Tiêu đề KHTN 9 - SINH HỌC - BÀI 44. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH VÀ CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH - GV.docx ✅

1 BÀI 44. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH VÀ CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH I. NHIỄM SẮC THỂ THƯỜNG VÀ NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH – Dựa vào chức năng, nhiễm sắc thể được chia thành nhiễm sắc thể thường (mang các gene quy định tính trạng thường) và nhiễm sắc thể giới tính (mang các gene quy định tính trạng thường và tính trạng giới tính). – Giữa NST thường và NST giới tính có sự khác nhau: Đặc điểm so sánh NST thường NST giới tính Số lượng Số lượng nhiều hơn và giống nhau ở cá thể đực và cái. Chỉ có 1 cặp và khác nhau ở cá thể đực và cái. Đặc điểm Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng. Tồn tại thành cặp tương đồng (XX) hoặc không tường đồng (XY). Chức năng Mang gene quy định tính trạng thường của cơ thể. Mang gene quy định tính trạng liên quan hoặc không liên quan đến giới tính. – Đặc điểm: + Có 1 cặp trong tế bào lưỡng bội, khác nhau giữa giống đực và giống cái:  Giới đực: XY, giới cái: XX (đa số các loài động vật).  Ở một số loài như châu chấu, bướm: giới đực (XX), giới cái (XY). + Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY). Hình. Một số hệ giới tính ở sinh vật II. CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH – Cơ chế xác định giới tính ở nhiều loài sinh sản hữu tính là do sự có mặt của cặp nhiễm sắc thể giới tính hoặc bộ nhiễm sắc thể trong tế bào. Cặp nhiễm sắc thể giới tính được hình thành do sự phân li và tổ hợp của các nhiễm sắc thể giới tính trong giảm phân và thụ tinh.
2 – Theo lí thuyết, tỉ lệ phân li giới tính là 1 đực : 1 cái. Hình. Sự di truyền cặp NST ở người III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH – Quá trình phân hoá giới tính còn chịu ảnh hưởng của các nhân tố môi trường bên trong (hormone sinh dục) và bên ngoài (ánh sáng, nhiệt độ,…). Người ta đã ứng dụng di truyền giới tính vào các lĩnh vực sản xuất, đặc biệt là việc điều khiển tỉ lệ đực : cái trong lĩnh vực chăn nuôi. + Yếu tố môi trường trong cơ thể: Nếu cho hormone sinh dục tác động vào những giai đoạn sớm trong sự phát triển cá thể có thể làm thay đổi giới tính dù cặp NST giới tính không thay đổi. Ví dụ: Dùng hormone sinh dục đực methyltestosterone tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái chuyển thành cá đực. + Yếu tố môi trường ngoài: Nhiệt độ ấp trứng sau thụ tinh ở một số loài bò sát như rắn, rùa,... cũng ảnh hưởng đến tỉ lệ đực, cái ở con non; dưa chuột được hun khói thì tỉ lệ hoa cái tăng; thầu dầu trồng trong ánh sáng cường độ yếu thì tỉ lệ hoa đực giảm. Trứng của rùa xanh (Vích) Trứng nở thành con đực Nhiệt độ ấp dưới 28,5 0 C Trứng nở thành con cái 50% trứng nở thành con đực, 50% trứng nở thành con cái Nhiệt độ ấp trên 30,3 0 C Nhiệt độ ấp trong khoảng 28,5 0 C đến 30,3 0 C Hình. Nhiệt độ ấp trứng ảnh hưởng đến giới tính của rùa con ở loài rùa xanh (Vích)
