Tiêu đề 126. तालुका नमुने- महसुली नोंदवह्या.pdf ✅

डॉ. संजय क ं डेटकर, उपजजल् हाजाकारी ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या Page 1 ताल का नम ने- महस ली नोंदवह्या महसूल अजिलेख पध् दतीत तलाीी यां्‍ याकडे रत्‍ येक वावासाीी वाव नम ने क ते कवीस ीेवले जातात. याच वाव नम ने क ते कवीसवर आाारीत सोळा 'ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या' रत्‍ येक ताल ‍ यातही ीेवले जातात. 'ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या' चे चार रत्कार आहेत. १. अजाकार अजिलेखाची ज‍ िती दशविजवरा‍ या आकडेवारीवर आाारीत. २. वाव/सजाजनहाय महसूल लेख यांवर आाारीत. ३. ताल का पातळीवरील आकडेवारीवर आाारीत. ४. ताल का पातळीवरील व् यवहारांवर आाारीत. कजिकृ त वाव महस ली लेख यांवर जनयंिर ीेवरेआजर सामान्य आजर स योग्य रत्शवासनासाीी आकडेवारी संकजलत कररेहा 'ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् यांचा' उद् देशव आहे. 'ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या' म ळे वाव पातळीवरील अजिलेखाची तसेच वाव महस लीची ज‍िती दशविवरारी आकडेवारी संकजलत होते. या 'ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या' ्‍ या आाारावर 'जजल्हा नम ने' बनजवलेजातात. अ.क्र. ताल का नम ना तपशवील जतन कालावाी आजर अजिलेख ववि त‍ सम वाव नम ना १ १ जजमनींची नोंदवही ३० वर्ि (जमाबंदीची म दत) ववि-ब वाव नम ना १ चा वोर्वारा २ १-अ िोववटादार ववि क, दोन, सरकारी पट् टेदार व क ळांची नोंदवही ३० वर्ि ववि-ब वाव नम ना १-क व ८- अ ३ २ अकृजर्क महस लाची नोंदवही ३० वर्ि (जमाबंदीची म दत) ववि-ब वाव नम ना २ ४ ३ द माला जजमनींची नोंदवही कायम ‍ वरूपपी ववि-अ वाव नम ना ३ ५ ३-अ सेवेतर रोख ित्त्याची नोंदवही- पेटा खातेवही ५ वर्ि ववि-क -- ६ ४ संकीरिजमीन महस लाची नोंदवही वार्र्िक-३० वर्ि ववि-ब वाव नम ना ४ ७ ४-अ सक्ती्‍या लहान व मोठ्या उपाय योजनांची द य्यम नोंदवही वार्र्िक-३० वर्ि ववि-ब -- ८ ५ ताल का जमाबंदी वार्र्िक-३० वर्ि ववि-ब वाव नम ना ५ ९ ६ ह‍ क नोंदरी वोर्वारा वार्र्िक-५ वर्ि ववि-क वाव नम ना ६ (द य् यम नोंदवह् यांसह) आजर ७ १० ७ ताल का ताळेबंद वार्र्िक-५ वर्ि ववि-क वाव नम ना ८-ब ११ ८ लोकसंख या, व रे, १० वर्ि वाव नम ना १३
डॉ. संजय क ं डेटकर, उपजजल् हाजाकारी ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या Page 2 शवेतकी अवजारे नोंदवही ववि-क-१ १२ ९ पारीप रवीा साानांची नोंदवही कायम ‍ वरूपपी-५ वर्ि ववि-क वाव नम ना १४ १३ १० मूल् य नोंदवही वार्र्िक-३० वर्ि ववि-ब -- १४ ११ वेतन नोंदवही वार्र्िक-३० वर्ि ववि-ब -- १५ १२ पजिन् यमान नोंदवही वार्र्िक-५ वर्ि ववि-क -- १६ १३ दैजनक ित्ता नोंदवही कायम ‍ वरूपपी-५ वर्ि ववि-क -- १७ १४ ‍िायी अजिम नोंदवही कायम ‍ वरूपपी-५ वर्ि ववि-क -- १८ १५ तपासरी, शवोा, नक्कल फी नोंदवही वार्र्िक-५ वर्ि ववि-क -- १९ १६ ताल का आदशवितक्ता वार्र्िक-५ वर्ि ववि-क -- ताल का नम न् यांची िोड‍ यात माजहती उपरो‍ त नोंदवह् यांचे नम ने महाराट र जमीन महसूल जनयमप ज‍ तका (खंड-पाच) मध् ये ददलेले आहेत  ताल का नम ना-१ जजमनींची नोंदवही - हा नम ना ताल ‍यातील महस ली लेख यांचे आरंि ‍ िान आहे. म.