Tiêu đề CHỦ ĐỀ 3. TINH BỘT VÀ CELLULOSE (File GV).docx ✅

CHƯƠNG 9: LIPID – CARBOHYDRATE – PROTEIN – POLYMER CHỦ ĐỀ 3: TINH BỘT VÀ CELLULOSE (FILE GV) A. HỆ THỐNG LÝ THUYẾT I.TÍNH CHẤT VẬT LÍ VÀ TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN Tinh bột cellulose Công thức phân tử (C 6 H 10 O 5 ) n (C 6 H 10 O 5 ) m Tính chất vật lí là chất rắn, dạng bột, màu trắng, không tan trong nước lạnh, nhưng tan một phần trong nước nóng tạo hệ keo, gọi là hồ tinh bột. là chất rắn, dạng sợi, màu trắng, không tan trong nước và các dung môi hữu cơ thông thường. Trạng thái tự nhiên có nhiều ở hạt, củ và quả của cây: gạo, ngô, khoai, sắn,... có nhiều ở thân cây và vỏ cây: quả bông, tre, nứa, đay, gai,... Phản ứng tạo ra Từ phản ứng quang hợp => carbon dioxide và nước => glucose và giải phóng khí oxygen=> cân bằng lượng khí carbon dioxide và khí oxygen trong bầu khí quyển. Một phần glucose sau đó được biến đổi tiếp thành tinh bột và cellulose. Vai trò dự trữ năng lượng. Cây có thể sử dụng năng lượng dự trữ này trong các điểu kiện thiếu glucose xây dựng thành tế bào thực vật và giúp duy trì độ cứng, hình dáng của cây. CO2+ H2OQuang hôïp Giaûi phoùng O2GLUCOSE (Xaây döïng caáu truùc) (Döï tröõ naêng löôïng) TINH BOÄT CELLULOSE Sự hình thành tinh bột và cellulose ở thực vật 6CO 2 + 6H 2 O AÙnhsaùngMaëtTrôøi Dieäpluïc C 6 H 12 O 6 +6O 2 C 6 H 12 O 6 (glucose)  (C 6 H 10 O 5 ) n +nH 2 O Một số thực phẩm chứa nhiều tinh bột
Một số nguồn cellulose tự nhiên II.TÍNH CHẤT HOÁ HỌC 1.Thí nghiệm phản ứng màu của hồ tinh bột với iodine Hồ tinh bột + dung dịch iodine (I 2 )  hợp chất màu xanh tím =>Iodine là thuốc thử nhận biết hồ tinh bột và ngược lại. Cellulose không có phản ứng này 2.Thí nghiệm thuỷ phân tinh bột Tinh bột và cellulose đểu có thể bị thuỷ phân tạo thành glucose trong môi trường acid hoặc dưới tác dụng của enzyme. Enzyme trong quá trình thuỷ phân tinh bột khác với enzyme dùng để thuỷ phân cellulose. Cơ thể người chỉ có enzyme thuỷ phân tinh bột (ở tuyến nước bọt và ở ruột non) mà không có enzyme thuỷ phân cellulose. (C 6 H 10 O 5 ) n +nH 2 O 0Enzymerhoaëcacid/t nC 6 H 12 O 6 (glucose) III. ỨNG DỤNG Tinh bột : dinh dưỡng chính của con người, có nhiều trong gạo, bột mì và bột ngô (bắp),... Trong công nghiệp: sản xuất hồ dán, làm nguyên liệu sản xuất ethylic alcohol và một số hoá chất khác. Một lượng lớn cellulose được sử dụng để sản xuất giấy và tơ sợi. Cellulose dưới dạng gỗ tự nhiên hoặc gỗ công nghiệp là vật liệu thông dụng. Cellulose còn là nguyên liệu tổng hợp nhiều hoá chất như ethylic alcohol,... Một số ứng dụng của tinh bột (a) và cellulose (b) B. HỆ THỐNG BÀI TẬP PHẦN 1: BÀI TẬP TỰ LUẬN Câu 1. Liệt kê một số sản phẩm nông nghiệp có chứa tinh bột. Hướng dẫn giải - Các loại gạo, ngô (bắp), khoai, sắn (khoai mì), … Câu 2. Hãy kể tên một số loại thực vật có chứa nhiều cellulose Hướng dẫn giải - Cellulose có nhiều nhất trong bông vảil trong sợi đay, sợi gai, tre, nứa, gỗ, … Câu 3. Hãy nêu nhận xét về trạng thái, màu sắc, khả năng tan trong nước của tinh bột và cellulose. Hướng dẫn giải - Tinh bột là chất rắn, màu trắng, không tan trong nước lạnh, tan một phần trong nước nóng tạo thành hồ tinh bột. - Cellulose là chất rắn, màu trắng, dạng sợi, không tan trong nước. Câu 4. Hãy cho nhận xét về khối lượng phân tử của tinh bột và cellulose Hướng dẫn giải - Khối lượng phân tử của tinh bột nhỏ hơn cellulose, cùng công thức chung là (C 6 H 10 O 5 ) n nhưng hệ số mắt xích (n) của cellulose lớn hơn giá trị n của tinh bột. Câu 5. Quan sát Thí nghiệm 1 và nêu hiện tượng xảy ra Hướng dẫn giải - Hiện tượng: Hồ tinh bột chuyển sang màu xanh tím khi cho tác dụng với dung dịch iodine. Câu 6. Quan sát Thí nghiệm 2 và nêu hiện tượng xảy ra
