Tiêu đề Bài 12. Công thức phân tử hợp chất hữu cơ - GV.docx ✅

KIẾN THỨC TRỌNG TÂM CHƯƠNG 3. ĐẠI CƯƠNG HÓA HỮU CƠ 1 I. CÔNG THỨC PHÂN TỬ:  1. Khái niệm:  - Công thức phân tử cho biết thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử. Ví dụ: Khí butane và propane là khí hoá lỏng được nén trong bình gas, được các gia đình sử dụng để đun, nấu có công thức phân tử là C 4 H 10 và C 3 H 8 . 2. Cách biểu diễn công thức phân tử hợp chất hữu cơ:  a) Công thức tổng quát: cho biết các nguyên tố có trong phân tử hợp chất hữu cơ.  Ví dụ: C x H y O z  (x, y, z là các số nguyên dương) cho biết phân tử chất hữu cơ đã cho chứa ba nguyên tố C, H và O. b) Công thức đơn giản nhất: cho biết tỉ lệ số nguyên tử của các nguyên tố có trong phân tử hợp chất hữu cơ (tỉ lệ các số nguyên tối giản).  Ví dụ: Hợp chất có công thức phân tử là C 2 H 4 O 2  thì công thức đơn giản nhất là CH 2 O. Chất hữu cơ đẩu tiên được tổng hợp như thế nào? Năm 1828, Friedrich Wohler (Phri-đrích Vô-lơ) (1800-1882), nhà hoá học người Đức, lẩn đầu tiên đã thực hiện thành công thí nghiệm tổng hợp chất hữu cơ urea (chất có trong nước tiểu) từ các chất không có trong cơ thể sống là potassium cyanide và ammonium sulfate. Điểu này đã bác bỏ học thuyết cho rằng, các chất có trong cơ thể sinh vật về cơ bản, khác hẳn với các hoá chất không có nguồn gốc sinh vật, mở đẩu cho sự phát triển của chuyên ngành hoá học hữu cơ. Ví dụ 1. Công thức phân tử cho ta biết A. số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố trong hợp chất hữu cơ. B. tỉ lệ số nguyên tử của các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ C. số nguyên tố có mặt trong phân tử hợp chất hữu cơ. D. cách thứ liên kết của các nguyên tử trong phân tử hợp chất hữu cơ. Ví dụ 2. Công thức đơn giản nhất cho ta biết A. cách thức liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử hợp chất hữu cơ. B. tỉ lệ tối giản số nguyên tử của các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ. C. khối lượng phân tử hợp chất hữu cơ. D. thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố trong hợp chất hữu cơ. Ví dụ 3. Công thức tổng quát cho ta biết A. cách thức liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử hợp chất hữu cơ. B. tỉ lệ số nguyên tử của các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ C. thành phần nguyên tố trong phân tử hợp chất hữu cơ. D. thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố trong hợp chất hữu cơ. Ví dụ 4. Viết công thức đơn giản nhất của các hợp chất hữu cơ có công thức phân tử sau: a) C 3 H 8                            b) C 3 H 6 O 2 c) C 2 H 2 O 2 Cl 2                        d) C 4 H 8 O 2 . Đáp án: Công thức đơn giản nhất C 3 H 8 C 3 H 6 O 2 CHOCl C 2 H 4 O Ví dụ 5. Khi nghiên cứu thành phần hoá học của tinh dầu quế, người ta thu được nhiều hợp chất hữu cơ trong đó có cinnamaldehyde và o – methoxycinnamaldehyde với công thức cấu tạo:

KIẾN THỨC TRỌNG TÂM CHƯƠNG 3. ĐẠI CƯƠNG HÓA HỮU CƠ 3 Trong đó: p, q r là các số nguyên tối giản, x, y, z, n là số nguyên dương. - Khi biết phân tử khối, xác định được giá trị n, từ đó suy ra công thức phân tử. Ví dụ 1. Phương pháp phổ khối lượng dùng để A. xác định công thức phân tử hợp chất hữu cơ. B. xác định thành phần nguyên tố của hợp chất hữu cơ. C. xác định khối lượng phân tử hợp chất hữu cơ. D. xác định tỉ lệ số nguyên tử trong phân tử hợp chất hữu cơ. Ví dụ 2. a) Trên phổ MS có nhiều tín hiệu (peak), thường tín hiệu nào cho biết phân tử khối của chất? b) Hãy gán các chất hữu cơ sau: C 6 H 6 ; C 3 H 8 O; C 4 H 8 O 2  vào các phổ khối lượng tương ứng dưới đây: Đáp án: a) Trên phổ MS có nhiều tín hiệu (peak), thường tín hiệu có giá trị lớn nhất cho biết phân tử khối của chất. b) Kết quả gán như sau: Phổ (a) ứng với chất C 3 H 8 O (M = 60). Phổ (b) ứng với chất C 6 H 6  (M = 78). Phổ (c) ứng với chất C 4 H 8 O 2  (M = 88). Ví dụ 3. Xác định công thức phân tử của propene, biết rằng propene có công thức đơn giản nhất là CH 2  (xác định từ phân tích nguyên tố) và phân tử khối là 42. Đáp án: Công thức phân tử của propene có dạng: (CH 2 ) n . Phân tử khối của propene là 42 ⇒ 14n = 42 ⇒ n = 3. Vậy công thức phân tử của propene là C 3 H 6 . Ví dụ 4. Kết quả phân tích nguyên tố cho thấy thành phần phần trăm khối lượng các nguyên tố có trong hợp chất X như sau: carbon là 52,17%; hydrogen là 13,04%; còn lại là oxygen. Xác định công thức đơn giản nhất của hợp chất X. Đáp án: %O = 100% - %C - %H = 100% - 52,17% - 13,04% = 34,79%. Đặt công thức đơn giản nhất của hợp chất X là:  COH%m%m%m x:y:z:: 12116 = 4,3475 : 13,04 : 2,17 = 2 : 6 : 1.