ĐỀ CƯƠNG HỌC PHẦN 2018 PHIL 502 TRIẾT HỌC 4 (70%, 30%) 1. Thông tin về giảng viên: 1.1. Giảng viên 1 Họ và tên: Trần Thị Hồng Loan Chức danh: tiến sĩ Thời gian, địa điểm làm việc: Văn phòng Khoa Giáo dục Chính trị Email:
[email protected] Điện thoại: 0988930166 Địa chỉ liên hệ: Khoa Giáo dục Chính trị, trường ĐHSP Hà Nội 2 Các hướng nghiên cứu chính: Triết học Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, môi trường, văn hóa, quản lý nhà nước về giáo dục 1.2. Giảng viên 2 Họ và tên: Lê Thị Minh Thảo Chức danh: tiến sĩ Thời gian, địa điểm làm việc: Văn phòng Khoa Giáo dục Chính trị Email:
[email protected] Điện thoại: 0984182703 Địa chỉ liên hệ: Khoa Giáo dục Chính trị, trường ĐHSP Hà Nội 2 Các hướng nghiên cứu chính: Triết học Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, văn hóa, tôn giáo, mỹ học 2. Đơn vị phụ trách học phần 1.Bộ môn: Triết học 2.Khoa: Giáo dục Chính trị 3. Điều kiện tiên quyết: không 4. Mô tả nội dung học phần Môn học dành cho đối tượng học viên sau đại học ngành Khoa học xã hội và nhân văn. Môn học được bố trí giảng dạy - học tập trong giai đoạn đầu của chương trình đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ. Chương trình môn Triết học có 8 chương, trong đó gồm: chương mở đầu (chương 1: Khái luận về triết học) nhằm giới thiệu tổng quan về triết học và lịch sử triết học; 3 chương bao quát các nội dung cơ bản thuộc về thế giới quan và phương pháp luận chung của nhận thức và thực tiễn (chương 2: Bản thể luận, chương 3: Phép biện chứng, chương 4: Nhận thức luận); 4 chương bao quát các nội dung lý luận triết học về xã hội và con người (chương 5: Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội, chương 6: Triết học chính trị, chương 7: Ý thức xã hội, chương 8: Triết học về con người). 5. Mục tiêu của học phần - Củng cố tri thức triết học cho công việc nghiên cứu thuộc lĩnh vực các khoa học xã hội – nhân văn; nâng cao nhận thức cơ sở lý luận triết học của đường lối cách mạng Việt Nam, đặc biệt là đường lối cách mạng Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. -Hoàn thiện và nâng cao kiến thức triết học trong chương trình Lý luận chính trị ở bậc đại học nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo các chuyên ngành khoa học xã hội – nhân văn ở trình độ sau đại học. 6. Học liệu - Đại học Quốc gia Hà Nội (2013), Giáo trình Triết học (Dành cho học viên cao học và nghiên cứu sinh), Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. - Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ, PGS.TS. Nguyễn Thế Nghĩa (2007), Những chuyên đề Triết học (Dành cho cao học và nghiên cứu sinh), Nxb Khoa học xã hội, chi nhánh tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Từ điển triết học, Nxb Tiến bộ, Matxcơva, Tiếng Việt - Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI, VIII, X, XI, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội - V.I. Lênin, Toàn tập, Tập 18,29,33, Nxb Tiến bộ, Matxcơva - C.Mác và Ăngghen, Toàn tập, Tập 20,21, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
- Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, PGS.TS. Nguyễn Thanh Tuấn (2009), C.Mác, V.I.Lênin với chủ nghĩa xã hội trong thời đại ngày nay (Tài liệu dành cho nghiên cứu sinh và cao học), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - Trường Đại học Quốc gia Lômônôxốp, Giáo sư E.E Nexmeyanov (chủ biên) (2004), Triết học hỏi và đáp, Nxb Đà Nẵng. - Các tài liệu tham khảo theo sự hướng dẫn của giảng viên. 7. Nhiệm vụ của học viên - Nghe giảng viên giới thiệu chương trình và các nội dung cơ bản của môn học. - Đọc giáo trình, tài liệu tham khảo theo các chủ đề, câu hỏi và tham gia thảo luận trên giảng đường có sự hướng dẫn của giảng viên. - Nghiên cứu viết 01 tiểu luận theo hướng dẫn của giảng viên. - Tham dự bài thi kết thúc môn học. 8. Tiêu chí, nội dung, hình thức đánh giá Tổng hợp 3 phần điểm: - Tham gia học tập và thảo luận tại giảng đường, có sự hướng dẫn của giảng viên (có thể tổ chức theo nhóm, không quá 5 học viên/ nhóm): 10%. - Bài tiểu luận (thực hiện độc lập của mỗi học viên): 30%. - Bài thi tự luận kết thúc môn học (thời gian làm bài 120 phút): 60%. 9. Phân bố chương trình Nội dung Hình thức tổ chức dạy học học phần Tổng Lên lớp (tiết) Tự học, tự nghiên cứu Lí thuyết Thực hành, thảo luận Chương 1 7 6 20 33 Chương 2 5 5 14 24 Chương 3 5 5 14 24 Chương 4 5 4 14 23 Chương 5 5 4 14 23 Chương 6 5 4 14 23 Chương 7 5 4 15 24 Chương 8 5 4 15 24 Tổng 42 36 120 198 10. Nội dung chi tiết chương trình: Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC 1. Triết học và vấn đề cơ bản của triết học 1.1. Triết học và đối tượng của triết học - Các cách tiếp cận và các quan niệm khác nhau về “triết học” trong lịch sử. - Vấn đề đối tượng của triết học. 1.2. Vấn đề cơ bản của triết học và chức năng cơ bản của triết học - Vấn đề cơ bản của triết học (mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại; tinh thần và tự nhiên). - Chức năng cơ bản của triết học (thế giới quan, phương pháp luận, giá trị luận và các chức năng khác). 2. Sự hình thành, phát triển tư tưởng triết học trong lịch sử 2.1. Những vấn đề có tính quy luật của sự hình thành, phát triển tư tưởng triết học trong lịch sử
2.2. Sự ra đời và phát triển của triết học phương Đông - Khái niệm triết học phương Đông và các đặc điểm cơ bản của nó. - Khái lược sự ra đời và phát triển của triết học phương Đông. - Những thành tựu cơ bản của triết học phương Đông. 2.3. Sự ra đời và phát triển của triết học phương Tây - Khái niệm triết học phương Tây. - Khái lược sự ra đời và phát triển của triết học phương Tây. - Những thành tựu cơ bản của triết học phương Tây. 2.4. Khái lược về sự ra đời và phát triển tư tưởng triết học Việt Nam thời phong kiến 3. Triết học Mác - Lênin và vai trò của nó trong đời sống xã hội 3.1. Triết học Mác – Lênin - Khái niệm triết học Mác – Lênin. - Đối tượng của triết học Mác – Lênin. - Chức năng nhận thức và thực tiễn của triết học Mác – Lênin. - Những đặc trưng chủ yếu của triết học Mác-Lênin. 3.2. Vai trò của triết học Mác - Lênin trong đời sống xã hội - Triết học Mác – Lênin trong sự phát triển của lịch sử triết học nhân loại. - Vai trò của triết học Mác – Lênin trong chủ nghĩa Mác – Lênin. - Vai trò của triết học Mác – Lênin đối với thực tiễn cách mạng Việt Nam. - Vai trò của triết học Mác – Lênin đối với sự phát triển của khoa học và khoa học xã hội – nhân văn.. 4. Sự kế thừa, phát triển và vận dụng sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng cộng sản Việt Nam trong thực tiễn cách mạng Việt Nam - Sự kế thừa, phát triển của Chủ tịch Hồ Chí Minh. - Sự vận dụng sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thực tiễn cách mạng Việt Nam. Chương 2 BẢN THỂ LUẬN 1. Khái niệm bản thể luận và nội dung bản thể luận trong lịch sử triết học phương Đông, phương Tây 1.1. Khái niệm bản thể luận - Bản thể luận theo nghĩa hẹp và nghĩa rộng. - Sự đối lập tương đối giữa bản thể luận và