Nội dung text BẢNG SO SÁNH 11 TIẾP CẬN - PHÂN TÍCH CASE
GÓC NHÌN CỦA 11 TIẾP CẬN VỚI CASE MAI Tiếp cận Yếu tố chú ý Nguồn gốc khó khăn Can thiệp Tâm động học ● Mối quan hệ với gia đình, đặc biệt là cha mẹ và em gái ● Những kỳ vọng và áp lực từ thời thơ ấu ● Cơ chế phòng vệ ● Các giấc mơ và ác mộng về tương lai ● Xung đột nội tâm chưa được giải quyết từ thời thơ ấu ● Áp lực hoàn hảo từ cha mẹ tạo nên cái siêu tôi/siêu ngã quá khắt khe ● Chuyển dịch cảm xúc từ mối quan hệ cha mẹ sang các mối quan hệ khác ● Liên tưởng tự do: Để Mai tự do nói về quá khứ, giấc mơ và cảm xúc ● Phân tích chuyển dịch: Giúp Mai nhận thức về cách thức các mối quan hệ quá khứ ảnh hưởng đến hiện tại Alder ● Vị trí là con cả trong gia đình ● Mục tiêu và phong cách sống hiện tại ● Mối quan tâm xã hội và cảm giác thuộc về ● Những niềm tin cốt lõi về bản thân và cuộc sống ● Cạnh tranh với em gái và phong cách sống không hiệu quả ● Thiếu mối quan tâm xã hội, cô lập bản thân ● Những niềm tin sai lệch về vai trò và giá trị của bản thân ● Phân tích chòm sao gia đình: Khám phá ảnh hưởng của vị trí trong gia đình ● Khuyến khích và tái giáo dục: Giúp Mai phát triển mối quan tâm xã hội và lối sống tích cực hơn Hiện sinh ● Nỗi lo âu về ý nghĩa cuộc sống và tương lai ● Cảm giác không chân thực với bản thân (đeo mặt nạ) ● Khủng hoảng về bản sắc và sự tồn tại ● Cô đơn và xa lánh trong các mối quan hệ ● Mất kết nối với bản thể đích thực ● Thiếu tự do và trách nhiệm trong lựa chọn cuộc sống ● Lo âu hiện sinh về ý nghĩa cuộc sống ● Khám phá hiện sinh: Giúp Mai đối diện với các câu hỏi về ý nghĩa cuộc sống ● Đối thoại chân thực: Tạo không gian để Mai bày tỏ bản thân đích thực Nhân vị trọng tâm ● Sự không nhất quán giữa cái tôi thực tế và lý tưởng ● Nhu cầu được chấp nhận và thấu hiểu ● Khả năng tự định hướng và phát triển ● Cảm xúc bị dồn nén và che giấu ● Điều kiện đánh giá từ môi trường ● Thiếu sự chấp nhận vô điều kiện ● Mất kết nối với trải nghiệm thực của bản thân ● Lắng nghe thấu cảm: Tạo môi trường an toàn và chấp nhận ● Phản chiếu cảm xúc: Giúp Mai kết nối với cảm xúc thực của mình Gestalt ● Trải nghiệm "ở đây và bây giờ" ● Các vấn đề chưa hoàn tất với gia đình ● Sự phân tách giữa các phần của bản thân ● Cách Mai tránh né tiếp xúc thực với người khác ● Công việc chưa hoàn tất với gia đình ● Mất kết nối với hiện tại ● Phân mảnh trong nhận thức về bản thân ● Kỹ thuật ghế trống: Đối thoại với các thành viên gia đình ● Thí nghiệm nhận thức: Tăng cường nhận thức về khoảnh khắc hiện tại Hành vi ● Các hành vi không thích ứng (cô lập, tránh né) ● Các triệu chứng lo âu và mất ngủ ● Môi trường củng cố hành vi hiện tại ● Thiếu kỹ năng xã hội và đối phó ● Học được các phản ứng lo âu và né tránh ● Thiếu các kỹ năng ứng phó thích hợp ● Củng cố tiêu cực từ môi trường ● Giải mẫn cảm có hệ thống: Giảm lo âu trong các tình huống xã hội ● Đào tạo kỹ năng xã hội: Phát triển kỹ năng giao tiếp và ứng phó
Nhận thức hành vi ● Suy nghĩ tiêu cực về bản thân và tương lai ● Niềm tin phi lý về sự hoàn hảo ● Hành vi né tránh và cô lập ● Các triệu chứng trầm cảm và lo âu ● Niềm tin cốt lõi tiêu cực về bản thân ● Suy nghĩ tự động tiêu cực ● Các chiến lược ứng phó không hiệu quả ● Nhận diện và thách thức suy nghĩ tự động tiêu cực ● Lập kế hoạch hoạt động và theo dõi tâm trạng Thực tế ● Hành vi và lựa chọn hiện tại ● Nhu cầu cơ bản chưa được đáp ứng ● Mối quan hệ với người khác ● Trách nhiệm cá nhân trong thay đổi ● Lựa chọn hành vi không hiệu quả ● Thiếu kết nối trong các mối quan hệ ● Không đáp ứng được nhu cầu cơ bản ● Đánh giá WDEP (Wants, Doing, Evaluation, Planning) ● Lập kế hoạch hành động cụ thể và cam kết thực hiện Nữ quyền ● Áp lực xã hội về hôn