng đầu năm: Tháng 1 2 3 4 Số lượng xi măng bán được (đơn vị: tấn) 140 100 150 160 Bảng 6 a) Vẽ biểu đồ cột biểu diễn các dữ liệu thống kê đó. b) Vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn các dữ liệu thống kê đó. c) Một người đưa ra nhận định: Số xi măng bán được trong tháng 4 nhiều hơn 30% số xi măng bán được trong cả bốn tháng. Hỏi nhận định của người đó là đúng hay sai? Lời giải a) Biểu đồ cột ở Hình 7 biểu diễn các dữ liệu thống kê ở Bảng 6 .