Tiêu đề CHƯƠNG 4 HYDROCARBON-HS.pdf ✅

1 TÀI LIỆU GIẢNG DẠY HÓA HỌC 11 CHƢƠNG 4: HYDROCARBON (THEO CẤU TRÚC MH 2025)
2 CĐ1: Alkane CĐ2: Hydrocarbon không no CĐ3: Arene CĐ4: Ôn tập chƣơng 4 CĐ1 ALKANE PHẦN A - CÁC CHUYÊN ĐỀ BÀI GIẢNG KIẾN THỨC CẦN NHỚ A. KHÁI QUÁT VỀ HYDROCARBON - Khái niệm: Hydrocacbon là những hợp chất hữu cơ trong phân tử chỉ chứa 2 nguyên tố C và H. - Công thức tổng quát: CnH2n + 2 – 2k (k = π + v là độ bất bão hòa) - Phân loại: Hydrocacbon no Hydrocacbon không no Hydrocacbon thơm (Arene) - Phân tử chỉ chứa liên kết đơn C – C, C – H. VD: Alkane: CH4, C2H6, ... Cycloalkane: C3H6 ( ) - Phân tử chứa liên kết bội: C = C, C ≡ C. VD: Alkene: C2H4, C3H6, ... Alkyne: C2H2, C3H4, ... - Phân tử chứa vòng benzene. VD: C6H6, C7H8, ... B. ALKANE I. Khái niệm, đồng phân, danh pháp 1. Khái niệm – công thức chung của alkane - Alkane là những hydrocarbon no, mạch hở chỉ chứa các liên kết đơn trong phân tử. - Công thức chung: CnH2n+2 (n 1) 2. Đồng phân - Alkane từ 4C trở lên có đồng phân về mạch carbon (mạch không phân nhánh và phân nhánh). - Bậc của một nguyên tử carbon trong phân tử alkane bằng số nguyên tử carbon liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon đó. Bậc của một nguyên tử carbon kí hiệu bằng các số La Mã (I, II, III, IV). 3. Danh pháp ♦ Tên gọi thay thế của các alkane không phân nhánh = Tên tiền tố (chỉ số C) + ane Số C Công thức alkane Tiền tố (phần nền) Tên alkane Cách nhớ 1 CH4 meth- methane mẹ 2 CH3 – CH3 eth- ethane em 3 CH3 – CH2 – CH3 prop- propane phải 4 CH3 – [CH2]2 – CH3 but- butane bón 5 CH3 – [CH2]3 – CH3 pent- pentane phân 6 CH3 – [CH2]4 – CH3 hex- hexane hóa 7 CH3 – [CH2]5 – CH3 hept- heptane học 8 CH3 – [CH2]6 – CH3 oct- octane ở 9 CH3 – [CH2]7 – CH3 non- nonane ngoài 10 CH3 – [CH2]8 – CH3 dec- decane đồng
3 KIẾN THỨC CẦN NHỚ ♦ Tên gọi thay thế của các alkane phân nhánh - Gốc alkyl là phần còn lại sau khi lấy đi một nguyên tử hydrogen từ phân tử alkane. Alkane (CnH2n+2) Alkyl (CnH2n+1-) (tên tiền tố + ane) (tên tiền tố + yl) - Tên gọi thay thế của alkane phân nhánh: Các bƣớc gọi tên Chú ý B1: Xác định mạch chính - Mạch chính là mạch dài nhất, nhiều nhánh nhất. B2: Đánh số nguyên tử carbon mạch chính - Từ phía gần nhánh nhất để tổng vị trí nhánh là nhỏ nhất. B3: Xác định tên gọi các nhánh và vị trí nhánh - Nếu có nhiều nhánh giống nhau thì thêm: di- (2), tri- (3), tetra- (4), ... để chỉ số lượng nhóm giống nhau; - Nếu có nhiều nhánh khác nhau thì gọi tên nhánh theo bảng chữ cái ABC. Bước 4: Gọi tên theo công thức: Vị trí nhánh – tên nhánh + tên alkane mạch chính (Chữ với số cách nhau bởi dấu “–”; số với số cách nhau bởi dấu “,”; chữ với chữ viết liền) ♦ Tên riêng - Một số alkane có tên riêng: C số 2 có 1 nhóm CH3- thêm “iso”, C số 2 có 2 nhóm CH3- thêm “neo” II. Đặc điểm cấu tạo - Phân tử alkane chỉ chứa các liên kết đơn C – C, C – H là các liên kết σ bền vững và kém phân cực Phân tử alkane hầu như không phân cực và ở điều kiện thường chúng trơ về mặt hóa học. - Trong alkane, mỗi nguyên tử C đều nằm ở tâm của một hình tứ diện liên kết với bốn nguyên tử nằm ở 4 đỉnh của hình tứ diện đó. methane ethane III. Tính chất vật lí - Ở điều kiện thường: Alkane C1 – C4 và neopentane: chất khí (khí gas); C5 – C17 trừ neopentane: chất lỏng (xăng, dầu); C18 trở lên: chất rắn (nến, sáp). - Các alkane nhẹ hơn nước, rất ít tan trong nước, tan tốt trong dung môi không phân cực do alkane kém phân cực. - Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi tăng dần theo phân tử khối, alkane mạch không phân nhánh có nhiệt độ sôi cao hơn so với mạch phân nhánh. IV. Tính chất hóa học - Ở điều kiện thích hợp, alkane tham gia phản ứng thế, phản ứng cracking, phản ứng reforming và phản ứng oxi hóa. 1. Phản ứng thế halogen (Cl2, Br2/ ánh sáng hoặc to ) TQ: CnH2n+2 + aX2 CnH2n+2-aXa + aHX (X: Cl, Br) - Phản ứng trên gọi là phản ứng halogen hóa alkane, sản phẩm tạo thành gọi là dẫn xuất halogen. - Từ C3H8 trở lên, phản ứng tạo ra nhiều sản phẩm thế và tuân theo qui tắc “Ưu tiên thế vào H của C có bậc cao hơn”.