Tiêu đề CHỦ ĐỀ ĐIỆN.docx ✅

HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 – VẬT LÍ Trang | 1 Chủ đề: ĐIỆN A. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM 1. Hiện tượng nhiễm điện do cọ xát. - Có thể làm nhiễm điện một vật bằng cách cọ xát. - Vật nhiễm điện có khả năng hút các vật khác (đặc biệt là các vật nhỏ, nhẹ) - Có hai loại điện tích: điện tích dương (+) và điện tích âm (-). - Một vật nhiễm điện âm nếu nhận thêm e, nhiễm điện dương nếu mất bớt e. 2. Dòng điện và nguồn điện. - Dòng điện là dòng chuyển dời có hướng của các hạt mang điện. - Dòng điện trong dây dẫn kim loại là dòng các electron tự do chuyển dời có hướng. - Nguồn điện có khả năng cung cấp năng lượng điện cho các dụng cụ điện hoạt động. 3. Vật dẫn điện và vật không dẫn điện. - Vật dẫn điện là vật cho dòng điện chạy qua. - Vật không dẫn điện (vật cách điện) là vật không cho dòng điện chạy qua. 4. Mạch điện và các bộ phận của mạch điện. - Mạch điện đơn giản gồm: nguồn điện, dây nối, công tắc và các thiết bị tiêu thụ năng lượng điện. - Dòng điện cung cấp bởi pin hoặc acquy có chiều không đổi gọi là dòng điện một chiều. - Người ta quy ước chiều dòng điện trong mạch điện là chiều từ cực dương của nguồn điện qua dây nối và các dụng cụ tiêu thụ điện tới cực âm của nguồn điện. 5. Tác dụng của dòng điện. a) Tác dụng nhiệt: Vật dẫn điện nóng lên khi có dòng điện chạy qua, đó là tác dụng nhiệt của dòng điện. b) Tác dụng phát sáng: Dòng điện có thể làm đèn điện phát sáng, đó là tác dụng phát sáng của dòng điện c) Tác dụng hóa học: Dòng điện chạy qua dung dịch điện phân có thể làm tách các chất khỏi dung dịch, đó là tác dụng hóa học của dòng điện. d) Tác dụng sinh lí: Dòng điện có tác dụng sinh lí khi đi qua cơ thể người và động vật. 6. Cường độ dòng điện. - Cường độ dòng điện (I) đặc trưng cho tác dụng mạnh, yếu của dòng điện. - Đơn vị đo cường độ dòng điện là A, mA: 1A = 1000mA 7. Hiệu điện thế. - Khả năng sinh ra dòng điện của pin (acquy) được đo bằng hiệu điện thế (điện áp) giữa hai cực của nó. - Đơn vị đo hiệu điện thế là V, mV, kV: 1V = 1000mV; 1kV = 1000V 8. Đoạn mạch nối tiếp. - Dòng điện có cường độ bằng nhau tại các vị trí khác nhau của mạch:  I 1  = I 2 = I 3 - Hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch bằng tổng các hiệu điện thế trên mỗi đèn:  U 13 = U 12 + U 23
HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 – VẬT LÍ Trang | 2 9. Đoạn mạch song song. - Cường độ dòng điện trong mạch chính bằng tổng các cường độ dòng điện mạch rẽ:  I = I 1 + I 2 - Hiệu điện thế giữa hai đầu các đèn mắc song song là bằng nhau và bằng hiệu điện thế giữa hai điểm nối chung:  U 12 = U 34 = U AB B. BÀI TẬP Dạng 1. Giải thích các hiện tượng nhiễm điện do cọ xát. Câu 1. Giải thích tại sao vào những ngày hanh khô, khi chải tóc bằng lược nhựa thì nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra? Câu 2. Trong các phân xưởng dệt, may người ta thường treo những tấm kim loại đã nhiễm điện ở trên cao. Việc làm này có tác dụng gì và hãy giải thích? Câu 3. Vì sao vào mùa đông, khi cởi áo len trong bóng tối ta nghe tiếng nổ lách tách và thấy các đóm sáng? Câu 4. Một học sinh có ý kiến: “Vật nhiễm điện có khả năng hút các vật khác. Vậy nam châm hút được sắt thì nam châm cũng là vật bị nhiễm điện.” Ý kiến của học sinh có đúng không? Vì sao? Câu 5. Khi có dòng điện trong dây dẫn kim loại các electron tự do dịch chuyển có hướng với vân tốc khoảng 0,1mm/s tới 1mm/s. Nhưng khi đóng công tắc điện thì bóng đèn sáng hầu như tức thì mặc dù dây dẫn rất dài. Giải thích tại sao? Câu 6. Tại sao khi máy bay hạ canh xuống sân bay cần phải được nối đất? Câu 7. Ở các xe chở xăng có một đoạn dây xích bằng sắt, một đầu được nối với vỏ thùng chứa xăng, đầu kia kéo lê trên đường. Giải thích tại sao phải làm như vậy? Câu 8. Không khí có phải là môi trường cách điện không, chứng minh điều đó? Tại sao đứng gần dây điện có thể nguy hiểm mặc dù ta chưa chạm vào dây? Câu 9. Khi cọ xát một thanh đồng hoặc một thanh sắt vào một miếng len rồi đưa lại gần các mẩu giấy vụn thì ta thấy các mẩu giấy vụn không bị hút. Như vậy có thể kết luận rằng kim loại không bị nhiễm điện do cọ xát không? Giả thích vì sao? Câu 10. Trong hiện tượng nhiễm điện do cọ xát, khi hai vật cọ xát với nhau có thể nào chỉ có một vật bị nhiễm điện còn vật kia vẫn không bị nhiễm điện không? Tại sao? Câu 11. Một ống nhôm nhẹ được treo bằng một sợi chỉ tơ, trong tay em chỉ có một thanh êbônit đã nhiễm điện âm và một đũa thủy tinh đã nhiễm điện dương. Trình bày một phương án để xác định xem ống nhôm đã nhiễm điện hay chưa và nhiễm điện gì? Câu 12. Lấy một vật đã nhiễm điện âm đưa lại gần một quả cầu treo trên một sợi tơ mảnh. Hãy cho biết trong các trường hợp sau, quả cầu có bị nhiễm điện không? Nếu có thì nhiễm điện loại gì? a) Quả cầu bị hút lại gần vật nhiễm điện. b) Quả cầu bị đẩy ra xa vật nhiễm điện.
HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 – VẬT LÍ Trang | 3 Dạng 2. Xác định điện tích của các vật. Câu 1. Có ba vật a, b, c đều bị nhiễm điện. Nếu a hút b; b hút c và biết rằng chỉ một trong ba vật nhiễm điện dương. Xác định điện tích mỗi vật. Câu 2. Có 4 thanh A, B, C, D mang điện. Thanh A đẩy thanh B và hút thanh C; thanh C đẩy thanh D. Biết thanh D là thanh thủy tinh bị nhiễm điện sau khi cọ sát với lụa. Xác định điện tích của các thanh A, B, C, D. Câu 3. Hai quả cầu nhẹ A và B được treo gần nhau bằng hai sợi chỉ mảnh, chúng hút nhau. Hỏi hai quả cầu đã bị nhiễm điện như thế nào? Câu 4. Có hai quả cầu A và B kích thước tương đối lớn. Quả cầu A nhiễm điện dương, quả cầu B nhiễm điện âm. Bằng cách nào có thể làm cho quả cầu B nhiễm điện cùng dấu với A nhưng không làm thay đổi điện tích của quả cầu A. Câu 5. Đưa một vật nhiễm điện dương lại gần một ống nhôm nhẹ treo ở đầu sợi chỉ tơ, ống nhôm bị hút về phía vật nhiễm điện. Hiện tượng sẽ xảy ra như thế nào nếu ta chạm vật nhiễm điện vào ống nhôm? Câu 6. Một quả cầu nhẹ được treo bằng sợi chỉ mảnh, ban đầu sợi dây thẳng đứng. Dùng một đũa thuỷ tinh cọ xát vào một miếng lụa, đưa đầu đũa lại gần quả cầu thì thấy dây treo bị lệch như hình bên. Giải thích sự nhiễm điện của quả cầu. Câu 7. Một quả cầu bằng nhôm rất nhẹ nhiễm điện âm được treo bằng sợi chỉ mảnh và đặt giữa hai tấm kim loại song song nhiễm điện trái dấu. a) Quả cầu nhôm sẽ chuyển động về phía nào? b) Sau khi chạm vào tấm kim loại đầu tiên nó chuyển động về phía nào? Tại sao? Câu 8. Hai quả cầu A và B nhiễm điện trái dấu được treo gần nhau bằng hai sợi chỉ tơ. a) Ban đầu dây treo các quả cầu bị lệch so với phương thẳng đứng như hình vẽ a. Giải thích vì sao? b) Cho hai quả cầu tiếp xúc nhau rồi buông ra thấy dây treo hai quả cầu cũng bị lệch nhưng theo hướng ngược lại như hình b. Giải thích vì sao? Hình a Hình b
HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 – VẬT LÍ Trang | 4 Dạng 3. Vận dụng kiến thức các tác dụng của dòng điện. Câu 1. Sử dụng ấm điện để đun nước. a) Hoạt động của ấm điện dựa trên tác dụng nào của dòng điện? b) Nếu vô ý để quên, nước trong ấm cạn hết, điều gì sẽ xảy ra? Vì sao? Câu 2. Tại sao trong văn phòng làm việc nếu càng nhiều các thiết bị điện hoạt động cùng lúc thì căn phòng sẽ nóng lên rất nhiều. Câu 3. Tại sao người ta thường chọn dây vônfram để làm dây tóc bóng đèn mà không chọn các vật liệu bằng kim loại khác như sắt, thép. Câu 4. Nêu sự khác nhau về hoạt động của đèn LED và đèn sợi đốt. Câu 5. Nối hai cực của một nguồn điện được dấu kín trong hộp với hai thanh than A và B, sau đó nhúng hai thanh than vào dung dịch muối bạc như bên dưới, sau một thời gian thấy có bạc bám trên thanh than A. a) Dòng điện chạy qua dung dịch muối bạc theo chiều nào? Thanh than A đã nối với cực dương hay cực âm của nguồn điện? b) Hiện tượng trên là kết quả tác dụng nào của dòng điện? Câu 6. Một người muốn mạ bạc cho một cái nhẫn sắt. Hỏi: a) Phải dùng dung dịch gì? b) Thanh nối với cực dương của nguồn làm bằng gì? Thanh nối với cực âm của nguồn là gì? Vì sao phải bố trí các thanh như thế? Câu 7. Trong y học, người ta đã sử dụng tác dụng nào của dòng điện để châm cứu chữa một số bệnh? Hãy nêu nguyên tắc của việc châm cứu này? Câu 8. Cách đánh cá bằng điện dựa trên tác dụng nào của dòng điện? Hoạt động đánh bắt cá bằng điện gây ra những hậu quả gì? Câu 9. a) Nếu sơ ý để cho dòng điện đi qua cơ thể người thì tác dụng sinh lí của dòng điện sẽ gây ra tác hại gì? b) Em cần làm gì khi thấy có người bị điện giật? Câu 10. Để tránh bị điện giật gây nguy hiểm, người thợ điện đã dùng những biện pháp gì?