Tiêu đề BDHSG9_CHỦ ĐỀ 1_THẾ GIỚI 1918-1945.docx ✅

CHỦ ĐỀ 1. THẾ GIỚI TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945 A. MỤC TIÊU - Nêu được những nét chính về nước Nga trước khi Liên Xô được thành lập. - Trình bày được những thành tựu và chỉ ra được hạn chế của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô. - Trình bày được những nét chính về: phong trào cách mạng và sự thành lập Quốc tế Cộng sản; đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933; sự hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu. - Nhận biết được tình hình chính trị và sự phát triển kinh tế của nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới. - Nêu được những nét chính về tình hình châu Á từ năm 1918 đến năm 1945. - Trình bày được nguyên nhân và diễn biến chủ yếu của Chiến tranh thế giới thứ hai. - Phân tích được hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ hai đối với lịch sử nhân loại. - Nêu được nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử, vai trò của Liên Xô và - các nước trong Đồng minh trong chiến thắng chủ nghĩa phát xít. B. NỘI DUNG I. Nước Nga và Liên Xô từ năm 1918 đến năm 1945 Thời gian Sự kiện Diễn biến chính Kết quả và ý nghĩa 1918 – 1920 Chống thù trong giặc ngoài - Quân đội 14 nước để quốc cầu kết với bọn phản động trong nước mở cuộc tấn công vũ trang vào nước Nga Xô viết. Thực hiện chính sách “Cộng sản thời chiến". - Đẩy lùi cuộc tấn công của kẻ thủ Nhà nước Xô viết được bảo vệ và giữ vững. 1921 – 1925 Chính sách kinh tế mới và khôi phục kinh tế - Trong nông nghiệp thay thế chế độ trưng thu lương thực thừa bằng thu thể lương thực. - Trong công nghiệp, tập trung khôi phục công nghiệp nặng. - Trong thương nghiệp: tự do buôn bán, phát hành đồng Rúp mới. Hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế. Phục vụ cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở một số nước hiện nay. Tháng 12/19 22 Liên bang cộng hòa XHCN Xô viết thành lập (Liên Xô). - Gồm 4 nước Cộng hòa Xô viết đâu tiên là Nga, Ucraina, Bêlorutxia và ngoại Cápcadơ. - Tăng cường sức mạnh về mọi mặt để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. 1925 – Liên Xô xây dựng CNXH Thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1928 - 1932) - Đưa Liên Xô từ một nước nông
1941 - Kế hoạch 5 năm lần thứ hai (1933 - 1937) Kế hoạch 5 năm lần thứ 3 (từ năm 1937) bị gián đoạn do phát xít Đức tấn công 6/1941. nghiệp lạc hậu thành một cường quốc công nghiệp XHCN, có nền văn hóa, KHKT tiên tiến và vị thế quan trọng trên trường quốc tế. 1941 – 1945 Chiến tranh vệ quốc vĩ đại - Giải phòng lãnh thô Liên Xô. - Giải phóng các nước Trung và Đông Âu. - Tiêu diệt phát xít Đức ở Béclin, tần công đạo quân Quan Đông của Nhật ở Mãn Châu. Là lực lượng trụ cột góp phân quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít. Bảo vệ vững chắc tổ Quốc xã hội chủ nghĩa, tiếp tục xây dựng chủ nghĩa xã hội. 1. Nước Nga Xô viết từ năm 1918 đến năm 1922 - Sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười năm 1917, quân đội 14 đế quốc đã câu kết với các thế lực phản cách mạng trong nước mở cuộc tấn công vũ trang vào nước Nga Xô viết. - Trong những năm 1918-1920, nước Nga phải tiến hành cuộc chiến tranh cách mạng chống thù trong, giặc ngoài trong những điều kiện khó khăn. Từ năm 1919, với việc thực hiện Chính sách cộng sản thời chiến, Nhà nước Xô viết đã kiểm soát được các ngành kinh tế then chốt như: ngân hàng, đường sắt, ngoại thương, hầm mỏ,... - Cuối năm 1920, Hồng quân đã đánh tan giặc ngoại xâm và nội phản, bảo vệ chính quyền cách mạng. Nhà nước Xô viết đã xoá bộ những bất công trong xã hội, thực hiện quyền tự do dân chủ, quyền tự quyết của các dân tộc. - Tháng 3/1921, Đảng Bôn-sê-vích quyết định thực hiện Chính sách kinh tế mới (NEP) do Lênin đề xướng, với những nội dung cơ bản như: + Bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực thừa và thay thế bằng chính sách thu thuế lương thực; + Thực hiện tự do buôn bán; + Cho phép tư nhân được mở các xí nghiệp nhỏ, khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư kinh doanh ở Nga,… => Nhờ thực hiện Chính sách kinh tế mới, nước Nga Xô viết đã từng bước vượt qua khủng hoảng, phục hồi kinh tế và đời sống nhân dân được cải thiện. 