nhận thức luận. Sự đối lập tương đối giữa bản thể luận và vũ trụ luận. - Quan điểm nhất nguyên (duy vật, duy tâm) và quan điểm nhị nguyên trong việc giải quyết vấn đề bản thể luận. - Vị trí của vấn đề bản thể luận trong triết học và ý nghĩa của nó. 1.2. Một số nội dung cơ bản của bản thể luận trong triết học phương Đông (Ấn độ và Trung Hoa cổ - trung đại) và giá trị của nó - Bản thể luận trong triết học của Đạo Phật . - Bản thể luận trong triết học của Âm – Dương gia. - Bản thể luận trong triết học của Đạo gia. - Bản thể luận trong triết học của Nho gia. 1.3. Một số nội dung cơ bản của bản thể luận triết học phương Tây trong lịch sử đương đại và giá trị của nó. - Bản thể luận của triết học Hy Lạp cổ đại - Bản thể luận của triết học phương Tây trung đại - Bản thể luận của triết học nước Anh và Pháp cận đại - Bản thể luận duy tâm của triết học Đức cận đại - Bản thể luận trong triết học phương Tây đương đại
2. Nội dung bản thể luận trong triết học Mác-Lênin 2.1. Cách tiếp cận giải quyết vấn đề bản thể luận trong triết học Mác – Lênin 2.2. Quan niệm của triết học Mác – Lênin về vật chất - V.I Lênin định nghĩa khái niệm “vật chất” với tư cách là “phạm trù triết học” và các nội dung cơ bản của định nghĩa. - Các hình thức cơ bản của tồn tại vật chất và các phương thức vận động của vật chất. - Những thành tựu mới trong nghiên cứu về vật chất. 2.3. Quan điểm của triết học Mác-Lênin về nguồn gốc và bản chất của ý thức - Khái niệm ý thức và nguồn gốc vật chất của ý thức. - Bản chất phản ánh năng động sáng tạo của ý thức. - Kết cấu và chức năng của ý thức. - Những thành tựu nghiên cứu mới về ý thức. 2.4. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trong hoạt động thực tiễn - Tính quyết định của vật chất đối với ý thức. - Vai trò của ý thức đối với vật chất. 3. Mối quan hệ khách quan - chủ quan và ý nghĩa đối với sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay 3.1. Mối quan hệ khách quan và chủ quan 3.2. Nguyên tắc kết hợp tôn trọng khách quan với phát huy tính năng động chủ quan trong nhận thức và thực tiễn - Nội dung của nguyên tắc. - Yêu cầu của nguyên tắc. 3.3. Vấn đề kết hợp tôn trọng khách quan với phát huy tính năng động chủ quan trong công cuộc đổi mới ở Việt Nam hiện nay - Về phương pháp “ nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật…” trong đánh giá tình hình. - Về bài học “ Tôn trọng quy luật khách quan…” trong quá trình đổi mới. - Về khắc phục bảo thủ, trì trệ và chủ quan, duy ý chí trong đổi mới toàn diện xã hội. Chương 3 PHÉP BIỆN CHỨNG 1. Khái quát về sự hình thành, phát triển của phép biện chứng trong lịch sử - Lịch sử khái niệm “biện chứng” và khái niệm “siêu hình”. - Phép biện chứng “tự phát” (sơ khai) trong nền triết học Trung Quốc Ấn Độ và Hy Lạp cổ đại. - Phép biện chứng duy tâm trong triết học Cổ điển Đức (Kant, Hêghen). - Sự hình thành, phát triển của phép biện chứng duy vật trong triết học Mác – Lênin. 2. Các nguyên lý và quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật 2.1. Hai nguyên lý cơ bản của phép biện chứng duy vật. - Nguyên lý mối liên hệ phổ biến. - Nguyên lý phát triển. 2.2. Các quy luật cơ bản và các cặp phạm trù của phép biện chứng duy vật - Các quy luật cơ bản của phép biện chứng: + Quy luật Những thay đổi về lượng dẫn đến thay đổi về chất và ngược lại. + Quy luật Thống nhất và đấu tranh các mặt đối lập. + Quy luật Phủ định của phủ định. - Các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng
English