Tiêu đề CHỦ ĐỀ 2. GENE & QUÁ TRÌNH TRUYỀN ĐẠT THÔNG TIN DI TRUYỀN - HS.docx ✅

- Ứng dụng trong nghiên cứu tiến hóa: Xác định mối quan hệ họ hàng giữa các loài sinh vật. III. Quá trình truyền đạt thông tin di truyền từ gene tới protein 1. Quá trình phiên mã - Khái niệm: Phiên mã là quá trình tổng hợp RNA dựa trên mạch khuôn của gene. - Nơi diễn ra: + Ở sinh vật nhân thực: tại nhân tế bào + Ở sinh vật nhân sơ: tại tế bào chất - Quá trình phiên mã bao gồm 3 giai đoạn như sau: + Khởi đầu: Enzyme RNA polymerase đến liên kết với promoter trên mạch khuôn. + Kéo dài: Enzyme RNA polymerase tổng hợp mRNA theo chiều 5’ → 3’ dựa trên NTBS giữa các nucleotide ở mạch khuôn với các nucleotide trong môi trường nội bào: A – U, T – A, G – C, C – G. + Kết thúc: Khi RNA’ polymerase gặp tín hiệu kết thúc ở đầu 5’ của mạch khuôn. - Tế bào nhân sơ: thường phiên mã một vài gene cùng lúc tạo ra một RNA và phiên mã đến đâu thì mRNA được dịch mã đến đó. - Tế bào nhân thực: tiền mRNA → thêm nucleotide 7-methylguanine ở đầu 5’ và đuôi poly A ở đầu 3’ → loại bỏ intron → nối các exon → mRNA trưởng thành → dịch mã ở ribosome. 2. RNA – sản phẩm của quá trình phiên mã - Ribonucleic acid (RNA): là vật chất di truyền ở cấp độ phân tử, tham gia vào quá trình hình thành nên chuỗi polypeptide. - Cấu trúc của RNA: Một mạch đơn polynucleotide bao gồm các đơn phân là các ribonucleotide: Adine (A), Uracil (U), Guanine (G) và Cytosine (C). - Có nhiều loại RNA trong tế bào thực hiện các chức năng khác nhau, trong đó ba loại RNA tham gia vào tổng hợp protein gồm mRNA, tRNA, rRNA. So sánh DNA và RNA

- Mã di truyền là một bộ các bộ ba nucleotide trên mRNA quy định các amino acid trong protein. - Mã di truyền ở các sinh vật có chung các đặc điểm sau: + Mã di truyền là mã bộ ba, ba nucleotide liền kề quy định một amino acid. + Mã di truyền được đọc theo từng bộ ba một, bắt đầu từ bộ ba khởi đầu và không chồng gối lên nhau. + Mã di truyền có tính thoái hoá, nhiều bộ ba có thể quy định một amino acid. + Mã di truyền có tính đặc hiệu, có nghĩa là mỗi bộ ba chỉ mã hoá cho một amino acid. + Mã di truyền có tính vạn năng: Mã di truyền về cơ bản dùng chung cho mọi sinh vật trên Trái Đất, trừ một số trường hợp ngoại lệ. b) Quá trình dịch mã - Dịch mã là quá trình tổng hợp protein dựa trên trình tự nucleotide trong phân tử mRNA. - Vị trí: ở ribosome. - Trước khi tổng hợp protein, các amino acid phải được gắn vào các phân tử tRNA tương ứng dưới tác dụng của các enzyme. - Quá trình dịch mã diễn ra như sau: Giai đoạn khởi đầu:  + Tiểu phần nhỏ của ribosome liên kết với bộ ba mở đầu (AUG) trên mRNA; + tRNA mang amino acid mở đầu liên kết với bộ ba mở đầu AUG trên mRNA; + Tiểu phần lớn liên kết với tiểu phần nhỏ cùng mRNA → ribosome hoàn chỉnh.