Tiêu đề Iqtisodiy protsessual huquq. Berdiyarov R., Xabibullayev D. 2024.pdf ✅

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI ADLIYA VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT YURIDIK UNIVERSITETI R.T. BERDIYAROV, D.Y. XABIBULLAYEV IQTISODIY PROTSESSUAL HUQUQ Oʻquv qoʻllanma Toshkent – 2024
UО‘K: 33(075.8)(575.1) KBK 67.404 B 55 UО‘K: 33(075.8)(575.1) KBK 67.404 ISBN 978-9910-788-63-5 ©R.T. Berdiyarov, D.Y. Xabibullayev 2024-yil. © Toshkent davlat yuridik universiteti, 2024-yil. B 55 Iqtisodiy protsessual huquqi moduli asosida tayyorlangan oʻquv qoʻllanma ikki qismdan iborat boʻlib, birinchi qismida iqtisodiy ishlarni birinchi instansiya sudida koʻrish masalalari hamda ikkinchi qismida sud hujjatlarini qayta koʻrish institutlari bilan bogʻliq mavzular savollar va javoblar tarzida bayon etilgan. Oʻquv qoʻllanmani tayyorlash jarayonida sohaga doir amaldagi normativ-huquqiy hujjatlari, oʻquv va ilmiy adabiyotlar hamda sud amaliyoti materiallaridan foydalanildi. Mazkur oʻquv qoʻllanma yurisprudensiya yoʻnalishida taʼlim olayotgan oliy oʻquv yurtlari talabalari hamda soha qonunchiligiga qiziquvchi keng kitobxonlar ommasi uchun moʻljallangan. Mazkur oʻquv qoʻllanma Toshkent davlat yuridik universiteti rektorining 2023-yil 29-dekabrdagi 227-um-sonli buyrug‘iga asosan nashrga tavsiya etilgan (ro‘yxatga olish raqami – 227-6). Taqrizchilar: I.M. Alimov – Toshkent shahri sudi raisi oʻrinbosari – iqtisodiy ishlar boʻyicha sudlov hayʼati raisi; U.M. Saydaxmedov – Toshkent viloyati sudining iqtisodiy ishlar boʻyicha sudyasi, y.f.f.d. (PhD), dotsent. R.T., Berdiyarov, D.Y., Xabibullayev Iqtisodiy protsessual huquq [Matn]: oʻquv qoʻllanma / R.T. Berdiyarov, D.Y. Xabibullayev – T.: TDYU nashriyoti, 2024. – 256 b. Masʼul muharrir: Sh.N. Roʻzinazarov – yuridik fanlar doktori, professor.
3 MUNDARIJA KIRISH ...........................................................................................................................4 1-mavzu. Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiy sudlarining shakllanishi, tizimi va vazifalari ..........................6 2-mavzu. Iqtisodiy protsessual huquq tushunchasi, predmeti, tizimi va manbalari ........................ 31 3-mavzu. Iqtisodiy protsessual huquq tamoyillari ............................... 40 4-mavzu. Iqtisodiy protsessual-huquqiy munosabat va uning subyektlari ............................................................................ 50 5-mavzu. Iqtisodiy nizolarni sudgacha hal qilish (talabnoma yuborish) tartibi ..................................................... 76 6-mavzu. Nizolarning iqtisodiy sudlarga taalluqliligi hamda sudlovga tegishliligi ...................................................................... 81 7-mavzu. Iqtisodiy sud ish yurituvida isbotlash va dalillar .................................................................................................. 89 8-mavzu. Sud xarajatlari va jarimalar ......................................................104 9-mavzu. Iqtisodiy sud ish yurituvida protsessual muddatlar .........................................................................................119 10-mavzu. Sud buyrugʻi asosida ish yuritish tartibi ............................125 11-mavzu. Iqtisodiy sudga daʼvo taqdim etish ........................................131 12-mavzu. Ishni sudda koʻrishga tayyorlash ............................................143 13-mavzu. Birinchi instansiya sudida ish yuritish va nizolarni hal qilish ........................................................................155 14-mavzu. Alohida toifadagi ishlar boʻyicha ish yuritish xususiyatlari ....................................................................................187 15-mavzu. Chet ellik shaxslar ishtirokidagi ishlarni yuritish ...............................................................................................220 16-mavzu. Sud hujjatlarini yangi ochilgan holatlar boʻyicha qayta koʻrish ....................................................................................234 17-mavzu. Sud hujjatlarini ijroga qaratish ...............................................240 TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR ROʻYXATI ............................250
4 KIRISH Bozor munosabatlari rivojlanib borgani sari tadbirkorlik subyekt- lari doirasining kengayib borishi oʻziga xos ijobiy holat boʻlishi bilan birga, mazkur iqtisodiy faoliyat subyektlar oʻrtasidagi turli nizoli holatlarning soni ortib borishi ham tabiiy holdir. Ular oʻrtasidagi iqtisodiy nizolarni oʻrganish va koʻrib chiqib adolatli, qonuniy hal etishda har tomonlama yetuk huquqshunos kadrlar bilan taʼminlash muhim ahamiyatga ega. Bugungi kunda yuridik kadrlar tayyorlashning zamon talabla- ridan biri bu yuridik taʼlim olayotgan talabalardan nafaqat nazariy fanlar bilimdoni boʻlishni, balki sohaga doir amaliy koʻnikmalar va sud amaliyoti tajribalarini shakllantirib borish zaruratini qoʻyadi. Bu esa, oʻz navbatida, yuksak bilimli, zamonaviy fikrlaydigan, in- tellektual rivojlangan va professional tayyorgarlikka ega boʻlgan huquqshunoslarni tayyorlashda nazariy bilimlarning amaliyot bilan uzviyligini taʼminlaydigan yangi avlod adabiyotlariga ehtiyoj borli- gini koʻrsatadi. Mamlakatimizda zamonaviy xalqaro standartlariga javob beradigan yuqori malakali yuridik kadrlarni tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish maqsadida oʻquv jarayoniga taʼlim berishning modulli tizimi joriy etilgan boʻlib, bu talabalarda tizimli tahlil qilish qobiliyatini va huquqni qoʻllash borasida amaliy koʻnikmalar hosil qilishi orqali yuridik taʼlimni rivojlantirishni yangi bosqichga koʻtarish uchun dasturulamal boʻlmoqda. Sud-huquq sohalaridagi takomillashuvlar inobatga olingan holda tayyorlangan mazkur Iqtisodiy protsessual huquq oʻquv qoʻllanmasi yurisprudensiya taʼlim yoʻnalishlari uchun nazariy adabiyotlar hamda sud amaliyoti materiallarini inobatga olgan holda tayyorlangan. Mazkur oʻquv qoʻllanmaning birinchi qismida iqtisodiy protses- sual huquq tushunchasi, tizimi, iqtisodiy protsessual qonunchiligi- ning rivojlanishi, iqtisodiy sudlarda birinchi instansiya sudida ish yuritish tartibi, ishlarning iqtisodiy sudlarga taalluqliligi va sudlov- ga tegishliligiga doir umumiy qoidalar, sudda ish qoʻzgʻatish, daʼ- vo arizasini sudga taqdim qilishdagi talablar, ishni sudda koʻrishga