Tiêu đề 2. CHUYÊN ĐỀ PHÂN TÍCH thơ (Có phí).docx ✅

BÀI VĂN PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC (THƠ SONG THẤT LỤC BÁT, THƠ TÁM CHỮ, THƠ TỰ DO…) I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức: -Giúp học sinh nắm vững các bước phân tích một tác phẩm thơ. -Hiểu rõ các yếu tố nội dung và nghệ thuật trong thơ. -Nắm được giá trị tư tưởng, thẩm mỹ của tác phẩm. 2.Kỹ năng: -Rèn luyện kỹ năng đọc hiểu, cảm thụ thơ ca. -Phân tích, đánh giá các yếu tố nghệ thuật (từ ngữ, hình ảnh, nhịp điệu, v.v.). -Tổng hợp, khái quát và trình bày ý kiến một cách rõ ràng, mạch lạc. -Vận dụng kiến thức để viết bài văn phân tích tác phẩm thơ. 3. Phẩm chất -Bồi dưỡng tình yêu thơ ca, trân trọng giá trị văn học. -Nâng cao khả năng cảm thụ thẩm mỹ. -Rèn luyện tư duy sáng tạo, độc lập. II. Chuẩn bị 1.Giáo viên: Soạn giáo án chi tiết. Chuẩn bị văn bản tác phẩm thơ. Chuẩn bị tài liệu tham khảo (nếu cần). Bảng, phấn, bút, máy chiếu (nếu có). 2. Học sinh: Đọc kỹ tác phẩm thơ trước khi đến lớp. Tìm hiểu về tác giả, hoàn cảnh sáng tác (nếu có). Chuẩn bị giấy, bút. III. Tiến trình bài học A. LÝ THUYẾT I. KHÁI QUÁT VỀ DẠNG ĐỀ NGHỊ LUẬN VĂN HỌC - THƠ Có nhiều dạng đề nghị luận văn học thường gặp về phân tích một bài thơ: như thơ song thất lục bát, thơ 5,6,7,8 chữ, thơ tự do… II. YÊU CẦU CỦA BÀI VĂN PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC (THƠ) - Xác định được thể thơ: Thất ngôn bát cú hay thất ngôn tứ tuyệt. - Giới thiệu khái quát về tác giả và bài thơ (nhan đề, đề tài, thể thơ,…); nêu ý kiến chung cuả người viết về bài thơ. - Phân tích được nội dung cơ bản của bài thơ (đặc điểm của hình tượng thiên nhiên, con người; tâm trạng của nhà thơ), khái quát chủ đề bài thơ. - Phân tích được một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật (một số yếu tố thi luật của thể thơ; nghệ thuật tả cảnh, tả tình; nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ (từ ngữ, biện pháp tu từ,…) - Khẳng định được vị trí, ý nghĩa của bài thơ. III. NHỮNG LƯU Ý TRƯỚC KHI PHÂN TÍCH THƠ - Phân tích thơ là phân tích những từ ngữ, hình ảnh, nhịp điệu, giọng điệu, biện pháp tu từ... được sử dụng trong bài thơ để từ đó làm nổi bật những tư tưởng, tình cảm mà tác giả muốn gửi gắm qua tác phẩm. - Phương pháp phân tích hoặc cảm nhận giúp cho người đọc nhận ra cái hay, cái đẹp, cái đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của bài thơ đó. Đồng thời thấy được tài năng, sự sáng tạo, độc đáo của tác giả trong việc lựa chọn những hình ảnh, từ ngữ có thể miêu tả một cách chính xác và sâu sắc những tư tưởng, tình cảm mà họ muốn gửi gắm. Vì vậy việc phân tích thơ cần lưu ý một số điều: + Vài nét về tác giả, hoàn cảnh ra đời của bài thơ + Thể thơ: lục bát, thất ngôn bát cú, tự do, thơ 5 chữ,...

