Tiêu đề 54. Bài 7- Tốc độ phản ứng và chất xúc tác - Cánh diều .OKE.docx ✅

DỰ ÁN KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 - THẦY DƯƠNG THÀNH TÍNH TRIỂN KHAI Giáo viên thực hiện: Hoàng Thị Phương Thảo BÀI 7: TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG VÀ CHẤT XÚC TÁC SGK CÁNH DIỀU TÓM TẮT LÝ THUYẾT I. Tốc độ phản ứng hóa học là gì? - Tốc độ phản ứng là đại lượng chỉ mức độ nhanh hay chậm của một phản ứng hoá học. - Phản ứng hoá học xảy ra với những tốc độ rất khác nhau, có phản ứng xảy ra rất nhanh như phản ứng đốt cháy và phản ứng xảy ra rất chậm như sự gỉ sắt. II. Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng hóa học - Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng hoá học bao gồm: diện tích bề mặt tiếp xúc, nhiệt độ, nồng độ, sự có mặt của chất xúc tác và chất ức chế. - Diện tích bề mặt tiếp xúc: Diện tích bề mặt tiếp xúc của chất rắn càng lớn, tốc độ phản ứng càng nhanh. -  Nhiệt độ: Tăng nhiệt độ, phản ứng diễn ra với tốc độ nhanh hơn. -  Nồng độ ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng hoá học: Nếu nồng độ càng cao, tốc độ phản ứng càng nhanh. -  Chất xúc tác và ức chế:   Chất xúc tác tăng tốc độ phản ứng, không bị thay đổi (cả về chất và lượng) sau phản ứng.  Chất ức chế làm giảm tốc độ phản ứng. Các chất bảo quản là loại chất ức chế được sử dụng trong thực phẩm để ngăn ngừa sự thối rữa hay hư hỏng. A. CÂU HỎI TRONG BÀI HỌC Câu 1. [CD – SGK trang 41]: Tiến hành thí nghiệm sau để tìm hiểu về tốc độ của phản ứng hoá học: Thí nghiệm 1 Cho một thìa thuỷ tinh bột đá vôi và một mẩu đá vôi nhỏ có khối lượng bằng nhau lần lượt vào hai ống nghiệm 1 và 2, sau đó cho đồng thời vào mỗi ống nghiệm khoảng 5 ml dung dịch HCl cùng nồng độ. Quan sát hiện tượng xảy ra ở hai ống nghiệm và trả lời các câu hỏi sau: a) So sánh tốc độ tan của đá vôi trong dung dịch acid ở cả hai ống nghiệm. b) Dựa vào đâu để kết luận phản ứng nào xảy ra nhanh hơn? Hướng dẫn giải a) Đá vôi dạng bột (trong ống nghiệm 1) tan nhanh hơn đá vôi dạng viên (trong ống nghiệm 2). b) Dựa vào tốc độ tan của đá vôi trong dung dịch acid để kết luận phản ứng nào xảy ra nhanh hơn. Câu 2. [CD – SGK trang 41]: Quan sát hình 7.1 và cho biết phản ứng nào xảy ra nhanh hơn, phản ứng nào xảy ra chậm hơn. Hướng dẫn giải
DỰ ÁN KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 - THẦY DƯƠNG THÀNH TÍNH TRIỂN KHAI Giáo viên thực hiện: Hoàng Thị Phương Thảo Phản ứng đốt cháy cồn xảy ra nhanh hơn sự gỉ của sắt. Câu 3. [CD – SGK trang 42]: Trường hợp nào có phản ứng xảy ra với tốc độ nhanh hơn trong hai trường hợp sau: a) Để que đóm còn tàn đỏ ở ngoài không khí. b) Đưa que đóm còn tàn đỏ vào bình chứa khí oxygen. Hướng dẫn giải Trường hợp (b) Đưa que đóm còn tàn đỏ vào bình chứa khí oxygen có phản ứng xảy ra với tốc độ nhanh hơn. Câu 4. [CD – SGK trang 42]: Trong hai phản ứng sau, phản ứng nào có tốc độ nhanh hơn, phản ứng nào có tốc độ chậm hơn? a) Đốt cháy dây sắt trong oxygen. b) Sự gỉ sắt trong không khí. Hướng dẫn giải Phản ứng (a) có tốc độ nhanh hơn phản ứng (b). Câu 5. [CD – SGK trang 42]: Kể thêm hai phản ứng, một phản ứng có tốc độ nhanh và một phản ứng có tốc độ chậm trong thực tế. Hướng dẫn giải - Phản ứng có tốc độ nhanh: Phản ứng đốt cháy khí gas dùng trong đun nấu. - Phản ứng có tốc độ chậm: Phản ứng lên men giấm. Câu 6. [CD – SGK trang 42]: Cho cùng một lượng Zn hạt và Zn bột vào hai ống nghiệm 1 và 2. Sau đó, cho cùng một thể tích dung dịch HCl dư cùng nồng độ vào hai ống nghiệm. Dự đoán lượng Zn ở ống nghiệm nào sẽ tan hết trước. Hướng dẫn giải Dự đoán Zn ở ống nghiệm 2 (Zn dạng bột) sẽ tan hết trước do diện tích tiếp xúc với dung dịch HCl của Zn dạng bột lớn hơn của Zn dạng hạt. Câu 7. [CD – SGK trang 42]: Nêu ví dụ trong thực tiễn có vận dụng yếu tố ảnh hưởng của diện tích bề mặt tiếp xúc đến tốc độ của phản ứng. Hướng dẫn giải Một số ví dụ: - Tạo các hàng lỗ trong viên than tổ ong để tăng diện tích tiếp xúc giữa than và không khí, cung cấp đủ oxygen cho quá trình cháy.  - Để nung đá vôi thành vôi sống được nhanh hơn, người ta tiến hành đập nhỏ đá vôi. - Thanh củi được chẻ nhỏ hoặc than được đập nhỏ trước khi đem nhóm bếp. Câu 8. [CD – SGK trang 42]: Giả sử nếu cắt một khối lập phương A (có cạnh là 4 cm) thành các phần bằng nhau (B) (gồm 8 khối lập phương có cạnh là 2 cm). Tính diện tích toàn phần bề mặt của A và B và rút ra kết luận. Hướng dẫn giải Áp dụng công thức tính diện tích toàn phần hình lập phương: S toàn phần  = 6 × s 2 Trong đó: s là độ dài 1 cạnh của hình lập phương. - Diện tích toàn phần bề mặt của A là: S  toàn phần A  = 6 × 4 2  = 96 (cm 2 ). - Diện tích toàn phần bề mặt của B (gồm 8 khối lập phương nhỏ) là: S  toàn phần B  = 8 × 6 × 2 2  = 192 (cm 2 ). Kết luận: Nếu chia một vật thành nhiều phần nhỏ hơn thì tổng diện tích bề mặt sẽ tăng lên. Diện tích
DỰ ÁN KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 - THẦY DƯƠNG THÀNH TÍNH TRIỂN KHAI Giáo viên thực hiện: Hoàng Thị Phương Thảo bề mặt tiếp xúc càng lớn, tốc độ phản ứng càng nhanh. Câu 9. [CD – SGK trang 43]: Thực hành 2 Chuẩn bị: ● Dụng cụ: Ống nghiệm, đèn cồn, kẹp ống nghiệm, ống hút nhỏ giọt. ● Hoá chất: Dung dịch H 2 SO 4  1 M, đinh sắt. Tiến hành: ● Cho lần lượt một chiếc đinh sắt nhỏ vào ống nghiệm 1 và 2, sau đó rót từ từ vào mỗi ống nghiệm khoảng 5 ml dung dịch H 2 SO 4  1 M. Đun nóng ống nghiệm 1. ● Mô tả hiện tượng xảy ra trong hai ống nghiệm và so sánh tốc độ phản ứng. ● Nhận xét ảnh hưởng của nhiệt độ đến tốc độ phản ứng. Hướng dẫn giải - Hiện tượng xảy ra ở mỗi ống nghiệm: Đinh sắt tan dần, có khí thoát ra. Tốc độ khí thoát ra ở ống nghiệm (1) nhanh hơn so với ở ống nghiệm (2), suy ra tốc độ phản ứng ở ống nghiệm (1) nhanh hơn. - Nhận xét: Nhiệt độ có ảnh hưởng đến tốc độ của phản ứng hoá học. Khi tăng nhiệt độ, phản ứng diễn ra với tốc độ nhanh hơn. Câu 10. [CD – SGK trang 43]: Cho hai cốc thuỷ tinh đựng nước lạnh và nước nóng, thả đồng thời vào mỗi cốc một viên vitamin C (dạng sủi). Dự đoán xem ở cốc nào viên vitamin C tan nhanh hơn. Hướng dẫn giải Khi tăng nhiệt độ, phản ứng diễn ra với tốc độ nhanh hơn. Dự đoán ở cốc nước nóng viên vitamin C tan nhanh hơn. Câu 11. [CD – SGK trang 43]: Tại sao trên các tàu đánh cá, ngư dân phải chuẩn bị những hầm chứa đá lạnh để bảo quản cá? Hướng dẫn giải Hải sản sau khi đánh bắt trên tàu, thuyền cần được bảo quản để tránh hư hỏng, thối rữa gây giảm năng suất trong khi đợi đưa về đất liền để tiêu thụ. Do đó, trên các tàu đánh cá, ngư dân phải chuẩn bị những hầm chứa đá lạnh để bảo quản cá bằng cách ướp lạnh, giúp cá tươi lâu, làm chậm quá trình hư hỏng, phân huỷ cá… Câu 12. [CD – SGK trang 44]:  Vào năm 1991, các nhà khoa học đã phát hiện ra xác ướp Otzi (Ốt – tờ - zi) – xác ướp tự nhiên được tìm thấy trong tuyết lạnh (có niên đại cách đây 5 300 năm) trên dãy núi Alps (An – pơ) gần biên giới giữa Áo và Italy. Vì sao xác ướp này không cần đến hoá chất mà vẫn giữ nguyên vẹn hình thể? Hướng dẫn giải Tuyết lạnh có nhiệt độ rất thấp, nhiệt độ này gây ức chế sự phát triển của các vi sinh vật phân hủy xác ướp. Vì vậy quá trình phân huỷ xác cũng bị ức chế nên xác ướp không cần đến hoá chất mà vẫn giữ nguyên vẹn hình thể. Câu 13. [CD – SGK trang 44]: Đề xuất thí nghiệm cho đá vôi tác dụng với dung dịch HCl để chứng minh nồng độ có ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng. Hướng dẫn giải Đề xuất thí nghiệm: Chuẩn bị: