TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRƯỜNG THPT KHOA HỌC GIÁO DỤC KỲ THI HỌC SINH GIỎI KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ NĂM HỌC 2022 - 2023 Mã đề thi: …… Đề thi có: 01 trang Môn thi: Ngữ văn 10 Thời gian làm bài: 180 phút (không kể thời gian phát đề) Câu 1. (8 điểm) Trong tản văn “Gió qua cõi tạm” (Hành lí hư vô, NXB Trẻ, 2019), nhà văn Nguyễn Ngọc Tư viết: Không phải vì tạm bợ mà người ta không khát vọng chạm tay vào vĩnh cửu. Cả khi không thể gặp, cũng có phần thưởng dành cho kẻ đi tìm. Còn trong “If I die young…Nếu tôi chết khi còn trẻ…” (Chông chênh quãng tư cuộc đời, NXB Dân trí, 2020), tác giả Lưu Thị Thu Giang chia sẻ: Chúng ta sống và chết, trong từng khoảnh khắc của cuộc đời. Chúng ta quăng mình vào những cuộc đua, để rồi áp lực, để rồi thất bại, để rồi mọi thứ chất chồng. Nhưng chúng ta không nỡ buông bỏ, vì ngoài cố gắng ra không còn con đường nào khác, vì ta tin rằng ở cuối đường đua, luôn luôn tồn tại một đích đến. Chúng ta sống và chết trong từng khoảnh khắc như thế, ở cạnh tuyệt vọng, áp lực, thất bại, là niềm tin, là hy vọng, là nỗ lực và lòng can đảm vươn tới. Làm cách nào để con người làm vơi những tạm bợ, đua chen và giữ đầy những khát vọng trong cuộc đời? Câu 2. (12 điểm) Giống như việc viết, đọc là phản kháng lại những thiếu hụt của cuộc sống. Khi chúng ta nhìn vào hư cấu để tìm những gì là vắng bóng trong cuộc sống, chúng ta đang nói, mà chẳng cần lên tiếng hoặc thậm chí biết mơ rằng đời sống như đang có không thoả mãn sự khao khát của chúng ta về cái tuyệt đối - nền tảng của thân phận con người - và cuộc đời phải nên tốt đẹp hơn. Chúng ta sáng chế ra những hư cấu để sau đó có thể sống nhiều cuộc đời mà chúng ta muốn sống trong khi chúng ta chỉ có một cuộc đời trong tầm tay. (Ca ngợi đọc sách và hư cấu- nhà văn Peru- Mario Vargas Llosa, Diễn từ Nobel năm 2010, Dẫn theo: http://www.holieu.org/2012/04/ca-ngoi-oc-sach-va-hu-cau-dien-tu- nobel_14.html) Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên. --- HẾT--- (Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm) Người ra đề: TS. Đặng Thị Mây SĐT: 0966225976 Email:
[email protected] ĐỀ THI ĐỀ XUẤT
KỲ THI HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ LẦN THỨ XIV, NĂM HỌC 2022 - 2023 HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: NGỮ VĂN 10 (Hướng dẫn chấm gồm 04 trang) A. YÊU CẦU CHUNG - Giám khảo cần nắm được nội dung trình bày trong bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho điểm. Vận dụng linh hoạt hướng dẫn chấm, sử dụng nhiều mức điểm một cách hợp lí, khuyến khích những bài viết có cảm xúc, sáng tạo. - Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách nhưng nếu đáp ứng những yêu cầu cơ bản, diễn đạt tốt vẫn cho điểm tối đa. - Điểm bài thi làm tròn đến 0,25 điểm. B. YÊU CẦU CỤ THỂ Câu Ý Yêu cầu cần đạt Điểm 1 Trong tản văn “Gió qua cõi tạm” (Hành lí hư vô, NXB Trẻ, 2019), nhà văn Nguyễn Ngọc Tư viết: Không phải vì