Tiêu đề CHỦ ĐỀ 4. ĐỘT BIẾN GENE - GV.docx ✅

thay đổi chức năng của protein. * Tùy theo mức độ ảnh hưởng của đột biến lên chuỗi polypeptide mà đột biến gene có thể xảy ra theo các hướng: - Đột biến đồng nghĩa (đột biến im lặng): Đột biến làm cho codon này bị biến đổi thành một codon khác nhưng mã hóa cìn một loại amino acid. - Đột biến sai nghĩa: Đột biến làm cho codon mã hóa amino acid này bị biến đổi thành codon mã hóa cho amino acid khác. - Đột biến vô nghĩa: Đột biến làm cho codon mã hóa anino acid trở thành codon kết thúc. II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN 1. Nguyên nhân phát sinh đột biến gene - Do những rối loạn sinh lí, hóa sinh của tế bào dẫn đến sai sót trong quá trình nhân đôi DNA → biến dạng DNA hoặc biến đổi cấu trúc hóa hoc của các nucleotide. - Do sự tác động của các tác nhân gây đột biến: + Tác nhân vật lí: tia phóng xạ, tia tử ngoại (tia UV), nhiệt,... + Tác nhân hóa học: ethyl methanesulfonate (EMS), 5-bromouracil (5-BU), N-Nitroso-N- methylurea (NMU),... + Tác nhân sinh học: một số virus như viêm gan B, HPV,... 2. Cơ chế phát sinh đột biến gene a) Đột biến thêm/mất cặp nucleotide - Trong quá trình tái bản DNA, nếu một nucleotide được sử dụng làm khuôn hai lần thì mạch mới được tổng hợp sẽ có thêm một nucleotide. Khi một nucleotide không được làm khuôn, mạch mới tổng hợp sẽ bị mất một nucleotide. Sau lần tái bản kế tiếp, các đột biến này sẽ dẫn đến thêm hoặc mất một cặp nucleotide. - Gene có thể bị đột biến trong quá trình tái bản hoặc không tái bản nếu bị tác động của các tác nhân đột biến. Ví dụ: Tia UV cũng có thể làm hai T trên cùng một mạch liên kết với nhau và khi tế bào sửa chữa thường dẫn đến đột biến thêm hoặc mất một cặp nucleotide. b) Đột biến thay thế cặp nucleotide - Trong quá trình tái bản DNA, một số chất có cấu trúc giống với base bình thường được gắn vào mạch mới tổng hợp có thể gây ra đột biến thay thế nucleotide. - Ví dụ: + Guanin dạng hiếm G* làm biến đổi cặp G*- C thành A-T theo sơ đồ sau: G*- C → G*-T → A-T.