Tiêu đề 18. 2025-2026 NHÓM MÁU.docx ✅

2 2.1.1. Các kháng nguyên hệ ABO Hệ ABO có hai kháng nguyên chính và sự có mặt của chúng quyết định tên nhóm máu. Nhưng kháng nguyên A và B cũng có một số biến thể. 2.1.1.1. Các biến thể của kháng nguyên A - Nhóm A 1 và A 2 : năm 1911, người ta xác định có hai kháng nguyên A là A 1 và A 2 . Như vậy, thực chất có 6 nhóm là nhóm A 1 , nhóm A 2 , nhóm B, nhóm A 1 B, nhóm A 2 B, nhóm O. Hồng cầu nhóm A 1 phản ứng mạnh với kháng thể chống A, còn hồng cầu nhóm A 2 phản ứng yếu với kháng thể chống A. Người có nhóm máu A 2 và A 2 B có thể có kháng thể chống A 1 tự nhiên nhưng tỷ lệ thấp (~ 1% với A 2 và 25% với A 2 B) và hiệu giá thấp nhưng khi nhận máu A 1 có thể sinh kháng thể miễn dịch và gây tai biến nếu truyền tiếp máu A 1 lần sau. - Ngoài A 1 và A 2 , người ta cón thấy một số người có kháng nguyên A “yếu” vì hồng cầu ngưng kết yếu với kháng thể chống A, ví dụ A 3 , A x , A end , A m . 2.1.1.2. Các biến thể của kháng nguyên B Kháng nguyên B cũng có một số biến thể yếu như B 3 , B m , B el . 2.1.1.3. Kháng nguyên H và hệ Hh Năm 1952, tại Bombay, Bhende phát hiện người có nhóm máu lạ là hồng cầu không bị ngưng kết bởi kháng thể chống A,B,H, trong huyết thanh có kháng thể chống A,B,H, làm ngưng kết hồng cầu tất cả các nhóm kể cả nhóm O. Ngày nay, người ta biết rằng kháng nguyên H là tiền thân của kháng nguyên A và B. Kháng nguyên H không chỉ có mặt ở hồng cầu nhóm O mà cả ở nhóm A,B,AB nên hệ ABO còn được gọi là hệ ABH. Sự có mặt của kháng nguyên H là do hệ thống gen Hh - là hệ thống độc lập với hệ ABO quy định. Người nhóm Bombay là người có kiểu gen hh. Người nhóm O có chất H nhưng không có gen A và gen B nên không chuyển chất H thành kháng nguyên A, kháng nguyên B được. 2.1.1.4. Hoạt động tổng hợp kháng nguyên trong nguyên hồng cầu Có 3 hệ gen riêng biệt: Ii, Hh, ABO hoạt động nhịp nhàng để tổng hợp các kháng nguyên hồng cầu. Gen ABO nằm trên cặp nhiễm sắc thể số 9. Gen O hầu như không hoạt động, do đó không tạo được kháng nguyên trên màng hồng cầu, trong khi gen A và B tạo ra các kháng nguyên mạnh A và B. Gen H tạo ra chất H (sơ đồ 18.1). Trong đó: - Sự có mặt của chất H là điều kiện tất yếu để hình thành kháng nguyên A,B. - Gen A ( kiểu gen AA, OA) tạo ra chất A kết hợp với chất H tạo kháng nguyên A - Gen B (kiểu gen BB, OB) tạo ra chất B kết hợp với chất H tạo kháng nguyên B - Sự có mặt của cả gen A và gen B (kiểu gen AB) tạo ra cả chất A và chất B kết hợp chất H sẽ tạo ra kháng nguyên A và B
3 - Không có mặt của gen A và B (kiểu gen OO), có mặt chất H thì không tạo ra được kháng nguyên A và B - Người có nhóm máu Bombay có kiểu gen hh nên không tạo ra được chất H. Sơ đồ 18.1. Tổng hợp kháng nguyên trong hồng cầu 2.1.1.5. Sự phát triển và biến đổi kháng nguyên ABH trong cuộc sống - Kháng nguyên A và B có mặt ở phôi thai 37 ngày và thể hiện đầy đủ ở 3 tuổi. - Những kháng nguyên này gặp trong nhiều tổ chức của cơ thể và tự nhiên. Trừ các tế bào thần kinh, xương, võng mạc, còn các tế bào khác: tiểu cầu, bạch cầu, biểu bì, tuyến tiêu hóa…đều mang kháng nguyên A, B ứng với hồng cầu. Khoảng 80 số người có kháng nguyênA và B trong nước bọt. Các kháng nguyên này là những kháng nguyên tan trong nước. - Tính chất kháng nguyên là ổn định. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp người ta thấy kháng nguyên bị yếu đi, ví dụ ở người già, một số tình trạng bệnh lý như lơ-xê- mi cấp, u lympho… 2.2. Kháng thể 2.2.1. Kháng thể tự nhiên - Các kháng thể của hệ nhóm máu ABO (anti - A, anti - B) là kháng thể tự nhiên, có sẵn trong huyết tương người ngay sau khi ra đời nhưng với nồng độ rất thấp, sau đó nồng độ kháng thể tăng dần lên, đến 5 - 10 tuổi thì nồng độ kháng thể trong huyết tương Gen O (OO) Gen B (BB,OB ) Gen A (AA,OA ) Chất tiền thân Chất H Chất H Chất B Chất A Chất tiền thân Chất tiền thân Gen H (HH,Hh ) Gen h (hh) Nhóm A Nhóm AB Nhóm B Nhóm O Nhóm Bombay