tạm bợ mà người ta không khát vọng chạm tay vào vĩnh cửu. Cả khi không thể gặp, cũng có phần thưởng dành cho kẻ đi tìm. Còn trong “If I die young…Nếu tôi chết khi còn trẻ…” (Chông chênh quãng tư cuộc đời, NXB Dân trí, 2020), tác giả Lưu Thị Thu Giang chia sẻ: Chúng ta sống và chết, trong từng khoảnh khắc của cuộc đời. Chúng ta quăng mình vào những cuộc đua, để rồi áp lực, để rồi thất bại, để rồi mọi thứ chất chồng. Nhưng chúng ta không nỡ buông bỏ, vì ngoài cố gắng ra không còn con đường nào khác, vì ta tin rằng ở cuối đường đua, luôn luôn tồn tại một đích đến. Chúng ta sống và chết trong từng khoảnh khắc như thế, ở cạnh tuyệt vọng, áp lực, thất bại, là niềm tin, là hy vọng, là nỗ lực và lòng can đảm vươn tới. Làm cách nào để con người làm vơi những tạm bợ, đua chen và giữ đầy những khát vọng trong cuộc đời? 8,0 * Yêu cầu về kĩ năng - Biết cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội: bố cục rõ ràng; lập luận chặt chẽ; vận dụng tốt các thao tác lập luận; dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc. - Bài viết trong sáng, mạch lạc, giàu cảm xúc; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. * Yêu cầu về kiến thức
1.1. Giải thích Thí sinh cần rút ra nội dung của hai ý kiến - “Chạm tay vào vĩnh cửu” là khát vọng kiếm tìm những giá trị đẹp đẽ, vững bền, cái vĩnh hằng, muôn đời; đối lập với cái tầm thường, nhất thời, thoáng chốc. Phần thưởng dành cho kẻ đi tìm: giá trị được ghi nhận dành cho con người hành động, dấn thân; phần thưởng ở đây là những trải nghiệm và những giá trị tinh thần - Thứ cần làm vơi đi là những tuyệt vọng, áp lực, thất bại…; là cuộc đua chen chạy theo những giá trị nhất thời, quẩn quanh với những toan tính trước mắt, những chật hẹp lo toan; thứ cần giữ đầy là hy vọng, nỗ lực và lòng can đảm vươn tới, thứ cần lấp đầy là tri thức, khát khao trải nghiệm, học hỏi những điều mới cho một cuộc sống tràn đầy cảm hứng và có ý nghĩa. => Thể hiện thái độ trân trọng, khẳng định giá trị của con người khi họ được sống trong cuộc đời này. 1,0 1.2. Bàn luận * Tại sao con người cần nuôi dưỡng khát vọng chạm tay vào vĩnh cửu? - Không phải vì “sống qua cõi tạm” mà con người bằng lòng với những giá trị nhất thời, không ước mơ, khát vọng. Ngay cả khi cuộc sống ngắn ngủi, sự gắn kết không lâu dài thì con người vẫn không ngừng khát vọng hướng về những điều tốt đẹp, những giá trị muôn đời. Và ngay cả khi hành trình không đến đích, lí tưởng và mục tiêu, khát vọng không đạt tới thì bản thân hành trình sống trọn vẹn với ước mơ, khát vọng tự thân nó đã có ý nghĩa. - Khi cuộc sống đem đến cho chúng ta phần thưởng- những trải nghiệm dù niềm vui hay nỗi buồn, thành công hay vấp ngã, những xúc cảm tích cực hay tiêu cực… thì đều là một cơ hội cho ta học hỏi thêm một điều mới mẻ, trải qua một cung bậc cảm xúc khác, làm mới chính suy nghĩ, tình cảm, cuộc sống, cái nhìn của mình. => Con người cần nuôi dưỡng khát vọng chạm tay vào vĩnh cửu để sự có mặt của