ज.म.अ. १९६६, कलम १०२ अन् वये जमीन महस लाची जमाबंदी लावू के ल् यानंतर, म.ज.म.अ. १९६६, कलम ८४ अन् वये तयार के लेल् या आकाररी्‍ या आाारे हा नम ना ताल ‍ यासाीी तयार के ला जातो. हा ताल का नम ना, सवि वावातील वाव नम ना १ ्‍ या वोर्वा‍ यावर आाारीत असतो. याचेसवि‍तंिही वाव नम ना १ सारखेच असतात. यात ताल ‍ यातील सवि जनयत जमीन महस लाचा जहशवोब ीेवला जातो. ताल ‍यातील सविवाव नम ना १ व वोर्वा‍ यांची माजहती यात संकजलत के ली जाते.  ताल का नम ना-१-अ िोववटादार ववि क, दोन, सरकारी पट् टेदार व क ळांची नोंदवही - रत्‍ येक वावातील िोववटादार ववि क, िोववटादार ववि दोन, सरकारी पट् टेदार आजर क ळ म् हरून जमीन ाारर कररा‍ यांची संख या, षेतेि, खातेदार ‍ वत कसत असलेले षेतेि व क ळाकडून कसून घेत असलेले षेतेि याची माजहती यात नोंदवली जाते. सवि वावातील वाव नम ना १-क (स ाारीत) आजर वाव नम ना ८-अ माून सदर माजहती संकजलत के ली जाते.  ताल का नम ना-२ अकृजर्क महस लाची नोंदवही - या नोंदवहीत ताल ‍ यातील सवि अकृ जर्क जजमनींवरील जनयत जमीन महस लाचा जहशवोब ीेवला जातो. ताल ‍ यातील सवि अकृजर्क महस लाची नोंद यात के ली जाते. महाराट र जमीन महसूल (महसूल िूमापने व िूमापन क्रमांकांचे उपजविाव) जनयम, १९६९ माील जनयम २२ अन् वये हा नम ना तयार करण् यात व ीेवण् यात येतो. जजल् हाजाकारी, अप् पर जजल् हाजाकारी, उपजविावीय अजाकारी यां्‍ याकडून जबनशवेती आदेशव रत्िम तहजसलदार कायािलयात पाीजवले जातात. तहजसलदार कायािलयाने सविरत्िम अशवा जबनशवेती आदेशवाची नोंद ताल का नम ना २ मध् ये नोंदवावी. यातील नोंदींचा अन क्रमांक, सदर जबनशवेती आदेशवावर नम द करुन हा आदेशव संबंाीत तलाीीकडे पाीवावा. तलाठ यांनी तहजसलदार कायािलयाकडून, ताल का नम ना २ माील नोंदींचा अन क्रमांक असलेल् या
डॉ. संजय क ं डेटकर, उपजजल् हाजाकारी ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या Page 3 आदेशवाचीच नोंद फे रफार सदरी नोंदवावी. ताल ‍यातील सविवाव नम ना २ ची माजहती यात संकजलत करूपन हा नम ना तयार के ला जातो. हा नम ना वेळोवेळी अद् ययावत ीेवरे आवश् यक आहे.  ताल का नम ना-३ द माला जजमनींची/इनाम जजमनींची नोंदवही - या नोंदवहीत ताल ‍यातील सविवावातील कृ जर्क व अकृ जर्क द माला जजमनींवरील जनयत जमीन महस लाचा जहशवोब ीेवला जातो. जजमनींची ददलेली पूरित ककं वा अंशवत: सारा माफीची नोंद यात घेतली जाते. इनाम ववि-७ ्‍ या सवि रत्कररांमध् ये वस लीयोग् य आकाररी्‍ या रकमेवर ‍ िाजनक उपकर आकारला जातो आजर ज् या जजमनीं्‍ या बाबतीत आकाररी करण् यात येत नाही जतिे ‍ िाजनक उपकर आकारला जात नाही हे लषेतात ीेवावे. ताल ‍यातील सविवाव नम ना ३ ची माजहती यात संकजलत के ली जाते. रत्‍ येक वर्ाि्‍ या शवेवटी, या नम न् यातील ‍ तंि ३ ते ६ ची वाव जनहाय बेरीज करूपन नंतर ताल ‍ याची बेरीज के ली जाते. वाव नम ना दोन्‍ या िाव ५ ्‍ या वोर्वा‍ याबरोबर तसेच संबंजात वावा्‍ या वाव नम ना तीन बरोबर याचा मेळ घेण् यात यावा. इनाम जजमनीत होरारे बदल व नवीन इनामे अंतिूित करूपन हा नम ना अद् ययावत ीेवण् यात यावा.  ताल का नम ना-३-अ सेवेतर रोख ित्त्याची नोंदवही-पेटा खातेवही - हा वार्र्िक नम ना असून जवशवेर्त: ाार्मिक काररांसाीी ददला जारारा रोख ित्ता यात नोंदवला जात होता. यात रक्कम, रकमेचे‍वरुप, रक्कम घेरा‍ याचे नाव नमूद असते. वर्ाि्‍या शवेवटी वोर्वारा काढला जात असे. हा नम ना सध्या रत्चजलत नसला तरीही जनरंक नम ना ीेवरेअपेजषेतत आहे.  ताल का नम ना-४ संकीरि महस ला्‍या जहशवोबाची नोंदवही - हा वार्र्िक नम ना असून या नोंदवहीत ताल ‍यातील संकीरिमहस ला्‍या जहशवोबाची नोंद असते. संकीरि महस लाची प रेशवी वस ली होत आहे याची खािी कररे हे तहजसलदारचे कतिव् य आहे. ताल ‍यातील सविवाव नम ना ४ ची माजहती यात संकजलत के ली जाते. संकीरिमहसूल आकारण् याचा आदेशव मंजूर लाल् याबरोबर सविरत्िम अशवा संकीरिमहसूल आकाररी आदेशवाची नोंद ताल का नम ना ४ मध् ये नोंदवावी. यातील नोंदींचा अन क्रमांक, सदर संकीरिमहसूल आकाररी आदेशवावर नम द करुन हा आदेशव संबंाीत तलाीीकडे वाव नम ना चारमध् ये नोंद घेण् यासाीी पाीवावा. जवलंब शव ल् काचा आदेशव काढरा‍ या/आकाररा‍ या रत्‍ येक अजाका‍ याने जवलंब शव ल् का्‍ या आदेशवाची/आकाररीची रत्त तहजसलदारकडे पाीजवरे आजर तहजसलदारने ‍ याची नोंद ताल का नम ना ४ मध् ये नोंदजवरे अपेषेतीत आहे. अशवा नोंदींचा अन क्रमांक नम द करुन तलाठ याने वाव नम ना चारमध् ये नोंद ‍ यावी.  ताल का नम ना-४-अ सक्ती्‍या लहान व मोठ्या उपाय योजनांची द य्यम नोंदवही - ही द य्यम नोंदवही असून आयकर, उ‍ पादन शवूल् क ककं वा शवासनाची अन् य मावरी यां्‍ या वस लीसाीी ज्या सक्ती्‍या लहान व मोठ्या उपाय योजना के ल्या जातात, ‍याची नोंद यात के ली जाते. याम ळे अशवा उपाय योजनांमध् ये अंतिूित असलेल् या संदकरि जमीन महस लावर (नोटीस, फी, दंड, जवक्रीचा खचितसेच अशवा उपाय योजनांवर तहजसलदारचे जनयंिर राहते.  ताल का नम ना-५ ताल का जमाबंदी नोंदवही - हा ताल ‍ याचे षेतेि व महसूल यांचा वोर्वारा असून यात किीकृ त जमीन महस ला्‍ या कू र बेरजेसह, जनव् वळ वाढ व घट, महसूल रत्ाप् त करूपन देरारी षेतेिे, जनयत महस लात बदल होण् याची काररे, संदकरि महस लात मोठ या रत्मारात लालेली वाढ ककं वा घट यांची काररे दशविजवली जातात. सवि वाव नम ने१ ते४ यां्‍ या बेरजेचा वोर्वारा असलेला हा वार्र्िक नम ना असून यात ताल ‍याचा कू र महसूल, जजल्हा पररर्देचेकर यांची माजहती जमळते. सवि वाव नम ना ५ ची रत्त घेऊन यात माजहती संकजलत के ली जाते. हा नम ना वाव नम ना ७ शवी पडताळून तपासावा.
