Tiêu đề 11 - Phạm Thị Minh Trang - Giới hạn hình sự hoá quan hệ kinh tế - kinh nghiệm từ Châu Âu và một số gợi mở cho Việt Nam.docx ✅

2 Nghị quyết 66-NQ/TW. Theo đó, một trong những nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện là “Tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật”. Để thực hiện nội dung này, vấn đề không “hình sự hoá” các mối quan hệ kinh tế, hành chính, dân sự trở thành một trong những khía cạnh trọng tâm cần được nghiên cứu triển khai. Mặt khác, Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân đã tạo cơ sở chính trị vững chắc để kinh tế tư nhân vươn mình trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia. Với mục tiêu xây dựng môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, một trong những giải pháp được Bộ Chính Trị xác định là “Tuân thủ nguyên tắc phân định rõ trách nhiệm hình sự với hành chính, dân sự; giữa pháp nhân và cá nhân trong xử lý vi phạm”. Cụ thể, cần sửa đổi các quy định về pháp luật hình sự, dân sự, tố tụng hình sự, tố tụng dân sự nhằm bảo đảm khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự, kinh tế thì ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước. Trường hợp sai phạm đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế trước, thông qua đó xem xét các biện pháp xử lý tiếp theo. Tạo cơ chế cho phép các doanh nghiệp, doanh nhân được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại. Có thể thấy chủ trương không hình sự hoá quan hệ kinh tế đang được Đảng và Nhà nước chú trọng triển khai. Mặt khác, chủ trương không hình sự hoá quan hệ kinh tế đã và đang được áp dụng trong pháp luật của Liên minh Châu Âu (EU). Cụ thể nguyên tắc ultima ratio, pháp luật hình sự được áp dụng như một biện pháp sau cùng khi hành vi sai phạm không thể được giải quyết hiệu quả bằng những biện pháp khác nhẹ nhàng hơn. Báo cáo của EU về cách tiếp cận pháp luật Hình sự 1 cũng nhấn mạnh tác động tiêu cực nếu hình sự hoá quá mức. Trách nhiệm hình sự chỉ xử lý những hành vi được quy định rõ và cần xác định ranh giới cụ thể với các loại trách nhiệm pháp lý khác. Do đó, trong kỷ nguyên đất nước vươn mình, thúc đẩy phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, vấn đề không hình sự hoá quan hệ kinh tế là một trong những điều kiện tiên quyết. Việc nghiên cứu thực trạng hiện nay, học hỏi kinh nghiệm quốc tế để thực hiện hiệu quả, nhanh chóng việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, triển khai áp dụng pháp luật là cần thiết. Qua đó xây dựng minh bạch về mặt pháp lý, thuận lợi cho kinh doanh, thu hút đầu tư phát triển. 2. Khái quát chung về “hình sự hoá” và “hình sự hoá quan hệ kinh tế” 1 European Parliament, “Report A7-0144/2012, Report on an EU approach on criminal law”, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-7-2012-0144_EN.html, truy cập ngày 8/8/2025.