Tiêu đề Bài 25. Nguyên tố nhóm IIA - GV.docx ✅

Trong nhóm IIA, magnesium và calcium là hai nguyên tố phổ biến nhất, đồng thời có vai trò quan trọng với sự sinh trưởng, phát triển của động vật và thực vật. Magnesium có trong chất diệp lục, calcium có trong vỏ và mai các loài giáp xác, trong xương và răng của người và động vật,… Ngoài ra, đơn chất và hợp chất nhóm IIA có nhiều ứng dụng phổ biến trong đời sống, sản xuất. Vậy, đơn chất nhóm IIA có đặc điểm gì nổi bật về tính chất vật lí và tính chất hóa học? Các hợp chất phổ biến của calcium có vai trò như thế nào với đời sống, sản xuất và cơ thể con người? 1. Đặc điểm chung: Một số đại lượng đặc trưng của các nguyên ốt nhóm IIA được trình bày trong Bảng 25.1. Bảng 25.1. Một số đại lượng đặc trưng các nguyên tố nhóm IIA Nguyê n tử Số hiệu nguyên tử Tên gọi Cấu hình electron Bán kính nguyên tử (pm) Thế điện cực chuẩn, V Be 4 Beryllium [He]2s 2 112 -1,99 Mg 12 Magnesium [Ne]3s 2 160 -2,356 Ca 20 Calcium [Ar]4s 2 197 -2,84 Sr 38 Strontium [Kr]5s 2 215 -2,89 Ba 56 Barium [Xe]6s 2 222 -2,92 Kim loại nhóm IIA là những nguyên tố s, đứng ngay sau nguyên tố kim loại kiềm ở mỗi chu kì. Kim loại nhóm IIA có thể điện cực chuẩn o 2 M/M E  nhỏ nên dễ tách electron hoá trị ra khỏi nguyên tử, thể hiện tính khử mạnh: M  M 2+ + 2e Trong hợp chất, nguyên tử nhóm IIA thể hiện số oxi hoá đặc trưng là +2. 2. Trạng thái tự nhiên: Trong tự nhiên, các nguyên tố nhóm IIA chỉ tồn tại ở dạng hợp chất. Magnesium và calcium là hai nguyên tố phổ biển trên vỏ Trái Đất, có trong nhiều khoáng vật như MgCO 3 .CaCO 3 (dolomite), CaCO (calcite), Ca 3 (PO 4 ) 3 (phosphorite),... 3. Tính chất vật lí: Một số thông số vật lí của kim loại nhóm IIA được trình bày trong Bảng 25.2. Bảng 25.2. Một số thông số vật lí của kim loại nhóm IIA Kim loại Nhiệt độ nóng chảy (˚C) Nhiệt độ sôi (˚C) Khối lượng riêng (g/cm 3 )
Be 1287 2467 1,85 Mg 651 1100 1,74 Ca 842 1484 1,55 Sr 757 1366 2,64 Ba 727 1845 3,51 Kim loại nhóm IIA có nhiệt độ nóng chảy cao hơn nhiệt độ nóng chảy của kim loại nhóm IIA, nhưng tương đối thấp so với nhiệt độ nóng chảy của các kim loại khác. Kim loại nhóm IIA đều là kim loại nhẹ, có khối lượng riêng tương đối nhỏ. 4. Tính chất hoá học: Kim loại nhóm IIA là các kim loại có tính khử mạnh, chỉ kém kim loại nhóm IA. + Tác dụng với oxygen Ở điều kiện thường, trong không khí beryllium bền do có lớp màng oxide bảo vệ, magesium bị oxi hoá chậm, các kim loại khác bị oxi hoá nhanh tạo thành oxide, bề mặt kim loại chuyển dần sang màu xám. Khi đốt nóng trong không khí, beryllium phản ứng chậm với oxygen, các kim loại khác phản ứng mạnh với oxygen cho màu ngọn lửa đặc trưng (calcium cho màu đỏ cam, strontium cho màu đỏ son, barium cho màu lục). + Tác dụng với nước: Bảng 25.3. Khả năng và mức độ tác dụng với nước của kim loại nhóm IIA Kim loại Đặc điểm Be Không tác dụng với nước. Mg Phản ứng chậm với nước ở nhiệt độ thường, nhanh hơn khi đun nóng: Mg + 2H 2 O → Mg(OH) 2 + H 2 Ca, Sr, Ba Tác dụng mạnh với nước ở ngay nhiệt độ thường. Ví dụ: Ca + 2H 2 O → Ca(OH) 2 + H 2 Trong phản ứng của kim loại nhóm IIA với nước, sản phẩm tạo thành càng dễ tan thì càng dễ giải phóng khỏi bề mặt kim loại, tạo điều kiện để kim loại tiếp tục phản ứng với nước. 5. Ứng dụng: Các kim loại nhóm IIA và hợp kim của chúng có nhiều ứng dụng trong thực tế: Be dùng để chế tạo hợp kim có độ bền cơ học, không bị ăn mòn, khó nóng chảy,.., Mg dùng để chế tạo hợp kim làm vật liệu sản xuất ô ôt, máy bay, chi tiết máy, … Ví dụ 1. Kim loại nào sau đây là kim loại kiềm thổ? A. Na. B. Be. C. Al. D. Fe. Ví dụ 2. Một số đại lượng đặc trưng của các nguyên tố nhóm IIA được trình bày trong Bảng 25.1. Bảng 25.1. Một số đại lượng đặc trưng các nguyên tố nhóm IIA Nguyê n tử Số hiệu nguyên tử Tên gọi Cấu hình electron Bán kính nguyên tử (pm) Thế điện cực chuẩn, V Be 4 Beryllium [He]2s 2 112 -1,99 Mg 12 Magnesium [Ne]3s 2 160 -2,356 Ca 20 Calcium [Ar]4s 2 197 -2,84 Sr 38 Strontium [Kr]5s 2 215 -2,89 Ba 56 Barium [Xe]6s 2 222 -2,92