+ Phân tích bài thơ các em cũng có thể dựa vào cấu trúc của thể thơ. Chẳng hạn thơ tứ tuyệt có cấu trúc: Khai-thừa-chuyển-hợp; thể thơ thất ngôn bát cú có thể phân tích theo 2 cặp câu, thơ tự do phân tích theo mạch cảm xúc... - Đưa ra nhận định, đánh giá bài thơ: Nhận định, đánh giá ý chính của bài thơ cũng là một bước quan trọng giúp cho bài viết được chặt chẽ, logic, mạch lạc hơn. + B1: Đánh giá đoạn thơ ấy hay hoặc dở ở chỗ nào(nếu hay thì nó xúc động ở tình cảm, tư tưởng gì?) + B2: Vì sao (Cái hay, cái độc đáo được toát nên bởi nội dung như thế nào, nhờ những phương diện nghệ thuật nào?) + B3: Tác dụng: Khẳng định vai trò đóng góp của đoạn thơ đối với sự thành công của tác phẩm, tác giả, đối với nền văn học dân tộc, đối với cuộc sống... (Tùy từng trường hợp cụ thể) * Lưu ý. - Khi viết lựa chọn những từ ngữ chính xác, phù hợp thể hiện được quan điểm và tình cảm của người viết, tránh sử dụng những từ ngữ sáo rỗng, cầu kì. Nên sử dụng hiệu quả các thông tin ngoài tác phẩm (nếu có), giúp cho việc phân tích các giá trị của tác phẩm được rõ ràng, nổi bật hơn - Khi viết bài, cần bám sát dàn ý đã lập; sử dụng đa dạng các hình thức trích dẫn; kết hợp phân tích với nhận xét, đánh giá - Sử dụng từ ngữ chính xác, chọn lọc; diễn đạt sáng rõ, thể hiện được cảm xúc của người viết - Chú ý sự khác nhau về yêu cầu, mục đích của kiểu bài ghi lại cảm xúc sau khi đọc một bài thơ và kiểu bài phân tích một bài thơ 4. Bước 4. Đọc lại bài (3 phút - nếu còn thời gian) - Chú ý đọc lại những câu mở bài, thân bài, kết kết xem đã viết đúng, rõ ràng chưa. - Soát lỗi chính tả. - Nếu có lỗi cần sửa thì gạch đi sửa lại thật sạch sẽ. V. DÀN Ý CHUNG PHÂN TÍCH THƠ ( LỚP 9 ) MẪU MỞ BÀI CHUNG: Một nhà thơ vĩ đại người Nga đã từng tâm niệm rằng: “thơ ca bắt nguồn từ những âm vang của tâm hồn”. Thật vậy, thơ ca muôn đời là những thổn thức, những nỗi niềm chân thành cất lên từ trái tim đa cảm của người nghệ sĩ. Khi đến với thế giới nghệ thuật trong thi phẩm………của …..ta sẽ bắt gặp những thanh âm, giai điệu………(đẹp đẽ của thiên nhiên/ cao đẹp của con người/ hào hùng, lãng mạn của người lính/ vui tươi của cuộc sống/ đậm đà tình yêu/ tình nghĩa với…..của….) đầy xúc động. Nhất là trong trích đoạn....... vẻ đẹp……….hiện ra thật …… (ngọt ngào/đắm say/ da diết/ đầm ấm/ kỳ diệu/ đáng ngưỡng mộ/ tự hào/ cao cả/ vĩ đại/ oai hùng/ thơ mộng/.......). CÁCH TRÌNH BÀY THÂN BÀI: LUẬN ĐIỂM 1: KHÁI QUÁT Nhà thơ....tên đầy đủ....là người con của vùng đất...(quê). Ông/ bà trưởng thành/ thành công từ cuộc kháng chiến chống.....(hoặc từ thời kì văn học.....). Ông/ bà cây bút tiêu biểu của nền văn học Việt Nam chuyên viết về ...... (đề tài và thể loại) với những vần thơ...........(phong cách sáng tác). Thi phẩm .......là viên ngọc quý trong sự nghiệp sáng tác của tác giả cũng là bông hoa đẹp trong khu vườn thơ ca Việt nam. Bước vào thế giới nghệ thuật của tác phẩm người đọc xúc động trước......(vẻ đẹp thiên nhiên/ vẻ đẹp con người/ vẻ đẹp cuộc sống...tùy bài). Điều này được thể hiện rõ nét nhất qua đoạn trích ....(nêu tên khổ thơ/ hoặc bí quá viết đoạn trích trên) LUẬN ĐIỂM 2: Khi mở ra cánh cửa bài thơ người đọc ngỡ ngàng trước một................(khái quát nội dung những khổ trước hoặc cả bài)..........Trước tiên là một nét vẽ thật khéo của người nghệ sĩ về...............( nêu tên luận điểm mình phân tích) Trích thơ Bằng sự khéo léo trong việc sử dụng nghệ thuật ....( nếu có nghệ thuật và phải ghi hình ảnh ra/ nếu không có nghệ thuật thì ghi là hình ảnh/ từ ngữ...) đã làm hiện ra.........(phân tích chi tiết các ý ra, ý nào xong ý đấy rồi mới chuyển sang ý khác ko trình bày lộn xộn). Có thể thấy rằng ..........(tên tác giả hoặc từ thay thế ko lặp từ) viết về .....chỉ bằng tài năng mà bằng cả tâm hồn tinh tế và tình yêu tha thiết
