Tiêu đề Tiếp cận vàng da.pdf ✅

Quá trình phân hủy phần Hem trong Hemoglobin của hồng cầu tạo nên Bilirubin gián tiếp (gọi là gián tiếp vì phải liên kết với một protein vận chuyển mới có thể lưu thông trong tuần hoàn). Bilirubin gián tiếp đến gan và sẽ trải qua quá trình liên hợp tạo nên Bilirubin trực tiếp (hay Bilirubin liên hợp). Bilirubin trực tiếp sẽ được bài tiết qua mật xuống tá tràng, làm nhiệm vụ trong quá trình hấp thu Lipid. Phần Bilirubin trực tiếp trong ống tiêu hóa sẽ được thải qua phân 85% (dưới dạng Stercobilin, tạo màu vàng của phân), qua nước tiểu 1% (dưới dạng Urobilin), và số còn lại được tái hấp thu trở lại gan. Sự tăng Bilirubin toàn phần trong huyết tương có thể do tăng Bilirubin gián tiếp, hoặc tăng Bilirubin trực tiếp, hoặc tăng hỗn hợp cả 2 thành phần. Dựa trên sinh lý bệnh, người ta chia hội chứng vàng da ra làm 3 nhóm: vàng da trước gan (do các bất thường trong giai đoạn phân hủy Hemoglobin), vàng da tại gan (do các bất thường trong giai đoạn tổng hợp và bài tiết Bilirubin ở gan), vàng da sau gan (do các bất thường trong giai đoạn bài tiết mật). Dựa trên lâm sàng và kết quả xét nghiệm Bilirubin toàn phần, trực tiếp, gián tiếp, ta có thể hướng chẩn đoán đến nhóm nguyên nhân gây vàng da. III. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG: Hội chứng vàng da có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng: - Da màu vàng sậm: triệu chứng này thường được phát hiện trễ ở người châu Á do đã có sẵn nước da vàng. Vị trí dễ thấy nhất là lòng bàn tay bàn chân (màu thường sáng hơn). Khai thác đầy đủ thời điểm bệnh nhân hay người nhà phát hiện vàng da, tốc độ vàng da tăng lên nhanh hay chậm hoặc từng đợt, tiền căn vàng da trong quá khứ...giúp ích khá nhiều cho chẩn
đoán nguyên nhân. Cần lưu ý một số trường hợp tăng Beta Caroten quá mức da lòng bàn tay bàn chân cũng có màu vàng cam, tuy nhiên không có biểu hiện vàng ở những nơi khác. - Niêm mạc mắt, niêm mạc đáy lưỡi vàng: niêm mạc là một vị trí dễ phát hiện màu vàng. Một số trường hợp khó nhận ra như bệnh nhân thiếu máu quá nhiều (vàng nhạt trên nền trắng xanh), bệnh nhân đa hồng cầu (niêm mạc đỏ sậm) - Kết mạc mắt vàng: kết mạc cũng là một vị trí dễ phát hiện màu vàng (do nền trắng) . Một số bệnh nhân hút thuốc lá nhiều cũng có thể thấy những đốm màu vàng ở mắt, tuy nhiên không có biểu hiện vàng ở những nơi khác - Nước tiểu vàng sậm như nước trà: nước tiểu vàng sậm như nước trà đặc cũng là một chỉ dấu để phát hiện hội chứng vàng da. Tuy nhiên cần phân biệt với hai nguyên nhân gây nước tiểu vàng sậm thường gặp nhất là cô đặc nước tiểu do thiếu nước, và đang sử dụng thuốc ảnh hưởng đến màu nước tiểu. - Phân bạc màu: nếu như 4 triệu chứng kể trên có thể gặp ở tất cả nguyên nhân gây vàng da, thì triệu chứng phân bạc màu chỉ có thể gặp trong trường hợp vàng da tắc mật nặng (bao gồm tắc mật trong gan và tắc mật ngoài gan), vì khi mật không xuống được ống tiêu hóa thì phân sẽ thiếu Stercobilin, dẫn đến việc màu vàng của phân nhạt dần rồi trở nên bạc màu. Đây là triệu chứng rất đặc hiệu, tuy nhiên độ nhạy rất thấp. Khi khám một bệnh nhân nghi ngờ có hội chứng vàng da, điều quan trọng nhất là phải khám ở một không gian đủ ánh sáng để giúp phát hiện những trường hợp vàng da kín đáo (tăng Bilirubin nhẹ). Bên cạnh những triệu chứng vừa kể, cần phải khai thác những triệu chứng đi kèm để giúp chẩn đoán nguyên nhân, như: đau bụng , sốt, chán ăn sụt cân, mệt mỏi, chóng mặt, nôn ói, bụng to... Hình ảnh da và kết mạc vàng sậm Hình ảnh lòng bàn tay vàng trong tăng Beta Caroten IV. NGUYÊN NHÂN HỘI CHỨNG VÀNG DA: Như đã đề cập, hội chứng vàng da được chia làm 3 nhóm nguyên nhân: trước gan, tại gan và sau gan. Một số nguyên nhân được tóm tắt trong bảng bên dưới: Trước gan Tại gan Sau gan - Bệnh lý Hemoglobin: HC hình liềm, HC hình bia, Thalassemia... - Cường lách nguyên phát và thứ phát - Sốt rét - Viêm gan cấp do thuốc, do siêu vi... - Xơ gan do rượu, do siêu vi - Áp xe gan do vi trùng - Bất thường bẩm sinh chuyển hóa Bilirubin ở gan - Sỏi đường mật chính ngoài gan - Giun chui ống mật - Viêm hẹp Oddi lành tính