2. Liên Xô từ năm 1922 đến năm 1945 a. Thành tựu - Thành tựu về kinh tế: + Từ tháng 12/1925, Liên Xô thực hiện công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa, với trọng tâm là phát triển công nghiệp nặng. Trải qua hai kế hoạch 5 năm (1928-1932, 1933- 1937), Liên Xô đã trở thành cường quốc công nghiệp đứng đầu châu Âu và thứ 2 thế giới (sau Mĩ). + Công cuộc tập thể hóa nông nghiệp hoàn thành với quy mô sản xuất lớn. - Thành tựu về xã hội, văn hoá, giáo dục:
+ Cơ cấu giai cấp trong xã hội có sự thay đổi căn bản. Các giai cấp bóc lột bị xoá bỏ, chỉ còn lại hai giai cấp lao động là công nhân và nông dân tập thể, cùng tầng lớp trí thức xã hội chủ nghĩa. + Liên Xô đã xoá được nạn mù chữ, xây dựng hệ thống giáo dục thống nhất, hoàn thành phổ cập Trung học cơ sở ở các thành phố. + Các lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, văn học-nghệ thuật cũng đạt được nhiều thành tựu to lớn b. Hạn chế - Một số hạn chế của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (trước năm 1941) là: + Nóng vội, thiếu dân chủ trong quá trình tập thể hóa nông nghiệp; + Chưa chú trọng đúng mức đến việc nâng cao đời sống nhân dân,.. II. Châu Âu và nước Mỹ từ năm 1918 đến năm 1945 1. Phong trào cách mạng (1918-1923) và sự thành lập Quốc tế Cộng Sản (1919) a. Phong trào cách mạng ở các nước tư bản châu Âu từ năm 1918 đến năm 1923. - Do hậu quả nặng nề của Chiến tranh thế giới thứ nhất và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, vào những năm 1918-1923, một phong trào cách mạng đã bùng nổ ở hầu khắp các nước tư bản châu Âu. + Ở Đức: ▪ Ngày 9/11/1918, công nhân và các tầng lớp nhân dân ở Béc-lin nổi dậy đấu tranh, lật đổ chế độ quân chủ. Tuy nhiên, sau đó, chính quyền rơi vào tay giai cấp tư sản. ▪ Tháng 12-1918, Đảng Cộng sản Đức được thành lập. ▪ Trong những năm 1919-1923, phong trào cách mạng chống lại giai cấp tư sản vẫn tiếp diễn nhưng thất bại. + Phong trào cách mạng cũng phát triển mạnh ở các nước châu Âu như: Hung-ga-ri, Anh, Pháp,... ▪ Ở Anh, từ năm 1919 đến năm 1921, đã có tới 6,5 triệu người bãi công. ▪ Ở Pháp, phong trào bãi công của công nhân chuyển thành cao trào cách mạng, với cuộc tổng bãi công lớn nhất nổ ra nhân ngày Quốc tế Lao động (1-5-1920) lôi cuốn hơn 1 triệu người tham gia. - Qua phong trào, nhiều Đảng Cộng sản được thành lập như: Đảng Cộng sản Hung- ga-ri (1918), Đảng Cộng sản Pháp (1920), Đảng Cộng sản Anh (1920), Đảng Cộng sản Italia (1921),... b. Sự thành lập và một số hoạt động chính của Quốc tế Cộng sản. - Sự ra đời: + Sự phát triển của phong trào cách mạng thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã đặt ra yêu cầu cần phải có một tổ chức quốc tế để lãnh đạo. + Những hoạt động tích cực của V. I. Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích Nga. => Tháng 3/ 1919, Quốc tế Cộng sản (còn gọi là Quốc tế thứ ba) được thành lập ở Mát-xcơ-va. - Hoạt động chính: Trong thời gian tồn tại (1919-1943), Quốc tế Cộng sản đã tiến hành 7 kỳ đại hội, để ra đường lối cho từng thời kì phát triển của cách mạng thế giới, trở thành tổ chức quốc tế của giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới.
