Tiêu đề Xalqaro ommaviy huquq. 2023.pdf ✅

т TOSHKENT DAVLAT YURIDIK UNIVERSITETI XALQARO OMMAVIY HUQUQ
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASIADLIYA VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT YURIDIK UNIVERSITETI XALQARO OMMAVIY HUQUQ Darslik Toshkent - 2023
UO'K: 341.1/8(075)(575.1) КВК: 67(0)уа73 X 22 Mualliflar jamoasi: akad., y.f.d., prof. AX. Saidov (Kirish, I bob), y.f.d. M. Tillabayev [XIV bob), y.f.d., prof. G. Yuldasheva (II, III, IV, XII boblar (N. Kadirova bilan), V bob (D. Egamberdiyev bilan), y.f.d. L.A. Saidova (XI bob), y.f.d. prof. N. Nugmanov (IX, XXVII boblar), y.f.d., dots. D. Umarxanova (XVI bob), y.f.n., dots. A Muminov (X, XV boblar), dots. Sh. Raxmanov (XII bob), y.f.n., dots. X. Yunusov (XXII, XXIII, XXVI boblar), y.f.n., dots. N. Gafurova (VI, VII, XXIX boblar), y.f.n. M. Maxamatov (XXV bob), y.f.f.d. D. Valijonov (II bob (y.f.f.d. F. Hamdamova b ilan )) y.f.n., B. Xudaybergenov ((XVII bob, y.f.f.d. D. Valijonov bilan), XIX, XX boblar), y.f.n., dots. N. Rajabov (XXI bob), y.f.n. D. Sattorov (XXIV bob) J. Jumaniyazov (VIII bob), F. Miruktamova (XVIII bob), Sh. Safarova (XXVIII bob). Mas'ul muharrir y.f.d., prof. G. Yuldasheva Taqrizchilar: G. Ismailova - Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti professori v.b., y.f.d.; B. Toshev - Yuristlar malakasini oshirish markazi kafedra mudiri, y.f.d.; O. Sulaymonov - TDYU Xalqaro huquq va inson huquqlari kafedrasi dotsenti, y.f.n. X 2 2 Xalqaro ommaviy huquq [Matn]: darslik / A X Saidov va boshqalar. - T.: TDYU nashriyoti, 2023. - 952 b. Darslik bugungi kun tendensiyalarini hisobga olgan holda tayyorlangan bo'lib, unda xalqaro ommaviy huquqning umumiy tushunchalaridan normalari, prinsiplari, manbalari, subyektlari, xalqaro huquqda aholi va hudud masalalari yoritilgan. Shuningdek, xalqaro ommaviy huquqning an'anaviy sohalari bo'lgan xalqaro shartnomalar huquqi, xalqaro tashkilotlar huquqi, diplomatik va konsullik huquqi, inson huquqlari bo'yicha xalqaro huquq, xalqaro gumanitar huquq, xalqaro iqtisodiy huquq, xalqaro ekologiya huquqi, xalqaro jinoyat huquqi, xalqaro havo huquqi, xalqaro xavfsizlik huquqi bilan birga, yangi shakllanayotgan xalqaro mehnat huquqi, islom va xalqaro huquqning o'zaro munosabati, Yevropa Ittifoqi huquqi, xalqaro axborot huquqi, xalqaro ta’lim huquqi, xalqaro tibbiyot huquqi bo'yicha ham keng ma'lumot berilgan. Darslik yuridik oliy ta'lim muassasalarida tahsil oluvchi talabalar, xalqaro huquq yo'nalishida izlanish olib boruvchi tadqiqotchilarga mo'ljallangan. Mazkur darslik O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining 2021-yil 1-martdagi 110-sonli buyrug'iga asosan nashrga tavsiya etilgan (ro'yxatga olish raqami 110-329). ISBN 978-9943-7537-6-1 © A.X. Saidov va boshqalar, 2023-yil. © Toshkent davlat yuridik universiteti, 2023-yil.
