Tiêu đề 3. 2025-2026 SINH LÝ MÁU.docx ✅

Bài 3 SINH LÝ TẾ BÀO MÁU MỤC TIÊU HỌC TẬP Sau khi học xong bài này sinh viên có khả năng: 1. Trình bày được các đặc điểm, chức năng chung của máu. 2. Trình bày được đặc điểm, cấu trúc, chức năng của từng loại tế bào máu: hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu. 3. Vận dụng kiến thức đã học để giải thích được một số triệu chứng bệnh lý máu trên lâm sàng. NỘI DUNG HỌC TẬP 1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM VÀ CHỨC NĂNG CHUNG CỦA MÁU 1.1. Đặc điểm chung của máu Máu là tổ chức liên kết lỏng màu đỏ, lưu thông trong hệ thống tuần hoàn gồm 2 thành phần chính là huyết cầu và huyết tương. - Huyết cầu (thành phần hữu hình) gồm 3 loại tế bào máu là hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Phần huyết cầu chiếm khoảng 44 - 46% thể tích máu toàn phần. - Huyết tương (thành phần vô hình) là phần lỏng của máu trong đó có tất cả các chất còn lại như: chất hữu cơ (protein, đường, acid béo, triglyceride, fibrinogen, ure…), các chất vô cơ (ion Na + , K + , Ca 2+ , Mg 2+ , Cl - , HCO 3 - …) và các thành phần khác. Phần này chiếm 54 - 56% thể tích máu toàn phần. Do có 2 thành phần riêng biệt với thể tích khác nhau nên đây là cơ sở của xét nghiệm đo thể tích khối tế bào máu (hematocrit). Màu sắc của máu: máu có màu đỏ tươi khi đủ oxy và được gọi là máu động mạch, có màu đỏ thẫm khi thiếu oxy và gọi là máu tĩnh mạch. Độ quánh của máu: độ quánh của máu toàn phần cao gấp 4,5 - 5 lần so với nước nguyên chất và của huyết tương là 2,2 lần so với nước nguyên chất. Độ quánh này phụ thuộc vào nồng độ protein hòa tan, thành phần hữu hình và các chất khác trong huyết tương.
2 Tỷ trọng của máu toàn phần trung bình là 1,05 - 1,06. Tỷ trọng riêng của huyết cầu trung bình là 1,10 và của huyết tương trung bình là 1,03. Đây là cơ sở của xét nghiệm đo tốc độ lắng máu. pH của máu rất ổn định ở mức 7,33 - 7,45. pH này ổn định là nhờ hệ thống đệm của máu thông qua hoạt động hô hấp của phổi và bài tiết của thận. Áp suất thẩm thấu của máu bình thường là 7,5 atm. Áp suất này được tạo nên là nhờ nồng độ ion trong huyết tương, đặc biệt là ion Na + . Sự ổn định áp suất thẩm thấu máu có ý nghĩa quan trọng, đảm bảo cho hồng cầu thực hiện chức năng sinh lý. Trọng lượng của máu toàn phần trung bình chiếm khoảng 6 - 8% (tương đương 1/13 trọng lượng cơ thể). 1.2. Chức năng chung của máu - Chức năng hô hấp: chức năng này được thực hiện nhờ hemoglobin trong hồng cầu và biểu hiện bằng hoạt động vận chuyển khí của máu bao gồm: vận chuyển oxy từ phổi theo tuần hoàn tới cung cấp cho các mô sử dụng và vận chuyển khí carbonic được sinh ra từ quá trình chuyển hóa của mô để đưa về phổi và nhờ hoạt động hô hấp đào thải ra ngoài. - Chức năng bảo vệ cơ thể: được thực hiện nhờ các tế bào bạch cầu bằng 2 phương thức chủ yếu là thực bào và miễn dịch. Nhờ có các hoạt động của hệ thống bảo vệ này mà cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh và làm mất khả năng gây bệnh của chúng. Ngoài ra máu còn có hệ thống các chất tham gia quá trình đông cầm máu giúp hạn chế sự mất máu khi thành mạch bị tổn thương, do đó bảo vệ được cơ thể. - Chức năng dinh dưỡng: các chất dinh dưỡng như acid amin, acid béo, glucose, vitamin… và nhiều chất khác được cung cấp từ ngoài vào, nhờ hệ thống tiêu hóa hấp thu vào máu, về gan và được máu vận chuyển đến cung cấp cho các tế bào sử dụng nhằm đảm bảo mọi hoạt động của tế bào và cơ thể. - Chức năng đào thải: máu vận chuyển các chất thải (được đưa từ ngoài vào hoặc được sinh ra từ quá trình chuyển hóa trong tế bào) đến thận, phổi, ruột, da… để được đào thải ra ngoài như ure, carbonic, độc tố, chất màu, hormon, thuốc… - Chức năng điều hòa thân nhiệt: máu vận chuyển nhiệt lưu thông khắp cơ thể để cung cấp và điều hòa nhiệt giữa các phần của cơ thể, nhờ đó mà giúp cho thân nhiệt luôn ổn định trong khi nhiệt độ môi trường luôn biến động. - Chức năng thống nhất cơ thể: trong máu tồn tại rất nhiều yếu tố, thành phần tham gia điều hòa hoạt động chức năng của cơ quan như hormon, tiền enzyme…Máu có vai trò vận chuyển các chất này từ nơi nó được sinh ra, theo tuần hoàn đến cơ quan đích để gây tác dụng điều hòa hoạt động chức năng của các cơ quan, hệ thống