डॉ. संजय क ं डेटकर, उपजजल् हाजाकारी ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या Page 4 या नम न् याची पडताळरी करूपन तहजसलदारने यावर ‍ वाषेतरी करावी आजर याची क रत्त जजल् हाजाकारी कायािलयाला सादर करावी.  ताल का नम ना-६ ह‍ क नोंदरीचा वोर्वारा - वाव पातळीवरील सवि अजाकार अजिलेखाचा/ह‍ क नोंदरीचा वोर्वारा असलेला हा वार्र्िक नम ना आहे. ताल ‍यातील सविवाव नम ना ६, ६-अ, ६-क आजर वाव नम ना ७ चा वोर्वारा यात संकजलत केला जातो. या नम न् याची पडताळरी करूपन तहजसलदारने यावर ‍ वाषेतरी करावी आजर याची क रत्त जजल् हाजाकारी कायािलयाला सादर करावी.  ताल का नम ना-७ ताल का ताळेबंद - ताल का ताळेबंद हा वार्र्िक नम ना असून यात ताल ‍याची कू र जमीन महसूलाची वार्र्िक मावरी, वसूल, िकबाकी याबाबत माजहती असते. वाववार मावरी माहे जानेवारी अखेर तयार होत असल् याम ळे, तहजसलदारने वाव नम ने १ ते ३ आजर ‍ िाजनक उपकरांसह संदकरि महस लाची मावरी वजा करूपन, वाव नम ना ५ ्‍ या रत्ती फे ब्र वारी मजहन् यात सवि तलाठ यांकडून माववून ‍ याव् यात व ताल का नम ना ७ संकलीत करण् याचे काम स रूप करावे. संदकरि जमीन महसूल १५ जूनपयंत उद् िवण् याचा संिव असतो ‍ याम ळे ताल का नम ना ७, जून अखेरपयंत प रित संकलीत होतो. ३१ ज लै रोजी वाव नम ना ७-ब सोबत याचा मेळ घेऊन तहजसलदारने यावर ‍ वाषेतरी करावी आजर याचा वोर्वारा जजल् हाजाकारी कायािलयाला सादर करावा.  ताल का नम ना-८ लोकसंख या, व रे, शवेतकी अवजारे नोंदवही - हा दशववार्र्िक नम ना असून या नोंदवहीत ताल ‍यातील वावजनहाय लोकसंख या, व रे, शवेतकी अवजारेयांची माजहती संकलीत के ली जाते. रत्‍ येक वावातील िामसेवकाकडून तसेच वाव नम ना १३ माून यातील माजहती संकजलत के ली जाते.  ताल का नम ना-९ पारीप रवीा साानांची नोंदवही - हा सततचा नम ना आहे. या नोंदवहीमध्येताल ‍यातील सवि वावातील पारीप रवीा साानांची नोंद असते. सवि वाव नम ना १४ माून यात माजहती संकलीत के ली जाते. द ट काळी पररज‍ ितीत अनेक जनरिय घेण् यासाीी तहजसलदारला या नम न् याचा उपयोव होतो.  ताल का नम ना-१० मूल्य नोंदवही - हा वार्र्िक नम ना आहे. ताल ‍ यातील अल् प उ‍ पन् न असरा‍ या व् य‍ ती सविसाााररपरे ज् या व‍ तू वापरतात ‍ या व‍ त ंची आजर ‍ यां्‍ या बाजार िावाची नोंद, ‍ िाजनक चशकशवी करूपन या नम न् यात के ली जाते. ताल ‍ यातील जवजनयजमत बाजारपेीांमध् ये/मह‍ वा्‍ या बाजारपेीांमध् ये उपल‍ ा असलेली तृराान्ये, कडाान्ये, फळिाज्या, जनावरांकररता वैरर, फळे, व ंवीकारक पदािि/द्रव्ये, मसाल्याचेपदािि, साखर उ‍पादक जपके, वजळत ाान्ये, रंवद्रव्ये, तंतूजपकेइ‍यादीं्‍या घाऊक आजर दकरकोळ सरासरी ककं मतीची नोंद यात के ली जाते. उपरो‍ त व‍ तूं्‍ या ककं मतीतील चढ-उतारावर लषेत व जनयंिर ीेवरे हा या नम न् याचा उद् देशव आहे.  ताल का नम ना-११ वेतन नोंदवही - हा वार्र्िक नम ना असून यात शवेतमजूर व इतर कामवार/मजूर यांना ददलेल्या दैजनक व माजसक वेतना्‍या माजहतीची नोंद तसेच ताल ‍ या्‍ या िावांमाील वेतनां्‍ या चढ-उताराचा तपशवील याबाबत यात नोंद के ली जाते.
