Tiêu đề Bài 2. Xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp - GV.pdf ✅

(c) CH3[CH2]11C6H4SO3Na. (d) CH3[CH2]16COOK. Đáp án: Chất Phân loại Đầu ưa nước Đuôi kị nước (a) CH3[CH2]14COONa. Xà phòng -COONa CH3[CH2]14- (b) CH3[CH2]10CH2OSO3Na. -OSO3Na CH3[CH2]10CH2- (c) CH3[CH2]11C6H4SO3Na. Chất giặt rửa tổng hợp -SO3Na CH3[CH2]11C6H4- (d) CH3[CH2]16COOK. Xà phòng -COOK. CH3[CH2]16- Ví dụ 3. Cấu tạo của xà phòng và chất giặt rửa phổ biến thường gồm hai phần: phần phân cực (“đầu” ưa nước) và phần không phân cực (“đuôi” kị nước). Mỗi phát biểu sau đây là đúng hay sai? a) Đối với xà phòng, phần phân cực là nhóm carboxylate còn phần không phân cực là gốc hydrocarbon mạch dài. b) Đối với chất giặt rửa tổng hợp, phần phân cực là nhóm sulfite còn phần không phân cực là gốc hydrocarbon mạch dài. c) Xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp có thể hòa tan trong nước là do có phần phân cực (ưa nước). d) Phần kị nước không tan trong nước nhưng tan trong dầu, mỡ. Đáp án: a) Đúng. b) Sai. Trong chất giặt rửa tổng hợp có phân phân cực là nhóm sulfate, sulfonate. c) Đúng. d) Đúng. Ví dụ 4. Nguyên liệu nào sau đây dùng để điều chế chất giặt rửa tự nhiên? A. Dầu mỏ. B. Mỡ động vật. C. Gỗ. D. Quả bồ kết. Đáp án: D. Khi xà phòng, chất giặt rửa tan vào nước sẽ tạo dung dịch có sức căng bề mặt nhỏ làm cho vật cần giặt rửa dễ thấm ướt. Đuôi kị nước trong xà phòng và chất giặt rửa thâm nhập vào vết bẩn (Hình b), phân chia vết bản thành những hạt rất nhỏ có đầu ưa nước quay ra ngoài (Hình c), các hạt này phân tán vào nước và bị rửa trôi (Hình d). Ví dụ 5. Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp được mô ta quả hình dưới đây: Mỗi phát biểu sau đây là đúng hay sai?
a) Xà phòng, chất giặt rửa tan vào nước sẽ tạo dung dịch có sức căng bề mặt lớn làm cho vật cần giặt rửa dễ thấm ướt. b) Đầu ưa nước trong xà phòng và chất giặt rửa thâm nhập vào vết bẩn (Hình b). c) Phân chia vết bẩn thành những hạt rất nhỏ có đầu ưa nước quay ra ngoài (Hình c). d) Các hạt này (hình c) phân tán vào nước và bị rửa trôi (Hình d). Đáp án: a) Sai. Sức căng bề mặt nhỏ. b) Sai. Đầu ưa nước có xu hướng quay ra ngoài và thâm nhập vào nước. c) Đúng. d) Đúng. Ví dụ 6. Để tẩy vết dầu, mỡ bám trên quần áo, sử dụng chất nào sau đây là phù hợp nhất? A. Nước cất. B. Dung dịch sodium hydroxide. C. Dung dịch nước Javel. D. Dung dịch xà phòng. Đáp án: D. 1. Phương pháp sản xuất xà phòng: Xà phòng được sản xuất bằng cách đun chất béo với dung dịch NaOH đặc hoặc KOH đặc. Viết gọn lại: C3H5(OCOC17H35)3 +3 NaOH o 3⁄43⁄4®t C3H5(OH)3 + 3C17H35COONa Các muối của acid béo tách ra được đem trộn với chất diệt khuẩn, chất tạo hương,... rồi ép thành bánh với nhiều hình dạng khác nhau. Xà phòng còn được sản xuất từ dầu mỏ theo sơ đồ sau: 2. Phương pháp sản xuất chất giặt rửa tổng hợp: Chất giặt rửa tổng hợp được sản xuất từ dầu mỏ theo sơ đồ sau: Muối sulfonate hoặc muối sulfate được trộn với một số chất phụ gia khác nhau để tọa thành chất giặt rửa tổng hợp.