- Năm 1943, do sự thay đổi của tình hình thế giới, Quốc tế Cộng sản tuyên bố tự giải tán. 2. Cuộc đại suy thoái kinh tế (1929-1933) và sự hình thành chủ nghĩa phát xít - Nguyên nhân của đại suy thoái kinh tế: Trong những năm 1924-1929, kinh tế ở các nước tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ, sản xuất tăng lên nhanh chóng. Nhưng do sản xuất ồ ạt, nhu cầu và sức mua của thị trưởng không có sự tăng lên tương ứng, làm cho hàng hoá trở nên ế thừa và dẫn tới suy thoái trong sản xuất. - Biểu hiện: + Tháng 10/1929, cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ ở Mỹ, sau đó lan rộng ra toàn thế giới tư bản chủ nghĩa, diễn ra trên tất cả các lĩnh vực (tài chính, công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp…). + Khủng hoảng kéo dài gần 4 năm, trầm trọng nhất là năm 1932. - Sự hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu: - Để thoát khỏi đại suy thoái kinh tế (1929 – 1933), các nước tư bản đã có nhiều cách ứng phó khác nhau: + Các nước Anh, Pháp,... có nhiều thuộc địa, vốn và thị trường nên tiến hành những cuộc cải cách kinh tế-xã hội. + Các nước Đức, I-ta-li-a, không có hoặc có ít thuộc địa nên ngày càng thiếu vốn, thiếu nguyên liệu, thị trường, đã đi theo con đường phát xít hoá, thiết lập chế độ độc tài, phát động chiến tranh để phân chia lại thế giới. => Sự xuất hiện và lên cầm quyền của lực lượng phát xít ở các quốc gia như: Đức, Italia, Nhật Bản,… đã đặt thế giới trong tình trạng căng thẳng, nguy cơ chiến tranh thế giới đang đến gần. 3. Nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới ♦ Tình hình chính trị - Về đối nội: + Trong những năm 20 của thế kỉ XX, Đảng Cộng hoà liên tục nắm chính quyền, đề cao sự phồn vinh của nền kinh tế, ngăn chặn các cuộc đấu tranh của công nhận, đàn áp những người có tư tưởng tiến bộ… + Năm 1930, Đảng Dân chủ giành thắng lợi trong cuộc bỏ phiếu bầu Quốc hội Mỹ. - Về đối ngoại: + Trong những năm 20 của thế kỉ XX, giới cầm quyền Mỹ theo đuổi lập trường chống Liên Xô, tiếp tục thực hiện học thuyết Mơn-rô (châu Mỹ của người châu Mỹ) để bành trướng, thậm chí can thiệp về quân sự khi cần thiết đối với khu vực Mỹ La- tinh. + Từ năm 1933, Chính phủ của Tổng thống Ph. Ru-dơ-ven đã công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Liên Xô, thực hiện chính sách “láng giềng thân thiện” đối với các nước Mỹ La-tinh. ♦ Sự phát triển kinh tế - Trong những năm 20 của thế kỉ XX, kinh tế Mỹ bước vào thời kì phát triển “hoàng kim” - Tháng 10/1929, cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ ở Mỹ, bắt đầu từ lĩnh vực tài chính, rồi nhanh chóng lan ra các lĩnh vực khác, khiến nền kinh tế-tài chính Mỹ sa sút.