nhân và vai trò giới ● Kỳ vọng của gia đình về vai trò phụ nữ ● Xung đột giữa sự nghiệp và kỳ vọng xã hội ● Quyền lực và bất bình đẳng trong gia đình ● Áp lực từ định kiến giới ● Xã hội hóa vai trò giới truyền thống ● Mất quyền lực trong hệ thống gia đình-xã hội ● Nâng cao nhận thức về giới: Phân tích ảnh hưởng của định kiến giới ● Trao quyền: Phát triển tiếng nói và quyền tự quyết Hậu hiện đại ● Câu chuyện cuộc đời đang chi phối Mai ● Nguồn lực và ngoại lệ tích cực ● Ngôn ngữ và ý nghĩa Mai gán cho trải nghiệm ● Khả năng viết lại câu chuyện cuộc đời ● Câu chuyện bản thân bị vấn đề chi phối ● Bỏ qua các ngoại lệ tích cực ● Nội hóa câu chuyện xã hội về thành công ● Ngoại hóa vấn đề: Tách Mai khỏi vấn đề ● Tìm kiếm kết quả độc đáo: Xây dựng câu chuyện mới tích cực Hệ thống gia đình ● Động lực và mô hình tương tác gia đình ● Vai trò và kỳ vọng trong hệ thống gia đình ● Ranh giới và liên minh gia đình ● Mẫu hình gia đình qua các thế hệ ● Mô hình tương tác gia đình không lành mạnh ● Ranh giới không rõ ràng trong gia đình ● Kế thừa các mẫu hình từ thế hệ trước ● Vẽ sơ đồ gia đình: Hiểu rõ động lực và mẫu hình gia đình ● Tái cấu trúc: Thay đổi mô hình tương tác gia đình Phân tích và đề xuất tiếp cận tích hợp cho case Mai 1. Phân tích các vấn đề chính của Mai Khía cạnh nhận thức: ● Niềm tin phi lý về sự hoàn hảo ● Suy nghĩ tiêu cực về bản thân và tương lai ● Nhu cầu được công nhận và đáp ứng kỳ vọng ● Lo lắng về việc không đủ giỏi/xứng đáng Khía cạnh cảm xúc: ● Trầm cảm (mệt mỏi, cô đơn, tự ti)
● Lo âu (tim đập nhanh, khó ngủ, căng thẳng) ● Cảm giác không thật với bản thân ● Cảm xúc bị dồn nén và che giấu Khía cạnh hành vi: ● Né tránh quan hệ xã hội ● Làm việc quá sức để tránh suy nghĩ ● Rối loạn giấc ngủ ● Lạm dụng rượu bia để đối phó Khía cạnh quan hệ/xã hội: ● Áp lực từ gia đình về hôn nhân ● Kết thúc mối quan hệ tình cảm ● Cô lập khỏi bạn bè ● Xung đột giữa kỳ vọng gia đình và khát vọng cá nhân 2. Đề xuất tiếp cận tích hợp Giai đoạn 1: Thiết lập quan hệ và đánh giá (3-4 buổi) Tiếp cận chính: Nhân vị trọng tâm + Đánh giá đa chiều ● Xây dựng mối quan hệ trị liệu an toàn, tin cậy ● Lắng nghe đồng cảm không phán xét ● Đánh giá toàn diện các khía cạnh: ○ Mức độ trầm cảm-lo âu ○ Mô hình nhận thức-cảm xúc-hành vi ○ Động lực gia đình và áp lực xã hội ○ Nguồn lực và điểm mạnh Giai đoạn 2: Can thiệp tích cực (10-12 buổi) Tiếp cận 1: CBT cho trầm cảm và lo âu ● Nhận diện và thách thức suy nghĩ tự động tiêu cực ● Kỹ thuật thư giãn và kiểm soát lo âu ● Lập kế hoạch hoạt động và theo dõi tâm trạng
● Xây dựng các kỹ năng đối phó lành mạnh Tiếp cận 2: Gestalt và Trải nghiệm cho cảm xúc ● Kỹ thuật ghế trống để đối thoại với gia đình ● Tăng cường nhận thức cảm xúc ở đây và bây giờ ● Kết nối lại với cảm xúc thật của bản thân ● Biểu đạt cảm xúc an toàn trong trị liệu Tiếp cận 3: Liệu pháp trần thuật ● Ngoại hóa vấn đề "áp lực hoàn hảo" ● Phát triển câu chuyện thay thế về bản thân ● Kết nối lại với đam mê vẽ và viết ● Xây dựng bản sắc mới độc lập với kỳ vọng xã hội Giai đoạn 3: Tái thiết kế cuộc sống (6-8 buổi) Tiếp cận chính: SFBT + Hiện sinh ● Xác định mục tiêu và định hướng tương lai ● Tìm kiếm ý nghĩa cá nhân trong cuộc sống ● Phát triển kế hoạch hành động cụ thể ● Xây dựng mạng lưới hỗ trợ xã hội Giai đoạn 4: Củng cố và phòng ngừa tái phát (3-4 buổi) Tiếp cận tích hợp: ● Rà soát các kỹ năng và công cụ đã học ● Lập kế hoạch đối phó với thách thức tương lai ● Xây dựng các dấu hiệu cảnh báo sớm ● Kết nối với nguồn hỗ trợ chuyên môn khi cần 3. Các yếu tố cần chú ý trong quá trình trị liệu Về văn hóa-xã hội: ● Nhạy cảm với áp lực văn hóa về hôn nhân và vai trò giới ● Tôn trọng giá trị gia đình trong văn hóa Việt