< ỈIÁO sư, VIỆN Sĩ L.v. MAKỔPSKI CÔNG TRÌNH NGẦM GIAO THÔNG ĐÔ THỊ (Tái bản) Người dụcỉi: TS. N G U Y ỄN đ ú c N G UÔN H iéu đín.h : GS. TSKH. NGU^^ỄN v ă n q u ả n g NHẢ XUẤT BẢN XÀY DỤNG l ỉÀ NÔI -2010
L Ờ I N Ó I ĐẦU T ro n g công cuộc công nghiệp hoá và hiện đ ạ i ho á đ ấ t nước, việc xâ y d ự n g hạ tầng k ỹ tlìiíật đ ó n g vai trò rấ t quan trọng. T rư ớ c h ế t p h á i hiện đạ i h o á các đ ô thị lớn. H iện n ay ở các thành p h ố lớn n h ư H à N ộ i, th à n h p h ố H ồ C h í M in h thư ờ ng xu yên bị ách tắc giao thông, ô nhiễm m ô i trường và ún g n gập vào m ù a m ưa. Đ ất đai ỏ đ ò ỉhị lại rấ t qiiỷ và rất đắt. T ấ t cá những b ấ t cập đó, đòi hỏ i p h ả i cấp b á ch g iả i q u y ế t việc s ử d ụng k h ô n g gian ngầm đô thị. T ro n g các đô thị hiện d ạ i s ẽ cố nhiều nhà ca o tầng (từ 12 tầng trở lên), đ ò i hỏi p lìd i có các tầng hám . Đ ể giải quyết á ch tắc giao thông, cần p h ả i là m nhiều đường ngầm viừxt qua các nút giao lớn. Đ ể có bãi đ ỗ x e , m à xe ôtô n g à y càng nhiều, p h á i xâ y dựng các gara ôtô ngầm n h iều tầng dư ới m ặ t đất. ơ thành p h ô H ồ C h í M in h d ã có d ự án xâ y dự ng tàu đ iện ngẩm và đư ờng bộ ngầm chui dưới d ủ y sông Sài Gòn qiui khu đô th ị m ớ i T h ủ T h iêm . H à N ộ i cũng cần niịliiêii cứu p ìn id n g ím xảy dự nỵ lỉitòng tàu điện ngầm . T ro n g tươìĩg lai không xa, chúng ta p h ả i riíỊhĩ dến việc xâ y diũig cá c tổ hợp công trình ngẩm ở các thành p h ô ' lớn. Đ ố là chưa k ể đến các cô n g trình ngầm quốc phòng, an ninh. Đ ể cung cá'p nhữ ng thông tin cần thiết cho bạ n đọc, N h à x u ấ t bản Xây dựng đ ã cùng các chuyên giơ chọn dịch cuốn sá ch "C ông ĩn n h ngầm giao thông đô thị" của G iáo s ư V iện s ĩ V.L. M a kố p ski, x u ấ t bản năm 1985 tại Mat.xcơ\
Chương I K H Á I N IỆ M C H U N G VỂ C Á C C Ô N G T R ÌN H N G Ẩ M §1. s ự SỬ DỤNG KHÔNG GIAN NGẨM TRONG CÁC ĐÔ THỊ Lợi ích của việc xây dựng cóng trình ngầm. Khối lượng xây dựng nhà ở và công trình công cộng tăng, sự liên tục phát triển mạng lưới giao thông đường bộ, sự hình thành các công trình và cụm công trình công nghiệp mới, các xí nghiệp công nghiệp... đang yêu cầu đô thị dành riêng cho những khu đất lớn. Những khu đất đó, đặc biệt tại những khư trung tâm đô thị, ngày càng khan hiếm. Trong đó, tại các đô thị lớn ngày càng thiếu những diện tích đất để xâv dựng các bồn hoa, công viên, các khu vực đi bộ, dạo chơi, sân thể thao... Vì vậy, cần thiết phải tãng mật độ xây dựng, tạo lập những cốt cao độ nhân tạo mới, sử dụng nhữn? giải pháp không gian đô thị. Các đô thị hiện tại được mở rộng theo mặt bằng và mặt đứng bằng cách khai thác không gian trên mặt đất và không gian ngầm. Phân vùng theo chiểu đứng cho phép phân luồng phương tiện giao tliông và người đi bộ, giao ihòng nội hạt và quá cảnh, tốc độ cao và bình thường. Trong đó có thể có các phuơiig án bố irí tuyên giao thông và đường bộ khác nhau; ở mức mặt đất, trên mặt đất hoặc dưới mật đất. Giải quyết hợp lý vấn đề giao thông đường phố cho phép khai thác tổng thể và tận dụng được không gian ngầm, nghĩa là bô' trí công trình và các cụm công trình khác nhau dưới đất phục vụ các phương tiện giao thông và lắp đặt các thiết bị kỹ thuật: các bến đỗ cố định, các công ly kinh doanh, các dịch vụ công cộng... Xây dựng các công trình ngầm