Tiêu đề 4. Phòng ngừa tội phạm ma tuý xuất phát từ nguyên nhân kinh tế xã hội - Ths. Đinh Hà Minh, Nguyễn Thuỳ Linh.pdf ✅

1 PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM MA TÚY XUẤT PHÁT TỪ NGUYÊN NHÂN KINH TẾ XÃ HỘI Đinh Hà Minh Nguyễn Thùy Linh** Tóm tắt Tình hình tội phạm ma tuý trong những năm vừa qua đã và đang diễn ra hết sức phức tạp, nghiêm trọng, có chiều hướng tăng nhanh và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, làm nhức nhối đời sống xã hội. Theo đó là sự xuất hiện của nhiều loại ma túy mới, tình hình sản xuất, mua bán, vận chuyển và sử dụng các loại ma túy tổng hợp, các chất hướng thần gia tăng, xu hướng này khó kiểm soát ở hầu hết các quốc gia, trong đó có khu vực Đông Nam Á – “tam giác vàng” của tội phạm ma tuý. Bài viết tập trung phân tích các nguyên nhân về kinh tế - xã hội của tội phạm ma tuý; phòng ngừa tội phạm ma tuý ở một số quốc gia; từ đó đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm ma túy đối với một số nhóm chủ thể ở Việt Nam hiện nay. Từ khoá: tội phạm ma tuý; nguyên nhân kinh tế; giải pháp. 1. Nguyên nhân kinh tế - xã hội của tội phạm về ma túy Tội phạm ma tuý là một bộ phận các tội phạm nói chung, mối quan hệ giữa ma tuý và tội phạm luôn là mối quan tâm mang tính xuyên suốt của thời đại. Đó là nỗi lo lắng thường trực về tình trạng thế hệ tiếp theo trong công cuộc phòng ngừa, giảm thiểu tỷ lệ gia tăng tội phạm “cái chết trắng” trên toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Ngày nay, tội phạm về ma tuý có các nguyên nhân sau: Thứ nhất, số lượng người phạm tội đa số là nam giới và độ tuổi phạm tội chủ yếu là từ đủ 18 đến 30 tuổi. Theo số liệu thống kê từ các vụ án đã được giải quyết ở cấp huyện, cấp tỉnh, Toà án quân sự và khu vực từ năm 2018 đến 2023 thể hiện đa số bị cáo là nam giới chiếm 96,1%, trong đó phổ biến ở nhóm tuổi từ đủ 18 đến 30 tuổi. Lý do là vì người trẻ phải chịu sức ép từ việc kiếm tiền, muốn thành đạt nhanh hay dễ bị lôi kéo, ưa thích lối sống hưởng thụ. Ma tuý, các chất kích thích và thanh thiếu niên, những người trẻ có mối quan hệ nhân quả dẫn đến hành vi phạm tội liên quan đến ma tuý. Một nghiên cứu đã cho thấy, những người trẻ tuổi trong độ tuổi từ 10 đến 29 có nhiều khả năng tham gia vào bạo lực giữa các cá nhân hoặc trở thành nạn nhân của bạo lực, đặc  Thạc sĩ, Giảng viên Khoa Luật Hình sự trường Đại học Luật TP.HCM M ** Học viên cao học chuyên ngành hình sự K38- Cựu sinh viên CLCQTL44A


4 Như vậy, khi xây dựng biện pháp phòng ngừa tội phạm ma tuý cần triển khai các chương trình tạo việc làm, giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp; trong công tác Đảng, các quy định pháp luật hiện hành cần nghiêm túc xử lý công tác tư tưởng Đảng viên, thực hiện hình thức kỷ luật để làm gương, góp phần làm trong sạch đội ngũ chủ chốt. Thứ năm, lợi nhuận do sản xuất ma tuý ngày càng cao và sự khó khăn về kinh tế và trình độ dân trí thấp của bà con vùng biên là động lực thúc đẩy gia tăng tội phạm ma tuý. Lợi dụng điều này, tội phạm ma tuý đã lôi kéo người dân tham gia vào việc tàng trữ và vận chuyển trái phép ma tuý qua biên giới. Số lượng người nghiện ma túy ở nước ta còn cao, trong khi đó hiệu quả công tác cai nghiện thấp, và như một tất yếu khi có cầu ắt có cung. Theo số liệu nhóm tác giả thống kê, giai đoạn 2018 - 2023 tội tàng trữ trái phép chất ma tuý Điều 249 BLHS 2015 là bị phạm tội nhiều nhất, chiếm hơn nửa tỷ lệ nhóm tội liên quan đến ma tuý - 63,35%, tội mua bán trái phép chất ma tuý Điều 251 BLHS 2015 (30,59%) và tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý Điều 255 BLHS 2015 (3,39%). Đặc biệt, tình hình trồng trái phép cây có chứa chất ma túy cơ bản được kiểm soát, tuy nhiên tại địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên vẫn xảy ra tình tình trạng gieo trồng cây thuốc phiện, cây cần sa xen lẫn với các loại cây hoa màu, diện tích nhỏ lẻ; trồng cần sa tại các căn hộ khu chung cư... 2. Phòng ngừa tội phạm ma túy ở một số quốc gia Hiện nay, các hoạt động phòng ngừa tội phạm ma tuý trên thế giới có xu hướng dựa trên việc phòng ngừa hành vi có vấn đề ở người trẻ và phòng ngừa tội phạm ma túy ở người sử dụng. Mục tiêu của các biện pháp phòng ngừa là tăng cường các yếu tố bảo vệ và giảm các yếu tố rủi ro.10 Thuỵ Điển Bằng phương pháp tiếp cận Sofielund, tỷ lệ tội phạm và tình trạng sử dụng ma túy vào độ tuổi thanh thiếu niên đã giảm tại Thuỵ Điển. Chủ sở hữu bất động sản, công ty cho thuê nhà, công ty, cảnh sát, thành phố và trường đại học đã chung tay phá vỡ vòng xoáy tiêu cực của khu vực qua việc trình báo, xử lý hiệu quả, năng suất các thông tin liên quan đến tội phạm ma tuý, bên cạnh việc trang bị, theo dõi tình hình qua camera an ninh, thường xuyên kiểm tra các điểm “nóng”... Chính sự hợp tác rộng rãi và thực hiện các biện pháp đa dạng, linh hoạt đã tạo nên mạng lưới địa phương mạnh mẽ, nơi tất cả các chủ thể có thể đóng góp theo những cách khác nhau, đã tạo thành cơ sở cho thành công. Điều cốt lõi của phương pháp này là sự tham gia của các bên liên quan, những 10 Jessor and Jessor, 1977; Hawkins et al., 1992; Farrington, 1995, in Sanfaçon et al., 2005, p. 50, truy cập ngày 13/10/2024.