Tiêu đề HSG. CHỦ ĐỀ 1 (Bài 1).docx ✅

1 CHỦ ĐỀ 1: THẾ GIỚI TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945 TÀI LIỆU ÔN THI HỌC SINH GIỎI LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÍ 9 (PHÂN MÔN LỊCH SỬ) – CT 2018 PHẦN 1: MỤC TIÊU THEO CHƯƠNG TRÌNH 2018 1. Nước Nga và Liên Xô từ năm 1918 đến năm 1945. Nhận biết – Nêu được những nét chính về nước Nga trước khi Liên Xô được thành lập. – Trình bày được những thành tựu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1921-1941). Vận dụng - Chỉ ra được hạn chế của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1921-1941). 2. Châu Âu và nước Mỹ từ năm 1918 đến năm 1945 Nhận biết – Trình bày được những nét chính về phong trào cách mạng và sự thành lập Quốc tế Cộng sản; đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933; sự hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu. Thông hiểu – Mô tả được tình hình chính trị và sự phát triển kinh tế của nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới. 3. Châu Á từ năm 1918 đến năm 1945 Nhận biết – Nêu được những nét chính về tình hình châu Á từ năm 1918 đến năm 1945. 4. Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) Nhận biết – Trình bày được nguyên nhân và diễn biến chủ yếu của Chiến tranh thế giới thứ hai.
1 Thông hiểu - Nêu được nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của Chiến tranh thế giới thứ hai. Vận dụng - Phân tích được hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ hai đối với lịch sử nhân loại. – Nhận xét được vai trò của Liên Xô và các nước Đồng minh trong chiến thắng chủ nghĩa phát xít. Vận dụng cao – Phân tích, đánh giá được hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) đối với lịch sử nhân loại. PHẦN 2. NỘI DUNG I. NƯỚC NGA VÀ LIÊN XÔ TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945. I.1. LÝ THUYẾT (NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA CHƯƠNG TRÌNH 2018; CÓ MỞ RỘNG, NÂNG CAO) I.1.1. NHỮNG NÉT CHÍNH VỀ NƯỚC NGA TRƯỚC KHI LIÊN XÔ ĐƯỢC THÀNH LẬP. * Hoàn cảnh Năm 1917, cuộc cách mạng tháng Mười thành công đã mở ra thời kì mới cho đất nước Nga và lịch sử thế giới. Với thắng lợi của cuộc cách mạng, nhà nước đầu tiên của giai cấp vô sản được thành lập, đưa nước Nga tiến theo con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, Nga liên tiếp phải đối phó với vô vàn những khó khăn: + Nga vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất. Nông nghiệp, công nghiệp đều lùi về mức thấp hơn nhiều so với trước Chiến tranh thế giới thứ nhất, thương mại bế tắc. + Nội chiến lại xảy ra do sự chống phá của quân Bạch vệ. + Sau năm 1917, quân đội 14 nước đế quốc (Anh, Pháp, Mỹ, Nhật Bản, …) đã cấu kết với các thế lực phản cách mạng trong nước mở rộng tấn công vũ trang vào nước Nga Xô viết. * Biện pháp khắc phục Để đối phó với thù trong, giặc ngoài cũng như khôi phục và phát triển kinh tế, Nga đã thực hiện nhiều chính sách hiệu quả: - Từ năm 1918 – 1920, Nga tiến hành cuộc chiến tranh cách mạng chống thù trong, giặc ngoài trong điều kiện khó khăn, gian khổ.
