Tiêu đề BÀI 12. Ý THỨC PHÁP LUẬT ✅

BÀI 12. Ý THỨC PHÁP LUẬT 1. Khái niệm, đặc điểm - Ý thức pháp luật là tổng thể các học thuyết, quan điểm, tư tưởng, tình cảm, cảm xúc của con người đối với pháp luật và sự đánh giá hành vi pháp luật thực tế của con người. - Ý thức pháp luật là toàn bộ đời sống tinh thần trong lĩnh vực pháp luật Ý thức là đời sống tinh thần. YTPL gắn liền với đời sống pháp luật. YTPL cao mới tạo ra được Luật tốt. YTPL cao giúp con người hiểu được pháp luật, tuân thủ, chấp hành pháp luật Đặc điểm: (a) Ý thức pháp luật có mối quan hệ biện chứng với tồn tại xã hội - YTPL chịu sự quy định của tồn tại xã hội: Tồn tại xã hội nào YTPL đó, tồn tại xã hội thay đổi thì sớm hay muộn YTPL cũng thay đổi theo. - YTPL mang tính độc lập tương đối so với tồn tại xã hội. Sự độc lập của YTPL so với tồn tại xã hội (TTXH): + YTPL thường lạc hậu hơn so với TTXH. Ví dụ, hiện này vẫn còn quan niệm lạc hậu: “phép vua thua lệ làng” + YTPL có thể vượt trước TTXH và mang tính dự báo. Ví dụ, tư tưởng Mác về Pháp luật XHCN vượt trước thời đại của ông đã sống. + YTPL sự kế thừa YTPL của thời đại trước đó. Ví dụ, các học giả tư sản kế thừa tư tưởng phân quyền từ thời kỳ cổ đại. + YTPL tác động trở lại tồn tại xã hội theo hướng tích cực hoặc tiêu cực. (b) Ý thức pháp luật mang tính giai cấp - Mỗi giai cấp có cơ sở kinh tế hay điều kiện sinh hoạt vật chất khác nhau nên có ý thức về pháp luật khác nhau. - Trong mỗi XH đều có: YTPL của giai cấp thống trị, YTPL của giai cấp bị trị, YTPL của các giai cấp tầng lớp khác. - YTPL của giai cấp thống trị được phản ánh trong nội dung của pháp luật là chủ yếu. 2. Cấu trúc ý thức pháp luật Hệ tư tưởng pháp luật: là hệ thống các học thuyết, tư tưởng, quan điểm lý luận về pháp luật. Ví dụ, học thuyết pháp luật tự nhiên, học thuyết pháp luật thực chứng. Tâm lý pháp luật: là những tình cảm, tâm trạng, thái độ của con người đối với các hiện tượng pháp lý. Ví dụ, lên án hành vi phạm tội dã man; đồng tình bản án đúng người, đúng tội. 3. Chức năng của ý thức pháp luật Chức năng đánh giá: YTPL đánh giá về tính hợp pháp hay không hợp của hành vi, các quy định của pháp luật tiến bộ hay không tiến bộ phù hợp hay không phù hợp... Chức năng điều chỉnh: hành vi pháp lý bị chi phối trực tiếp bởi YTPL. YTPL có vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện và áp dụng pháp luật. Chức năng dự báo: YTPL có thể vượt trước tồn tại XH. Ngoài ra, YTPL cũng có khả năng dự báo khả năng tác động và hiệu quả của các quy định pháp luật trong tương lai. YTPL có vai trò quan trọng trong quá trình XDPL. 4. Phân loại 4.1. Căn cứ vào cấp độ nhận thức YTPL thông thường: thể hiện trình độ nhận thức còn thấp đối với các hiện tượng pháp lý, được hình thành trực tiếp từ đời sống. Ví dụ, YTPL của các tầng lớp nhân dân YTPL lý luận: thể hiện trình độ nhận thức cao có thể đi sâu lý giải bản chất, quy luật của các hiện tượng pháp lý. Ví dụ, YTPL của các nhà khoa học pháp lý, thẩm phán, luật sư... 4.2. Căn cứ vào chủ thể nhận thức