Nội dung text Đề cương Cơ sở Văn hóa Việt Nam 2025.pdf
+ Văn hóa ứng xử với môi trường thiên nhiên + Văn hóa ứng xử với môi trường xã hội - Phân tích: + Văn hóa nhận thức: Trong quá trình tồn tại và phát triển, chủ thể văn hoá đó đã tích luỹ được một kho tàng kinh nghiệm phong phú về vũ trụ và con người - đó là hai nhân tố của văn hoá nhận thức. Những hiểu biết về vũ trụ như: chuyển động của vũ trụ về không gian, thời gian, thời tiết,... Những hiểu biết về con người như: bản tính, cách sống, cơ thể con người,... Ví dụ: * Hiểu biết về vũ trụ: Ở Việt Nam: Thời Hùng vương thứ 6, Hoàng tử Lang Liêu làm ra bánh chưng, bánh giầy để dâng lên vua cha dựa trên ý tưởng mang đầy tính triết lý “Trời tròn, Đất vuông” Ví dụ về kinh nghiệm của ông cha trong nhận thức về thời tiết: Mồng chín tháng chín không mưa Cha con đem bán cày, bừa mà ăn. → Nếu ngày 9 tháng 9 âm lịch mà trời không mưa thì vụ mùa Đông – Xuân năm sau dễ gặp hạn khó mà canh tác, cấy cày * Hiểu biết về con người: Ví dụ về đánh giá tính cách của con người, ông cha ta đã đúc kết: Cha mẹ sinh con, trời sinh tính → Khẳng định rằng tính cách của mỗi người có một phần bẩm sinh, không hoàn toàn do cha mẹ hay môi trường quyết định. + Văn hóa tổ chức cộng đồng: Văn hóa tổ chức đời sống tập thể và văn hóa tổ chức đời sống cá nhân * Văn hóa tổ chức đời sống tập thể: Những vấn đề liên quan đến tổ chức xã hội trong một quy mô rộng lớn như tổ chức nông thôn, quốc gia, đô thị; mỗi một nền văn hóa khác nhau thì có kiểu cấu trúc tổ chức cộng đồng khác nhau. Ví dụ: So sánh kiểu cấu trúc đô thị Việt Nam nông nghiệp với đô thị Phương Tây du mục Đô thị Việt Nam Đô thị phương Tây Chính quyền sinh ra đô thị Thương nhân tạo ra đô thị Thiên về hành chính, quản trị Thiên về kinh tế giao thương Theo kiểu làng xã, phủ, tổng Doanh nhân bầu chọn thị trưởng Phường, nghề, dịch vụ liên kết với nhau (mượn hàng, giữ giá). Khách hàng có thể đọ giá để mua Thương nhân liên kết với khách hàng và cạnh tranh, chèn ép lẫn nhau
Kém phát triển vì thiếu kinh phí Rất phát triển do sự đầu tư của thương nhân để tăng qui mô sản xuất và buôn bán Khu tập thể (kiểu làng) Biệt thự cá nhân Nông thôn bao vây ngăn cản đô thị, cảnh giác với sự “mở cửa” của đô thị Đô thị chỉ huy nông thôn * Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân: Những vấn đề liên quan đến đời sống mỗi người như tín ngưỡng, phong tục, tập quán, đạo đức, văn hóa giao tiếp, nghệ thuật,... Ví dụ: Người Việt thường có bàn thờ gia tiên trong nhà để thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ những người đã khuất. Vào các dịp lễ, Tết, con cháu sẽ thắp hương, dâng mâm cỗ, thể hiện sự hiếu kính và ước mong tổ tiên phù hộ cho gia đình được bình an, mạnh khỏe. + Văn hóa ứng xử với môi trường xã hội: bao gồm văn hóa tận dụng môi trường xã hội (tác động tích cực) và văn hóa ứng phó với môi trường xã hội (tác động tiêu cực) * Văn hóa tận dụng môi trường xã hội: Thông qua quá trình giao lưu văn hóa, tiếp thu những thành tựu về văn hoá của dân tộc khác để làm giàu thêm vốn văn hoá của mình. Đó là khả năng tận dụng những điều kiện thuận lợi của đất nước hiện nay cho việc học tập,rfn luyện nâng cao trình độ năng lực, phẩm chất, đạo đức, xây dựng và phát triển con người Ví dụ: Áo dài cách tân: Áo dài truyền thống đã được biến đổi, kết hợp với các yếu tố thời trang phương Tây như cổ áo ôm sát, phom dáng chiết eo để tôn vinh vóc dáng người phụ nữ. Điều này cho thấy sự tiếp thu cái đẹp từ văn hóa khác mà vẫn giữ được nét đặc trưng của áo dài. Quần áo comple xuất phát từ phương Tây được người Việt tiếp nhận trở thành trang phục mặc hàng ngày trong các công sở. * Văn hóa ứng phó với môi trường xã hội: Ứng phó với các thách thức, mặt xấu như tập tục lạc hậu, tệ nạn cờ bạc, mại dâm, ma túy, cá độ,... từ quá trình giao lưu, hội nhập để bảo tồn và giữ gìn nền văn hoá Ví dụ: Tiếng nói, chữ viết là hồn cốt của mỗi tộc người nhưng trong xu thế hội nhập và phát triển hiện nay, nhiều đồng bào dân tộc thiểu số đã quên tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình Trải qua hàng nghìn năm Bắc thuộc, người Việt vẫn giữ được những phong tục của riêng mình như: ăn trầu, thờ cúng tổ tiên,.... Ngày nay chúng ta đang đối phó với luồng văn hoá lai căng, đồi truỵ của phương Tây đang ảnh hưởng trong xã hội đặc biệt là trong giới trẻ + Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên: bao gồm văn hóa tận dụng môi trường tự nhiên (tác động tích cực) và văn hóa ứng phó môi trường tự nhiên (tác động tiêu cực) * Văn hóa tận dụng môi trường tự nhiên: Có thể tận dụng để ăn uống và giữ gìn sức khỏe, để tạo ra các vật dụng hàng ngày,...