với................. (Phần này các bạn khá giỏi liên hệ các tác phẩm khác hoặc sử dụng lý luận văn học) (ví dụ: ai bảo thơ là câu chữ thơ là “tim can, là máu nhỏ của người cầm bút như Hàn Mặc Tử đã từng thốt lên: “ Mỗi lời thơ đều dính não cân ta”. LUẬN ĐIỂM 3: Đâu chỉ có ............. ( Nhắc lại ý trên để chuyển sang ý mới) thế giới nghệ thuật trong đoạn thơ / bài thơ còn thu hút người đọc bởi................... (nêu tên luận điểm mới). trích thơ Không dùng từ mỹ miều, cầu kì mà chỉ với những nét chạm/ cái vẩy bút.... nhẹ/ tinh tế......... người thợ tài hoa đã khắc họa nên một ......... (Cái này mình phân tích cái gì ghi cái đó ra, ví dụ: khắc họa nên một bức tượng đài kì vĩ về người lính/ bức họa tinh thần/ bức tranh phong cảnh...........). Qua các hình ảnh/ sự phối hợp hài hòa giữ các phép tu từ/ sử dụng thành công nghệ thuật....... (phân tích chi tiết). Nếu lắng lòng mình lại mới thấy rằng,............ đúng là............ thật đáng để mỗi chúng ta......... và cái tài cái tâm của ......... thật đáng ............ (Phần này các bạn khá giỏi liên hệ các tác phẩm khác hoặc sử dụng lý luận văn học) LUẬN ĐIỂM 4: Sẽ thật thiếu sót nếu ta không nhăc đến cái hay/đẹp/ tình về......... trong khổ thơ/đoạn thơ/ bài thơ. Nó là một nét họa hoàn hảo cho bức họa về........... Trích thơ Phải chăng người nghệ sĩ tài ba này đã dùng máu từ trái tim mình để viết về vẻ đẹp của............. với tất cả tình yêu và sự ngưỡng mộ/ tự hào.............. dáng vẻ/hình ảnh/..... hiện ra thật............ (PHÂN TÍCH) LIÊN HỆ/ NÂNG CAO: Đây đâu phải người thường viết mà là “thần mượn tay người viết” đấy thôi. NẾU CÒN LUẬN ĐIỂM THÌ LÀM TIẾP NHƯNG THƯỜNG ĐỀ KO DÀI THẾ ĐÂU LUẬN ĐIỂM CUỐI: NHẬN XÉT/ ĐÁNH GIÁ: NỘI DUNG/ Ý NGHĨA TƯ TƯỞNG: _ Bằng sự tài hoa và tâm hồn tinh tế, giàu yêu thương/.......nhà thơ đã tạo nên một ............thật đẹp và xúc động vương vấn, luyến lưu mãi trong lòng người đọc. - Để làm nên thành công đó nhà thơ đã vận dụng khéo léo thể thơ...... giàu .... cùng với nhịp điệu...... cùng với đó là việc sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh. ............ càng giúp cho............... Đặc biệt là sự kết hợp khéo léo các biện pháp tu từ........ đã làm nên một............ MẦU KẾT BÀI CHUNG Khép lại những câu (thơ/ trang truyện) người đọc vẫn bồi hồi mãi với những ………… (nhân vật thì viết về vẻ đẹp nhân vật, thiên nhiên viết vẻ đẹp thiên nhiên, và tấm lòng, tình cảm của tác giả với cái gì đó. cái này linh động theo bài, bài viết cái gì nhắc lại cái đó) và khơi trong ta bao nỗi niềm về …..( Mở rộng cái trong bài vừa viết theo hướng về cuộc sống hiện nay) . Bởi vậy em luôn tâm niệm rằng muốn…hãy…. . (Mỗi người hãy là một một chú ong nhỏ góp nhặt những giọt tinh hoa đẹp đẽ nhất dâng đời) 1. Mở bài Dẫn dắt, giới thiệu về tác giả, tác phẩm văn học cần phân tích. 2. Thân bài a. Giới thiệu chung - Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác (nếu có) - Thể thơ: bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật - Ý nghĩa nhan đề bài thơ - Đề tài của bài thơ b. Phân tích đặc điểm nội dung: - Hình tượng thơ: bức tranh thiên nhiên, con người,... - Tâm trạng, cảm xúc của tác giả gửi gắm qua bài thơ - Khái quát chủ đề của bài thơ. c. Phân tích một số nét đặc sắc về nghệ thuật: - Cách sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú và tứ tuyệt Đường luật (theo mô hình chuẩn mực hay có sự cách tân). - Những nét đặc sắc trong nghệ thuật tả cảnh, tả tình.