Tiêu đề 19.1. Sự phát sinh, phát triển của sự sống trên Trái Đất và hình thành loài người (LT).pdf ✅

Bài 19. Sự phát sinh, phát triển sự sống trên Trái Đất ... (LT) ThS. Nguyễn Ngọc Cảnh Tel (Zalo): 0358.969.708 – Email: [email protected] 01 I. Quá trình phát sinh sự sống trên Trái Đất Có ba giai đoạn chính trong quá trình phát sinh sự sống trên Trái Đất: tiến hóa hoá học, tiến hóa tiền sinh học và tiến hóa sinh học. 1. Tiến hóa hoá học: - Trong điều kiện tia bức xạ và sự phóng điện, khí quyển nguyên thuỷ không có oxygen, các phân tử vô cơ đơn giản biến đổi hóa học tạo thành các hợp chất hữu cơ phức tạp. - Các hợp chất này rơi xuống đại dương và biến đổi hóa học tạo nên các đại phân tử như RNA, DNA, protein, carbohydrate, lipid, ... 2. Tiến hoá tiền sinh học: - Hình thành nên các tế bào nguyên thuỷ (tiền tế bào), bắt đầu cách đây khoảng 3,8 tỉ năm trước. Trong môi trường nước, các phân tử lipid sắp xếp thành lớp màng kép bao quanh các đại phân tử sinh học (protein, DNA, polysaccharide, ... ), các phân tử này tương tác với nhau tạo nên tế bào sơ khai đầu tiên. - Các tiền tế bào này có khả năng tăng kích thước, trao đổi chất, phân chia. Trong quá trình đó, tác động của chọn lọc tự nhiên dẫn tới việc DNA trở thành phân tử có vai trò là vật chất di truyền. 3. Tiến hoá sinh học: - Dưới tác động của chọn lọc tự nhiên, các tế bào nguyên thụỷ tiến hoá thành sinh vật đơn bào nhân sơ (khoảng 3,5 tỉ năm trước) bao gồm vi khuẩn và vi sinh vật cổ. Vi khuẩn có khả năng quang hợp xuất hiện, tạo ra oxygen và tầng ozone trong khí quyển. - Sinh vật nhân thực đơn bào đầu tiên xuất hiện khoảng hơn 1,8 tỉ năm trước, sau đó là sự xuất hiện của sinh vật nhân thực đa bào khoảng hơn 1 tỉ năm trước. Sinh vật đa bào nhân thực hình thành và trải qua nhiều lần tiến hoá tạo nên nhiều nhóm sinh vật (từ khoảng hơn 700 triệu năm trước). - Tiến hóa sinh học diễn ra liên tục, tạo ra toàn bộ sinh giới như hiện nay. II. Quá trình phát triển sinh vật qua các đại địa chất - Sự phát triển của sinh giới gắn liền với những biến đổi về địa chất, khí hậu trên Trái Đất. - Trong lịch sử phát triển của sinh giới, nhiều lần các loài sinh vật đã bị tuyệt chủng hàng loạt, sau đó là sự xuất hiện của nhiều loài mới. - Căn cứ vào hoá thạch và các biến cố lớn về địa chất, khí hậu, các nhà khoa học chia lịch sử phát triển của sinh vật trên Trái Đất thành 5 đại và nhiều kỉ. Đại Kỉ Mya Các sự kiện lớn biến đổi sinh vật Tân sinh (Cenozoic) Đệ tứ (Quaternary) 1,8 Loài người hiện đại (H. sapiens) xuất hiện. Sự tuyệt chủng của nhiều thực vật, động vật có vú lớn và các loài chim. Đệ tam (Tertiary) 65 Linh trưởng xuất hiện; phát sinh nhiều nhóm thuộc lớp Thú, Chim, Cá xương, Côn trùng và thực vật hạt kín phát triển. Trung sinh (Mesozoic) Phấn trắng (Cretaceous) 144 Khủng long tiếp tục phát triển ở đầu kỉ; phát triển đa dạng thực vật hạt kín, thú, chim. Lưỡng cư và khủng long đại tuyệt chủng vào cuối kỉ; xuất hiện dạng trung gian chim - bò sát. Jura 206 Khủng long và các loài bò sát khác đa dạng; chim xuất hiện. Bài 19