डॉ. संजय क ं डेटकर, उपजजल् हाजाकारी ताल का नम ने-महस ली नोंदवह् या Page 5  ताल का नम ना-१२ पजिन्यमापन नोंदवही - पजिन् यमापक जेिे उपल‍ ा आहे ‍ या ताल ‍ यात ीेवण् यासाीी हा वार्र्िक नम ना असून यात ताल ‍यातील पजिन्यमानाची नोंद करण् यात येते. दररोज सकाळी ८.०० वाजता यात पजिन् यमानाची नोंद घेण् यात याते. पाऊस पडला नसेल तर '०' अशवी ‍ पट ट नोंद करावी, रीपके , रेर्, कोरेीेवरेअसे रत्कार वापरूप नये. पजिन् यमापक ज् यारीकारी ३० मीटर अंतरामध् ये लाडे. इमारती नाहीत अशवा मोक‍ या जावी, पजिन् यमापकाचा काी जजमनीपासून ३० सेंरटजमटर उंचीवर राजहल अशवा ‍ तंिावर, १५ सेंरटजमटर वतूिळाकार व् यासात पजिन् यमापक बसजवण् यात येते. पजिन् यमापक बसजवलेल् या रीकारी स रषेता जाळी असावी. पजिन् यमापक शव‍ यतो इमारती्‍ या छतावर बसवू नये.  ताल का नम ना-१३ दैजनक ित्ता नोंदवही - हा सततचा दैजनक नम ना असून यात महस ली न्यायालयात बोलवलेल्या साषेतीदारांना ददला जारारा दैजनक ित्ता, आजर खाजवी पषेतकारानेित्त्यासाीी जमा के लेल्या रकमेची नोंद असते. हा नम ना सध्या रत्चजलत नसला तरीही जनरंक नम ना ीेवरेअपेजषेतत आहे.  ताल का नम ना-१४ ‍िायी अजिम नोंदवही - हा सततचा नम ना असून यात ‍िायी अजिमा्‍या संबंाातील जमा रकमा व खचियांची दैजनक नोंद असते. याबाबत महाराट र आकज‍ मक खचि जनयम, १९६५ यामध् ये तपजशवलवार माजहती नमूद आहे.  ताल का नम ना-१५ तपासरी, शवोा, नक्कल फी नोंदवही - हा वार्र्िक नम ना असून यात न‍ कल जमळण् यासाीी आलेल् या अजांची, अजिलेखातील कावदपिांची तपासरी, शवोा, नक्कल यासाीी आकारण् यात आलेल् या फी यांची दैजनक नोंद असते. यात दररोज नोंद करावी. तपासरी, शवोा, नक्कल फी यासाीी दररोज रत्ाप् त लालेल् या रकमेचा, पाव‍ यांवरूपन मेळ घेण् यात यावा. रत्ाप् त र‍ कम जवजहत म दतीत शवासकीय कोर्ावारात िररा लाल् याची खािी करावी. यावर अव् वल कारकू न, नायब तहजसलदार / तहजसलदारने ‍ वाषेतरी करावी.  ताल का नम ना-१६ ताल का आदशवि तक्ता - हा वार्र्िक नम ना असून ताल का आदशवितक्ता आहे. महसूल अजाकारी आजर जनता यां्‍ यासाीी जमीन महसूल रत्शवासन आजर सामान् य रत्शवासन यासंबंाी आवश् यक संपूरि माजहती यात नमूद असते. तलाठ यांकडील िाम आदशवि त‍ ‍ यातून माजहती संकलीत करूपन ताल का आदशवितक्ता बनजवला जातो. जनते्‍ या माजहतीसाीी ताल का आदशवितक्ता, ताल का कायािलयात दशविनी िावात लावला जातो. वाव पातळीवर काही बदल लाल् यास हा त‍ ता अद् ययावत करावा. 