mình trên thế gian trở nên có ý nghĩa. * Tại sao con người cần làm vơi những tạm bợ, đua chen và giữ đầy những khát vọng sống? - Làm vơi để nhẹ bớt gánh nặng, giữ đầy để làm mới, làm phong phú cuộc sống của bản thân. Làm vơi những tạm bợ, đua chen và giữ đầy những khát vọng sống là một hành trình thực sự có ý nghĩa. - Thật sai lầm khi cả đời ta mải mê chạy theo những ước vọng tạm bợ mà quên đi cuộc sống thực sự ý nghĩa của mình. Đừng vì những tạm bợ, đua chen, tầm thường, nhỏ hẹp mà không dám ước mơ, hành động, dấn thân để đi 6,0
tìm và đạt tới những giá trị đẹp đẽ, vững bền. * Con người cần làm gì để sự sống của mình trờ nên có ý nghĩa? - Con người phải được là chính mình, tìm thấy chính mình, trân trọng, kiên trì theo đuổi, kiếm tìm và xây dựng, vun đắp những giá trị tốt đẹp - đó là nền tảng quan trọng, xuất phát điểm cho một hành trình sống và kiến tạo giá trị thực sự có ý nghĩa. - Chính hành trình “đi tìm”, giữ đầy và làm vơi, biết hành động và lựa chọn… mới làm nên con người của chúng ta, định hình giá trị và làm nên ý nghĩa cho cuộc đời của chúng ta, giúp con người vượt thoát khỏi sự hư vô, tạm bợ của kiếp sống. - Kiếm tìm bản thân, vươn tới khát vọng không phải là một hành trình dễ dàng. Trên hành trình đó, chúng ta cần sáng suốt để không ngộ nhận về bản thân mình, cần mạnh mẽ vượt qua những áp lực, tuyệt vọng, thất bại chất chồng để sống với lí tưởng, ước mơ, để kiên trì theo đuổi khát vọng; luôn nuôi dưỡng niềm tin, hy vọng, nỗ lực và lòng can đảm vươn tới. - Từ đó đối thoại, thực tỉnh những người còn ngộ nhận, còn chưa đủ mạnh mẽ trên con đường tìm kiếm, tạo dựng giá trị bản thân và rút ra bài học nhận thức và hành động cho chính mình (Thí sinh cần chọn dẫn chứng phù hợp, phân tích sâu sắc, lập luận thuyết phục) 1.3. Mở rộng vấn đề, liên hệ Hai ý kiến là hai góc nhìn, lời khuyên và sự khích lệ để con người dám sống với những giá trị riêng của mình, tự tin khẳng định bản thân; hiểu được giá trị của cuộc sống; từ đó, xác định cho mình thái độ sống tích cực, biết “giữ đầy” và “làm vơi.. biết theo đuổi và vun đắp, tạo dựng cho những điều tốt đẹp, những giá trị lâu dài, gốc rễ… để cuộc đời trở nên thực sự ý nghĩa. 1,0 2 Giống như việc viết, đọc là phản kháng lại những thiếu hụt của cuộc sống. Khi chúng ta nhìn vào hư cấu để tìm những gì là vắng bóng trong cuộc sống, chúng ta đang nói, mà chẳng cần lên tiếng hoặc thậm chí biết mơ rằng đời sống như đang có không thoả mãn sự khao khát của chúng ta về cái tuyệt đối - nền tảng của thân phận con người - và cuộc đời phải nên tốt đẹp hơn. Chúng ta sáng chế ra những hư cấu để sau đó có thể sống nhiều cuộc đời mà chúng ta muốn sống trong khi chúng ta chỉ có một cuộc đời trong tầm tay. (Ca ngợi đọc sách và hư cấu- Diễn từ Nobel năm 2010 của nhà văn Peru- Mario Vargas Llosa, Dẫn theo: http://www.holieu.org/2012/04/ca-ngoi-oc-sach- va-hu-cau-dien-tu-nobel_14.html) Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên. 12,0
English