MUNDARIJA KIRISH ............................................................................................... 13 I BOB. XALQARO HUQUQ FANITUSHUNCHASI, PREDMETIVA TIZIMI 1- §. Xalqaro huquq tushunchasi....................................................19 2- §. Xalqaro huquqning paydo bo'lish va rivojlanish bosqichlari.................................................................................. 23 3- §. Xalqaro huquq predmeti, maqsadi va mohiyati...............24 4- §. Xalqaro huquq funksiyalari..................................................27 5- §. Xalqaro huquqning o'ziga xos xususiyatlari.....................29 6- §. Xalqaro huquq tizimi va asosiy sohalari........................... 30 7- §. Xalqaro huquq va milliy huquqning o'zaro munosabatlari............................................................................ 34 8- §. Xalqaro ommaviy huquq va xalqaro xususiy huquq......38 II BOB. XALQARO HUQUQ TARIXI 1- §. Xalqaro huquqning paydo bo'lishi......................................43 2- §. Xalqaro huquq tarixini davriylashtirish............................44 3- §. Xalqaro huquq fanining kelib chiqishi...............................62 4- §. Zamonaviy xalqaro huquqni shakllantirish......................65 5- §. Xalqaro huquqni kodifikatsiya qilish................................. 68 6- §. Raqamli transformatsiyaning zamonaviy davrida xalqaro huquqning rivojlanish istiqbollari.......................... 72 III BOB. XALQARO HUQUQ NORMALARI VA MANBALARI 1- §. Xalqaro huquq normalari..................................................... 81 2- §. Xalqaro huquq manbalari tushunchasi.............................86 3- §. Xalqaro odatlar........................................................................89 4- §. Xalqaro shartnomalar........................................................... 91 5- §. Madaniyatli millatlar tomonidan tan olingan xalqaro huquqning umumiy prinsiplari...............................................94 3
6- §. Sudqarorlari........................................................................... 96 7- §. Xalqaro-huquqiy ta'limot [doktrina]................................. 98 8- §. Xalqaro tashkilotlarning hujjatlari.....................................99 IV BOB. XALQARO HUQUQNING ASOSIY PRINSIPLARI 1- §. Xalqaro huquq prinsiplari tushunchasi.......................... 105 2- §. Davlatlarning suveren tengligi prinsipi ........................... 108 3- §. Kuch ishlatmaslik yoki kuch ishlatish bilan tahdid qilmaslik prinsipi....................................................................I l l 4- §. Xalqaro nizolarni tinch yo'l bilan hal etish prinsipi......................................................................................115 5- §. Boshqa davlatlarning ichki vakolati hisoblangan ishlariga aralashmaslik prinsipi..........................................118 6- §. Davlatlarning o'zaro hamkorlik qilish prinsipi............ 122 7- §. Xalqlarning o'z taqdirini o'zi belgilash va ularning teng huquqliligi prinsipi........................................................125 8- §. Davlat chegaralarining buzilmasligi prinsipi................128 9- §. Davlatlarning hududiy yaxlitligi prinsipi....................... 130 10- §. Inson huquqlari va uning asosiy erkinliklarini hurmat qilish prinsipi..........................................................132 11- §. Xalqaro majburiyatlarni vijdonan bajarish prinsipi 134 V BOB. XALQARO HUQUQ SUBYEKTLARI 1- §. Xalqaro huquq subyektliligi tushunchasi va mazmuni...................................................................................141 2- §. Xalqaro huquqning birlamchi va ikkilamchi subyektlari............................................................................... 144 3- §. Davlat xalqaro huquqning subyekti sifatida.................146 4- §. Oddiy [unitar) va murakkab davlatlarning xalqaro huquq subyektliligining o'ziga xos xususiyati................. 149 5- §. Doimiy betaraf (neytral) davlatlarning huquq subyektliligi............................................................................. 150 4