1 + Thù trong: 1918, nội chiến đã nổ ra ở nước Nga, trong nước bọn địa chủ, bọn tư bản bị lật đổ đã nổi dậy chống Chính quyền Xô-viết. + Giặc ngoài: nước Nga chịu sự bao vây cấm vận, can thiệp vũ trang của 14 nước đế quốc do Anh, Pháp cầm đầu hòng bóp chết Nhà nước Xô-viết còn non trẻ. - Năm 1919, Nga thực hiện “Chính sách cộng sản thời chiến”. Nội dung cơ bản Kết quả Ý nghĩa + Quốc hữu hóa toàn bộ các xí nghiệp + Nhà nước độc quyền mua bán lúa mì để cung cấp cho thành thị và quân đội + Cấm buôn bán trao đổi sản phẩm ở trên thị trường, nhất là lúa mì, thực hiện chế độ tem phiếu, trực tiếp phân phối bằng hiện vật cho người tiêu dùng, xóa bỏ ngân hàng nhà nước + Trưng thu lương thực thừa của nông dân, thi hành chế độ lao động bắt buộc, …) Nhà nước Xô viết đã kiểm soát được các ngành kinh tế then chốt: ngân hàng, đường sắt, ngoại thương, hầm mỏ, …; Nhà nước Xô viết mới có lương thực cung cấp cho quân đội và nhân dân, đảm bảo đánh thù trong giặc ngoài. Đây là một chính sách tạm thời góp phần giúp nước Nga khắc phục được những khó khăn trước mắt. - Cuối năm 1920, Hồng quân đánh tan giặc ngoại xâm và nội phản, bảo vệ chính quyền cách mạng. Nhà nước Xô viết đã xóa bỏ những bất công trong xã hội, thực hiện quyền tự do dân chủ, quyền tự quyết của các dân tộc. - Tháng 3 – 1921, Đảng Bôn-sê-vích quyết định thực hiện “Chính sách kinh tế mới” (NEP) do Lê – nin đề xướng. Nội dung Kết quả Ý nghĩa + Bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực thừa và thay thế bằng chính sách thu thuê lương thực + Thực hiện tự do buôn bán, cho phép tư nhân được mở các xí nghiệp nhỏ, khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư kinh doanh ở Nga, … Trong một thời gian ngắn, Nhà nước Xô-viết đã khôi phục được nền kinh tế quốc dân bị chiến tranh tàn phá; đã tiến được một bước dài trong việc củng cố khối liên minh công nông; một nhà nước công nông nhiều dân tộc đầu tiên trên thế giới đã được thành lập, đó là “Chính sách kinh tế mới” có ý nghĩa quốc tế to lớn. Đối với các nước tiến lên CNXH đều cần thiết vận dụng nội dung cơ bản của chính sách kinh tế mới, chẳng hạn như vấn đề quan hệ hàng hóa - tiền tệ, phát triển kinh tế hàng hóa, nguyên tắc liên minh công nông, phát triển nền kinh tế nhiều thành phần v.v..
1 + Phát triển nền kinh tế nhiều thành phần + Thực hiện chế độ hạch toán kinh doanh trong các xí nghiệp quốc doanh.  Chính sách kinh tế mới là sự chuyển đổi kịp thời từ nền kinh tế do Nhà nước nắm độc quyền về mọi mặt sang nền kinh tế nhiều thành phần, nhưng vẫn đặt dưới sự kiểm soát của nhà nước. Liên bang Cộng hòa XHCN Xô-viết (tháng chạp năm 1922). - Để lại nhiều kinh nghiệm đối với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở một số nước trên thế giới trong đó có Việt Nam.  Có thể thấy, trong giai đoạn 1918 - 1922, nước Nga Xô viết đã phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thử thách. Nhưng bằng tinh thần đoàn kết, quyết tâm của nhân dân Nga cũng như những chính sách hiệu quả của Lê – nin và Đảng Bôn-sê- vích, nước Nga Xô viết đã chiến thắng “thù trong, giặc ngoài”, thực hiện những chính sách hiệu quả giúp nền kinh tế nhanh chóng phục hồi và phát triển, bảo vệ được thành quả của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại. I.1.2 NHỮNG THÀNH TỰU CỦA CÔNG CUỘC XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở LIÊN XÔ (1921 – 1941) * CHÍNH TRỊ: - Tháng 12 – 1922, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Lê – nin, Đại hội lần thứ nhất các xô viết toàn Liên bang đã tuyên bố thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết được thành lập (Liên Xô) gồm 4 nước Cộng hòa Xô viết là Nga, U- crai-na, Bê-lô-rút-xi-a và Ngoại Cáp-ca-dơ. Liên Xô thành lập dựa trên sự bình đẳng về mọi mặt và quyền tự quyết của các dân tộc, sự giúp đỡ lẫn nhau vì mục tiêu chung là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. - Đến năm 1940, Liên Xô bao gồm 15 nước cộng hòa. - Ý nghĩa sự kiện thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết. Trong nước: + Thể hiện tinh thần đoàn kết,nhất trí của các dân tộc Nga.