Tiêu đề TIM MẠCH TIÊU HÓA.pdf ✅

ĐỀCƯƠNG ÔN TẬP NỘIKHOA TẬP2|TIMMẠCH,TIÊUHOÁ YKHOAHỘI TPHCM,3/2020

2 | Nội khoa ÁP XE GAN I. ĐẠI CƯƠNG • Áp xe gan (AXG) là sự tụ mủ trong gan tạo thành một ổ đơn độc hoặc nhiều ổ mủ rải rác. • Trên lâm sàng, phân biệt: ▪ AXG do amíp ▪ AXG do vi khuẩn ▪ AXG do nhiễm các KST khác (sán lá gan) • Trước đây amip là ưu thế, nay có xu hướng giảm, nguyên nhân do vi trùng tăng • Trước đây amip là ưu thế, nay có xu hướng giảm, nguyên nhân do vi trùng tăng • KST phù hợp với điều kiện nóng ẩm, thích hợp nhiệt đới. • Sán lá gan liên quan dịch tễ học • Ở bên Tây chủ yếu do vi trùng, hầu như không có amip II. ÁP XE GAN DO AMÍP Dịch tễ học • AXG do amíp thường gặp ở các nước đang phát triển (khoảng 10-50%), ít gặp ở các nước phát triển (1-5%) • AXG do amíp thường gặp ở người bị lỵ đã khỏi hoặc lỵ mạn tính, ít khi xảy ra trong giai đoạn lỵ cấp tính • Bệnh có thể xảy ra khi có bệnh cảnh của amip trước đó, nhưng không bắt buộc lúc nào cũng có • Tỷ lệ nam mắc nhiều hơn nữ (gấp 2-3 lần) • Tuổi thường gặp: 30-50 tuổi • Độ tuổi lao động, vì sinh hoạt ăn uống linh tinh ở ngoài làm xâm nhập tác nhân qua đường tiêu hoá • Trước đây gọi là AXG vùng nhiệt đới, vì hay gặp ở xứ nóng ẩm, các xứ mà có điều kiện khí hậu nóng ẩm quanh năm, ví như Việt Nam. • Amip không sống được trong môi trường lạnh ví như các nước Tây Âu. Vì vậy khi đọc sách nước ngoài chỉ thấy đề cập tới vi trùng. • Tác nhân: đi từ đường ruột đến gan, bệnh cảnh ở đại tràng phải có, xảy ra trước (2-3 tháng) nhưng thường bệnh nhân không để ý • Amip xâm nhập vào đường tiêu hoá từ đó gây ra tổn thương trên niêm mạc ruột, từ đó theo mạch máu mạc treo tràng trên tràng dưới đi lên gan gây ổ mủ ở gan Tác nhân gây bệnh • AXG do amíp trước đây được gọi là áp xe vùng nhiệt đới (tropical abcess), do Karfulis mô tả đầu tiên (1887) • Roger tìm thấy sự hiện diện của amíp ở vách ổ AXG. • Amíp là 1 động vật nguyên sinh, lớp trùng chân giả (Rhizopoda): ▪ Loại sống ký sinh không gây bệnh (Entamoeba coli, E. hartmani...) ▪ Loại ký sinh gây bệnh là E. histolytica • Có thể tìm thấy trong phân. Thể trưởng thành mới gây bệnh, còn thể bào nang gây lây truyền bệnh • Thể tư dưỡng (trophozoite) cũng có 2 dạng: ▪ Dạng histolytica, gây bệnh, có trong phân của bệnh nhân bị lỵ dạng minuta, không gây bệnh, có trong phân người “lành mang trùng” ▪ Thể bào nang (cyst) sống hoại sinh ở ruột và là nguồn lây bệnh (Thể lây lan) • Dạng không ăn hồng cầu (bên trong không có hồng cầu thì đang hoạt động và gây ra triệu chứng. Còn
3 | Nội khoa dạng không có hồng cầu thì không hoạt động. Dạng kén không gây bệnh nhưng lây truyền bệnh. Khi nó ra ngoài môi trường, ở trong đất, nước, người ăn phải những thực phẩm nhiễm bẩn, nhiễm những bào nang này vào ống tiêu hoá, những nang này sẽ vỡ ra và sẽ hình thành con amip (với điều kiện khí hậu nóng ẩm thì mới phát triển, còn nếu ở nơi 0 độ hoặc lạnh thì không phát triển) Lâm sàng 3.1 Thể lâm sàng điển hình • Đa số điển hình 60-70% triệu chứng đi cầu phân đàm nhớt, có thể có máu. Tiền căn trước đó khoảng vài tuần, vài tháng: tại sao? Nó không có lên gan liền mà nó ở trong niêm mạc ruột gây tổn thương niêm mạc ruột sau đó theo mạch máu rồi mới lên gan gây ổ mủ hình thành các triệu chứng: sốt, viêm gan,...Tiền căn lỵ có khi bệnh nhân không có nhớ vì triệu chứng thoáng qua, người ta không để ý --> nếu hỏi được thì tăng thêm độ tin cậy của chẩn đoán, nếu không thì cũng không loại trừ. • Tiền sử lỵ (khoảng 20%), hiếm khi có ở giai đoạn lỵ cấp • Khởi bệnh thường từ từ, bệnh nhân đau tức HSP khoảng 2-3 ngày, sốt nhẹ, sau đó triệu chứng rõ dần. Đôi khi khởi phát đột ngột sốt cao, đau HSP dữ dội kèm triệu chứng mưng mủ ngay • Bệnh cảnh rất đặc trưng với tam chứng Fontan (nay hạn chế dùng các danh từ riêng) • Sốt: thường nhẹ hoặc vừa (< 38oC), không lạnh run. Nếu bội nhiễm vi khuẩn: sốt cao kèm lạnh run. Khi ổ mủ được hình thành: sốt co khuynh hướng giảm. Các triệu chứng đi kèm: chán ăn, buồn nôn, khó ngủ...