3 BÀI TẬP Phần 1. Trắc nghiệm Câu 1. Điểm giống nhau về NST giới tính ở tất cả các loài sinh vật phân tính là A. luôn giống nhau giữa cá thể đực và cá thể cái. B. đều chỉ có một cặp trong tế bào 2n. C. đều là cặp XX ở giới cái. D. đều là cặp XY ở giới đực. Câu 2. Chọn phát biểu đúng. A. NST thường và NST giới tính đều có khả năng nhân đôi, phân li, tổ hợp và biến đổi hình thái trong quá trình phân bào. B. NST thường và NST giới tính luôn tồn tại thành từng cặp. C. NST chỉ có ở động vật. D. Cặp NST giới tính ở giới cái tồn tại thành cặp tương đồng còn ở giới đực thì không. Câu 3. Đặc điểm của NST giới tính là A. có nhiều cặp trong tế bào sinh dưỡng. B. có 1 đến 2 cặp trong tế bào. C. số cặp trong tế bào thay đổi tùy loại. D. luôn chỉ có một cặp trong tế bào sinh dưỡng. Câu 4. Trong tế bào 2n ở người, kí hiệu của cặp NST giới tính là A. XX ở nữ và XY ở nam. B. XX ở nam và XY ở nữ. C. ở nữ và nam đều có cặp tương đồng XX. D. ở nữ và nam đều có cặp không tương đồng XY. Câu 5. Chức năng của NST giới tính là A. điều khiển tổng hợp protein cho tế bào. B. nuôi dưỡng cơ thể. C. xác định giới tính. D. điều hòa hormone cơ thể. Câu 6. Loài nào sau đây không có cặp nhiễm sắc thể giới tính? A. Ruồi giấm. B. Người. C. Đậu Hà Lan. D. Ong. Câu 7. Chức năng của NST giới tính là A. Điều khiển tổng hợp protein cho tế bào. B. Nuôi dưỡng cơ thể. C. Xác định giới tính. D. Tổng hợp chất hữu cơ.
4 Câu 8. Trong tế bào 2n ở người, kí hiệu của cặp NST giới tính là A. XX ở nữ và XY ở nam. B. XX ở nam và XY ở nữ. C. ở nữ và nam đều có cặp tương đồng XX . D. ở nữ và nam đều có cặp không tương đồng XY. Câu 9. Ở người, "giới đồng giao tử" dùng để chỉ A. người nữ. B. người nam. C. cả nam lẫn nữ D. nam vào giai đoạn dậy thì. Câu 10. Nhiễm sắc thể giới tính được kí hiệu là  A. X, Y hoặc Z, W. B. X, A. C. X hoặc Z, W. D. Y hoặc Z. Câu 11.Loại tế bào nào sau đây không có cặp NST tương đồng? A. Tế bào sinh dục chín.                                  B. Hợp tử. C. Tế bào sinh dưỡng của ong đực.                  D. Tế bào sinh dục sơ khai. Câu 12. Nội dung nào sau đây đúng dưới đây khi nói về người? A. Người nữ tạo ra 2 loại trứng là X và Y. B. Người nam chỉ tạo ra 1 loại tinh trùng X. C. Người nữ chỉ tạo ra 1 loại trứng Y. D. Người nam tạo 2 loại tinh trùng là X và Y. Câu 13. Trong tế bào, các nhiễm sắc thể được chia thành hai loại: A. nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể giới tính.  B. nhiễm sắc thể lưỡng bội và nhiễm sắc thể đơn bội. C. nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể đơn bội. D. nhiễm sắc thể giới tính và nhiễm sắc thể lưỡng bội. Câu 14. Nhiễm sắc thể thường có đặc điểm A. mang các gene quy định tính trạng giới tính, tồn tại thành từng cặp tương đồng trong tế bào lưỡng bội và giống nhau ở hai giới. B. mang các gene quy định tính trạng thường, tồn tại thành từng cặp tương đồng trong tế bào lưỡng bội và giống nhau ở hai giới. C. mang các gene quy định tính trạng giới tính, tồn tại thành từng cặp không tương đồng trong tế bào lưỡng bội và giống nhau ở hai giới. D. mang các gene quy định tính trạng thường, tồn tại thành từng cặp không tương đồng trong tế bào lưỡng bội và giống nhau ở hai giới. Câu 15. Câu có nội dung đúng khi nói về sự tạo giao tử ở người là: A. Người nữ tạo ra hai loại trứng là X và Y.