trong đô thi cần tiến hành một cách tổng thể và có quy hoạch sao cho chúng cùng với các công trình mặt đất và trên mặt đất tạo nên hệ thống không gian đồng nhất. Trước tiên, không gian ngầm phải chiếm các vùng trung tâm đô thị, nơi khan hiếm đâì, các vùng trống nơi giao thông tập trung lớn nhất, có tính đến cốt cao độ tự nhiên của khu vực (đồi, gò cao, mái dốc, sườn núi...) sao cho thuận lợi nhất cho việc xây dựng tuvến đường ngầm. Sử dụng tổng thể không gian ngầm hạn chế được nhu cầu tăng diện tích của các đô thị lớn và cho phép giải quyết nhiều vấn đề rộng lớn của xây dựng đô thị, giao thông vận tải, các bài toán kỹ thuật và xã hội. Khi sử dụns hiệu quả không íỉian nsầm cho phép; - Tăng cườiig cấu trúc quy hoạch, kiến trúc của đô thị. - Giải phóng nhiều công irình có tính chất phụ trợ khỏi mặt đất. 5
- Sử dụng đất đô thị hợp lý cho việc xây dựng nhà ở, tạo ra các công viên, bổn hoa, sân vận động, khu vực cây xanh, các \'ùng “không có ôtô”. - Tăng cường vệ si ih môi trưòng đô thị. - Bảo vệ các tượng đài kiến trúc. - Bố trí hiệu quả các cụm thiết bị kỹ thuật. - Trong trưòíng hợp cần thiết sử dụn^ công trình ngầm cho mục đích chiến tranh vệ quốc. - Giải quyết được vấn đề giao thông do: + Đảm bảo được sự đi lại liên tục và tốc độ cao của các phưcmg tiện giao thông. + Phân luồng tuyến giao thông và tuyến đi bộ. + Tạo nên được các nút giao ihòng thuận tiện (các nút chuyển đổi, các nhà ga...). + Tổ chức tốt các bến đỗ của ôtô. + Tăng cưcmg chất lượng dịch vụ vận chuyển. + Xét đến tính đặc biệt của các cóng trình ngầm không có ánh sáng tự nhiên, thông thoáng kém, tách biệt với môi trường bên ngoài, nên dưới đất được ưu tiên bố tn các công trình mà con người có mặt Irong thời gian ngắn: các công trình giao thông, bảo tàng, rạp chiếu phim, bách hoá... Để loại bỏ các cảm giác ở dưới đất, các phòng có thể được tạo dáng kiến trúc mỹ thuật đặc biệt bằng cách tao cho chimí» nét mẫn cảm, nhe nhàng và bền vũng. Đé làm điều đó người ta bố trí luân phiên các phòng ngầm với các phòng nổi trên niặt đất, xây dựng các cửa sổ giả, các sân được chiếu sáng, các lỗ trên các tấm trần, chiếu sáng nhân tạo, thông gió và trao đổi không khí. Để giảm số lượng nhân viên phục vụ trong các công trình ngầm cần tự động hoá (ất cả các quá trình liên quan đến sự khai thác chúiig tới mức có Ihể. Xây dựng số lượng lớn các công trình ngầm trong đô thị sẽ gặp phải những khó khán nhất định, xuất hiện ở giai đoạn khảo sát, thiế^ kế, xây dựng và khai thác công trình. Việc lựa chọn giải pháp hợp lý quy hoạch hình khối cho các công trình ngầm và sự kết nối chúng với quần thể kiến trúc của các công trình liền kề trên mặt đất cũng phúc tạp. Để kết nối các nhánh ngầm riêng biệt với nhau và với mặt đất cũng như với các công trình dưới mặt đất và trên mặt đất cần phải xây dựng các luyến giao thòng ricỉm ngang, thãr*'’ đứng hoặc nghiêng (thang máv, bâng tải, các vỉa hè di động...) Ngoài ra, xâv dựng các công trình ngầm cần thiếí phải xây dưng lại mạng lưới kỹ thuật và tãng cưòíig móng cho nhà lân cận. Trong quá trình xây dựng còng trình ngầm yêu cầu phải thực hiện khối [ượng đào (lất lớn ' à phải tạo nên những kết cấu chịi: lưc khổng lồ và không ihấm nước. Tuy nhicn, mặc dù có nhiều khó khán, những chuyên gia xây dựng đã vượt qua một cách thành
English