Bài 19. Sự phát sinh, phát triển sự sống trên Trái Đất ... (LT) ThS. Nguyễn Ngọc Cảnh Tel (Zalo): 0358.969.708 – Email: [email protected] 02 Đại Kỉ Mya Các sự kiện lớn biến đổi sinh vật Thực vật hạt trần chiếm ưu thế; thực vật hạt kín xuất hiện; phân tách đa dạng cúc đá. Tam điệp (Trias) 250 Sinh vật biển đa dạng hơn; thực vật hạt trần thống trị; bò sát vẫn phát triển; Xuất hiện khủng long và động vật có vú đầu tiên; đại tuyệt chủng các loài lưỡng cư, bò sát, cá và động vật không xương sống. Cổ sinh (Paleozoic) Permian 290 Đại tuyệt chủng vào cuối kỉ, đặc biệt là sinh vật biển, lưỡng cư suy giảm; phân hóá đa dạng côn trùng, bò sát; phát sinh các nhóm thực vật hạt trần. Than đá (Carboniferous) 354 Đa dạng hoá lưỡng cư; xuất hiện bò sát đầu tiên. Thực vật có mạch (rêu, quyết và dương xỉ) phát triển, côn trùng có cánh đầu tiên xuất hiện. Devonian 471 Đại tuyệt chủng cuối kỉ. Sự đa dạng hoá cá xương, côn trùng, bọ ba thuỳ; xuất hiện lưỡng cư đầu tiên; thực vật có mạch xuất hiện. Silurian 443 Xuất hiện thực vật có mạch, động vật chân khớp. Đa dạng hoá cá không hàm (agnathans); xuất hiện cá có hàm (cá mập gai, cá da phiến, cá xương). Ordivician 490 Đại tuyệt chủng vào cuối kỉ. Đa dạng hoá động vật không xương sống; thực vật xuất hiện trên cạn. Cambrian 543 Động vật biển đa dạng; động vật có dây sống đầu tiên xuất hiện; tảo đa dạng. Nguyên sinh (Proterozoic) 600 - 2500 Cuối đại phát sinh bọt biển, sứa, động vật đối xứng bên. Xuất hiện sinh vật nhân thực đơn bào, đa bào đầu tiên. Bắt đầu quá trình quang hợp tạo oxygen; tiến hoá hô hấp hiếu khí. Thái cổ (Archaean) 3500 - 4000 Sự sống bắt đầu xuất hiện, đa dạng hoá sinh vật nhân sơ (vi khuẩn và vi sinh vật cổ). Thái viễn cổ (Hadean) 4600 Trái Đất hình thành. Mya (Millions of years ago): Triệu năm trước III. Quá trình phát sinh loài người Quá trình phát sinh loài người trải qua ba giai đoạn: - Giai đoạn người vượn Ardipithecus: Loài Ardipithecus ramidus (hoá thạch khoảng 4,4 triệu năm) là loài tổ tiên cổ nhất trong nhánh tiến hoá người, là loài ăn tạp, có dáng đi thẳng, leo trèo giỏi, ngón cái linh hoạt có thể cầm nắm đồ vật. - Giai đoạn người vượn Australopithecus: Từ Ardipithecus hình thành nên chi Australopithecus (sống cách đây 4 - 2,5 triệu năm) có dáng đi thẳng. - Giai đoạn chi Homo:
Bài 19. Sự phát sinh, phát triển sự sống trên Trái Đất ... (LT) ThS. Nguyễn Ngọc Cảnh Tel (Zalo): 0358.969.708 – Email: [email protected] 03 + Loài người hiện hiện đại (H. sapiens) đã tiến hóa từ loài vượn người Australopithecus, qua các giai đoạn người cổ trung gian gồm: H. habilis (người khéo léo), H. erectus (người đứng thẳng) và H. heidelbergensis. Từ sự di cư của một quần thể H. heidelbergensis ở châu Phi, đến nay, H. sapiens có mặt ở khắp các châu lục trên Trái Đất. + Loài người hiện đại Homo sapiens chỉ mới hình thành cách đây khoảng 300.000 – 200.000 năm. Đến nay, chỉ còn tồn tại duy nhất người hiện đại H. sapiens. Tất cả các loài khác trong nhánh tiến hoá của loài người đều đã tuyệt chủng.