Nội dung text ĐỀ SỐ 28.docx
cái người mẹ đang ôm ấp mối đau khổ vì ngộ nhận con trai đã hy sinh đang ở ngay trong thành phố, tôi liền đóng gói bức ký họa chung với những bức tranh đem đi dự triển lãm Việt Nam ở nước ngoài. Ý vào ngày giờ đi quá cấp bách, tôi cũng không kịp nghĩ đến việc hỏi thăm bà mẹ anh nữa!”. Lời hứa chắc chắn, đinh ninh ngày nào đã “cuốn theo chiều gió”!; Nhân vật Lực trong truyện Cỏ lau: Ba năm trước, sau một trận tập kích giải vây thất bại, phó chính ủy Lực nghe được lời nhận xét “khá trúng” của Phi - chiến sĩ liên lạc trẻ - với mọi người về mình. Anh đã tức giận nên ngay lập tức yêu cầu Phi phải ra khỏi hầm, vượt qua bom đạn để thực hiện một mệnh lệnh không cần thiết - lên mời chính ủy trung đoàn xuống họp tại đơn vị. Sự sai lầm trong hành động ấy đã dẫn đến hậu quả phải trả giá bằng sinh mạng của đồng đội: Phi đã hy sinh. Và ít nhất là thêm một đồng chí nữa của Lực cũng đã hy sinh bởi quyết định ấy. (2) Sự dũng cảm đối diện với sai lầm của bản thân trong những tự vấn, ăn năn sâu sắc: + Nhân vật người họa sĩ trong Bức tranh: Hiện lên qua một loạt những dòng độc thoại nội tâm, những câu hỏi tự vấn: Tại sao ngày ấy tôi không đưa “tấm ảnh” đến cho gia đình anh? Tại sao tôi đã không giữ lời hứa? Mà tôi vẫn còn nhớ... làm chứ? Những câu hỏi dội lên tại sao, tại sao dồn dập buộc con người phải tự đối diện, không thể né tránh. Câu văn cảm thán “Không, đừng đổ lỗi cho hoàn cảnh!” cho thấy người họa sĩ đã từng trả lời câu hỏi “tại sao” này theo cách bao biện cho bản thân mình. Anh ta không thể thực hiện lời hứa là do lỗi ngoại cảnh, không phải lỗi từ bản thân anh ta. Ngoại cảnh ấy là gì? Là bức vẽ phải được giữ lại để mang đi triển lãm ở nước ngoài, thực hiện “sứ mệnh” nghệ thuật cao cả của nó ư? Là ngày giờ đi quá cấp bách nên cũng không thể đến thăm và thông báo thông tin về người con trai đang ở chiến trường cho bà mẹ đang đau khổ kia ư? Thành thật với chính mình, nhân vật “tôi” vượt qua tất cả những “thành lũy” bao biện, chống chế ấy để nhìn thẳng vào những lý do thực sự, những vùng tối đáng xấu hổ thực sự của bản thân. Lý do đích thực là sự bội bạc, háo danh; điều đó đã nhanh chóng khiến “tôi” trở thành kẻ dễ dàng “lờ quên”, bất chấp lời hứa với đồng đội khi ấy đang từng ngày từng giờ hy sinh xương máu trên chiến trường để đổi lại cho anh được vẻ vang nơi hậu phương, bất chấp nỗi đau khổ của người mẹ vì ngộ nhận con trai đã hy sinh. Sự đối lập giữa chi tiết “đinh ninh”, “hùng hồn”, “thực tâm” của lời hứa, “hứa đi hứa lại” mà nhân vật “tôi” đã làm khi ở chiến trường với hành động mà anh đã thực hiện - “đổ lỗi cho hoàn cảnh” (“hoàn cảnh” đã chọn bức ký họa ấy là một tác phẩm tiêu biểu trong gia tài sáng tác của anh, được đem đi dự triển lãm Việt Nam ở nước ngoài; “hoàn cảnh” ngày giờ đi quá cấp bách khiến cho anh quên cả việc hỏi thăm bà mẹ của người chiến sĩ) và sẵn sàng “lờ quên” lời hứa với đồng đội khi ở hậu phương đã nhấn mạnh nỗi niềm day dứt, tự vấn về sai lầm của mình ở người họa sĩ. Các chi tiết về thời gian (chỉ sau một tuần lễ, ngày giờ đi quá cấp bách - quá nhanh, quá chóng vánh), về không gian địa lý giữa nơi sinh sống của người mẹ và nhân vật họa sĩ (ở ngay trong thành phố - không có gì là xa xôi) lại càng cho thấy rốt cuộc cái rào cản lớn nhất đã ngăn cản anh không thực hiện được lời hứa không phải đến từ bên ngoài. Chính là bức “tường thành” của sự háo danh, bội bạc; chính cái vùng tối ích kỷ bên trong mới là nguyên nhân đích thực khiến cho lời hứa bị nuốt đi nhanh chóng vậy; Nhân vật Lực trong Cỏ lau không chỉ chất vấn mình trong tâm tưởng mà còn trực tiếp nói lời “thú tội” của bản thân trước anh linh người liệt sĩ trẻ - vốn là một chiến sĩ liên lạc cho Lực ba năm trước tại chiến trường này. Lời sám hối còn được cất lên trước người yêu của Phi, trước đồng đội của Lực và Phi trong giờ phút thiêng liêng - giờ phút đồng đội tìm được hài cốt người chiến sĩ và tổ chức trọng thể lễ an táng cho anh. Lực đã dũng cảm “nói ra hết những điều về mình”. Trong lời nói “không màu mè, không giáo điều”, “hết sức thật thà”, Lực không chỉ kể lại vắn tắt một câu chuyện sai lầm đau xót của bản thân. Anh còn kết tội mình “đã giết chết một con người”, “tôi đã giết Phi, người chiến sĩ liên lạc của tôi và ít nhất là thêm một đồng chí của mình nữa ở cái góc thành phía đông nam”. Anh cũng tự truy vấn đến cùng và dám nói ra nguyên nhân nào đã dẫn đến sự hy sinh không đáng có của đồng đội. Cũng như người họa sĩ trong “Bức tranh”, những