Hướng dẫn giải - Hiện tượng: khi cho thêm dung dịch iodine không có hiện tượng gì xảy ra. Câu 7. Hãy liệt kê một số ứng dụng của tinh bột và cellulose trong đời sống mà em biết. Hướng dẫn giải - Ứng dụng của tinh bột: nguồn cung cấp lương thực chính cho con người và nhiều loại động vật, trong công nghiệp được dùng sản xuất ethylic alcohol, … - Ứng dụng của cellulose: sản xuất giấy, vật liệu xây dựng (gỗ), sản xuất vải sợi, … Câu 8. Theo em, quá trình quang hợp có vai trò quan trọng như thế nào? Hướng dẫn giải - Quá trình quang hợp ở cây cối giúp đồng hoá carbon dioxide và đồng thời giải phóng oxygen. Câu 9. Dự đoán hiện tượng xảy ra khi nhỏ một giọt dung dịch iodine lên một lát khoai tây hoặc một lát chuối xanh. Hướng dẫn giải - Đối với lát khoai tây: Nếu lát khoai tây chứa tinh bột, nó sẽ tác động với iodine, tạo thành một phức chất màu xanh đậm hoặc màu tím đậm, tùy thuộc vào nồng độ của iodine và tinh bột. Đây là một cách thường được sử dụng để kiểm tra sự hiện diện của tinh bột trong mẫu. - Đối với lát chuối xanh: Chuối xanh không chứa nhiều tinh bột, do đó, không có sự phản ứng mạnh mẽ với iodine. Thường thì không có sự thay đổi màu sắc đáng kể khi nhỏ dung dịch iodine lên lát chuối xanh. Câu 10. Có ý kiến cho rằng:”Phản ứng quang hợp có vai trò rất quan trọng đối với tự nhiên”. Ý kiến trên là đúng hay sai? Giải thích. Hướng dẫn giải - Đúng - Lý do: + Sản xuất năng lượng + Sản xuất oxy + Duy trì sinh quyển Câu 11. Nêu một số ví dụ trong thực tiễn để minh hoạ về sự thuỷ phân tinh bột và cellulose ở nhiệt độ thường nhờ tác dụng của enzyme. Hướng dẫn giải - Sự lên men trong sản xuất bia và rượu - Sản xuất đường glucose. - Chế biến thức phẩm và bột giặt Câu 12. “Rừng là lá phổi xanh của trái đất”. Em hiểu câu hỏi trên như thế nào? Hướng dẫn giải - Câu nói trên nhấn mạnh vai trò quan trọng của rừng trong hệ sinh thái toàn cầu. Rừng không chỉ cung cấp oxygen và hấp thụ khí carbon dioxide CO 2 , mà còn là môi trường sống cho nhiều loại sinh vật, giữ chặt đất, và bảo vệ môi trường. Câu 13. Nêu những hiện tượng trong thực tiễn chứng tỏ tinh bột tan được trong nước nóng còn cellulose không tan
Hướng dẫn giải - Tinh bột có khả năng tan trong nước nóng và tạo thành dung dịch đục, trong khi cellulose không tan trong nước nóng và giữ nguyên cấu trúc gốc. Hiện tượng này có thể được quan sát thông qua các thí nghiệm tan trong nước và sử dụng trong nấu ăn. Tinh bột thường tạo thành chất gelatin hỗn hợp trong khi cellulose không gây hiện tượng nhão và dẻo như tinh bột. Câu 14: Quan sát hình 27.3, cho biết bộ phận nào của cây ngô a) chứa nhiều tinh bột b) chứa nhiều cellulose Hướng dẫn giải a) Hạt ngô chứa nhiều tinh bột. b) Thân cây ngô chứa nhiều celulose. Câu 15 (SBT – KNTT). a)Theo em làm thế nào để kiểm tra sự có mặt của tinh bột trong thực phẩm? b) Em hãy mô tả quy trình thực hiện kiểm tra sự có mặt của tinh bột trong chuối xanh và chuối chín. Hướng dẫn giải Gợi ý: a) Để kiểm tra sự có mặt của tinh bột trong thực phẩm, phổ biến nhất là sử dụng dung dịch iodine, do tinh bột tương tác với iodine tạo sản phẩm có màu xanh tím. b) Quy trình thực hiện như sau: - Cắt một lát chuối xanh và một lát chuối chín. - Nhỏ vài giọt dung dịch iodine lên bề mặt của từng lát chuối. Quan sát sự thay đổi màu sắc. - Nhận xét: Chuối xanh chứa nhiều tinh bột nên phản ứng màu rõ ràng hơn so với chuối chín, vì tinh bột trong chuối chín đã phần lớn chuyển hoá thành đường. Câu 16: Nêu những hiện tượng trong thực tiễn chứng tỏ tinh bột tan được trong nước nóng còn cellulose không tan Hướng dẫn giải Trong thực tiễn khi nấu ăn ta thấy: - Nấu bột sắn dây: ban đầu cho bột sắn dây (thành phần chính là tinh bột) vào nước, khuấy đều thấy không tan nhưng khi đun nóng ta thấy tạo thành hỗn hợp dung dịch keo. - Luộc rau (thành phần chính là cellulose) thì ta thấy sau khi luộc rau vẫn còn nguyên hình dạng. Câu 17: Hiện tượng nào trong thí nghiệm 1 cho biết tinh bột đã tác dụng với iodine? Hướng dẫn giải Hiện tượng trong thí nghiệm 1 cho biết tinh bột đã tác dụng với iodine là thấy xuất hiện chất có màu xanh tím. Câu 18: dự đoán hiện tượng xảy ra khi nhỏ một giọt dung dịch iodine lên một lát khoai tây hoặc một lát chuối xanh Hướng dẫn giải Dự đoán hiện tượng: Xuất hiện màu xanh tím.