Ví dụ 7. Chất giặt rửa tổng hợp được sản xuất từ nguồn nguyên liệu nào sau đây? A. Tinh bột. B. Quả bồ hòn. C. Dầu mỏ. D. Chất béo. Đáp án: C. Ví dụ 8. Hợp chất hữu cơ X có công thức cấu tạo như sau: Phát biểu nào sau đây không đúng? A. X có công thức phân tử là C H SO Na 18 29 3 . B. X được sử dụng để sản xuất xà phòng. C. X là muối sodium alkylbenzene sulfonate. D. X có đầu ưa nước và đuôi kị nước. Đáp án: B. B. Sai. X được dùng để sản xuất chất giặt rửa tổng hợp. Ví dụ 9. Cho các hóa chất sau: tripalmitin, sodium hydroxide, sulfuric acid, sodium chloride, glycerol. Có bao nhiêu hóa chất trong dãy chất trên được sử dụng trong quá trình điều chế xà phòng bằng phản ứng xà phòng hóa? Đáp án: 3. Bao gồm: tristearin, sodium hydroxide, sodium chloride. Ví dụ 10. Tiến hành thí nghiệm xà phòng hóa theo các bước sau: Bước 1: Cho vào cốc thủy tinh chịu nhiệt khoảng 2 gam mỡ lợn và 4 mL dung dịch NaOH 40%. Bước 2: Đun sôi nhẹ hỗn hợp, liên tục khuấy đều bằng đũa thủy tinh khoảng 10 phút và thỉnh thoảng thêm nước cất để giữ cho thể tích hỗn hợp không đổi. Bước 3: Rót thêm vào hỗn hợp 30 mL dung dịch NaCl bão hòa nóng, khuấy nhẹ. Để nguội hỗn hợp. Mỗi phát biểu sau đây là đúng hay sai? a) Sau bước 3, thấy có lớp chất rắn màu trắng nhẹ nổi lên trên. b) Nếu thay thế mỡ lợn bằng dầu dừa thì hiện tượng thí nghiệm vẫn không thay đổi. c) Mục đích chính của việc thêm dung dịch NaCl bão hòa để làm tăng tốc độ cho phản ứng xà phòng hóa. d) Phần chất lỏng sau khi tách hết xà phòng hòa tan được Cu(OH)2 thành dung dịch màu xanh lam. Đáp án: (RCOO)3C3H5 + 3NaOH o 3⁄43⁄4®t 3RCOONa + C3H5(OH)3 a) Đúng. Lớp phía trên là xà phòng tách ra khỏi dung dịch). b) Đúng. Dầu dừa cũng có thành phần chính là chất béo). c) Sai. NaCl có tỉ trọng lớn hơn nên sẽ đẩy xà phòng lên trên tạo hiện tượng tách lớp). d) Đúng (Glycerol thu được hòa tan Cu(OH)2 tạo dung dịch xanh lam). Xà phòng được sử dụng để tắm, rửa tay,... Chất giặt rửa tổng hợp được sử dụng để giặt quần áo, rửa chén bát, rửa tay, lau sàn,... Hiện nay chặt giặt rửa tổng hợp được sử dụng phổ biến là do: chất giặt rửa dễ hòa tan trong nước hơn xà phòng; có thể sử dụng chất giặt rửa tổng hợp với cả nước cứng và môi trường acid, ngược lại xà phòng kém tác dụng trong môi trường này. Tuy nhiên, nhược điểm của chất giặt rửa tổng hợp so với xà phòng là một số chất giặt rửa tổng hợp khó bị phân huỷ sinh học nên kém thân thiện với môi trường.