Tiêu đề 3015.SKKN - ỨNG DỤNG CÔNG CỤ AI GEMINI CHATBOT TRONG DẠY VÀ HỌC KHTN 8 MẠCH KIẾN THỨC HÓA HỌC.pdf ✅

BÁO CÁO TÓM TẮT Phạm vi ảnh hưởng, hiệu quả áp dụng của sáng kiến 1. Tên sáng kiến: Hỗ trợ dạy và học hiệu quả môn Khoa học tự nhiên lớp 8 với công cụ Gemini Chatbot 2. Cơ sở đề xuất 2.1. Sự cần thiết hình thành giải pháp Trong những thập kỷ gần đây, thế giới đã trải qua một giai đoạn thay đổi mạnh mẽ, đặc biệt là trong các lĩnh vực đời sống, kinh tế, văn hóa và xã hội. Những thay đổi này phần lớn được thúc đẩy bởi sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin. Với vai trò then chốt, công nghệ thông tin đã trở thành một công cụ đắc lực, không chỉ tạo ra những nhân tố mới trong nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin, mà còn thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành nghề, trong đó bao gồm cả giáo dục. Tuy nhiên, trước khi công nghệ thông tin thực sự được ứng dụng rộng rãi, hệ thống giáo dục vẫn chủ yếu dựa vào các phương pháp giảng dạy truyền thống. Trong môi trường học tập truyền thống, giáo viên được xem như là nguồn tài liệu duy nhất, và phương pháp giảng dạy phổ biến là “thầy đọc, trò chép.” Học sinh thường chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động, thiếu sự tương tác và sáng tạo. Mô hình này đã tồn tại trong nhiều thập kỷ, nhưng nó dần bộc lộ nhiều hạn chế khi đối diện với yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời kỳ công nghệ hiện đại. Một trong những điểm hạn chế chính là việc học sinh khó phát triển tư duy độc lập và kỹ năng tự học. Thay vì được khuyến khích tìm kiếm và tiếp cận thông tin một cách chủ động, học sinh lại bị bó buộc trong một khung kiến thức cứng nhắc, phụ thuộc hoàn toàn vào giáo viên. Điều này đã tạo ra một khoảng cách lớn giữa nhu cầu thực tế và những gì hệ thống giáo dục truyền thống có thể cung cấp. Nhận thức được những bất cập này, Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI đã đưa ra mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo nguồn nhân lực về công nghệ thông tin và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục và đào tạo. Theo đó, các trường học đã dần được trang bị những công cụ và cơ sở vật chất hiện đại như phòng máy tính, phòng đa năng, và hệ thống mạng Internet. Tin học cũng đã trở thành môn học chính thức trong chương trình giáo dục. Những thay đổi này tạo nền tảng vững chắc cho việc đổi mới phương pháp và hình thức dạy học, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục. Mặc dù đã có những bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ
thông tin, nhưng thực tế cho thấy việc này vẫn còn nhiều hạn chế. Một trong những nguyên nhân chính là khả năng và kiến thức tin học của nhiều giáo viên vẫn còn ở mức hạn chế. Phần lớn giáo viên chỉ biết sử dụng các công cụ cơ bản như Google để tìm kiếm thông tin, mà chưa biết đến hoặc chưa khai thác được các công cụ tiên tiến hơn như Bing AI, Kahoot, Plickers, hay mới đây là Gemini Chatbot – một công cụ AI mạnh mẽ do Google phát triển, có tiềm năng lớn trong việc hỗ trợ giảng dạy và học tập. Ngoài ra, việc sử dụng các công cụ công nghệ trong giảng dạy vẫn chưa được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Nhiều giáo viên chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy học. Họ chưa thấy rõ những lợi ích mà các công cụ công nghệ có thể mang lại trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy, cũng như hỗ trợ học sinh phát triển kỹ năng tự học và sáng tạo. Điều này dẫn đến một thực trạng là các phương pháp dạy học hiện đại vẫn chưa được áp dụng một cách rộng rãi và đồng bộ, mặc dù tiềm năng của công nghệ thông tin trong giáo dục là rất lớn. Đối với môn Khoa học tự nhiên, một môn học đòi hỏi học sinh không chỉ hiểu lý thuyết mà còn phải nắm vững các khái niệm thông qua thực hành và thí nghiệm, việc thiếu ứng dụng công nghệ thông tin đã làm giảm hiệu quả giảng dạy. Học sinh thường gặp khó khăn trong việc hình dung các hiện tượng khoa học, do đó việc tiếp thu kiến thức trở nên chậm chạp và khó khăn hơn. Những hạn chế này không chỉ làm giảm hứng thú học tập của học sinh mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giáo dục nói chung. Trước những vấn đề nêu trên, việc thay đổi và cải tiến phương pháp giảng dạy trở nên cấp thiết. Để khắc phục những tồn tại này, tôi đã đề xuất biện pháp “Hỗ trợ dạy và học hiệu quả môn Khoa học tự nhiên lớp 8 với công cụ Gemini Chatbot.” Biện pháp này không chỉ nhằm mục tiêu đưa công nghệ thông tin hiện đại vào quá trình giảng dạy mà còn mong muốn thay đổi nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của công nghệ trong giáo dục. Thông qua việc sử dụng Gemini Chatbot, giáo viên có thể tương tác với học sinh một cách hiệu quả hơn, hỗ trợ học sinh tự học, tìm kiếm và tiếp thu kiến thức một cách chủ động. Đồng thời, học sinh sẽ được trang bị các kỹ năng cần thiết để phát triển trong môi trường giáo dục hiện đại, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. 2.2. Mục tiêu của giải pháp Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn, đề xuất các biện pháp ứng dụng công cụ Gemini Chatbot trong dạy và học môn Khoa học tự nhiên 8 nhằm:
- Hỗ trợ giáo viên trong công tác giảng dạy: Biện pháp này sẽ cung cấp cho giáo viên môn Khoa học tự nhiên lớp 8 một công cụ hỗ trợ hiệu quả, tiện lợi và tiết kiệm thời gian trong việc chuẩn bị bài giảng. Thông qua việc sử dụng Gemini Chatbot, giáo viên có thể nhanh chóng tiếp cận nguồn tài liệu giảng dạy khoa học và chất lượng, giảm bớt áp lực trong việc tìm kiếm và tổng hợp kiến thức. Công cụ này không chỉ giúp giáo viên tiết kiệm công sức mà còn nâng cao chất lượng bài giảng, từ đó cải thiện hiệu quả giảng dạy trong thực tế. - Nâng cao khả năng tự học và ứng dụng công nghệ thông tin cho học sinh: Biện pháp sẽ mang đến cho học sinh cơ hội tiếp cận với một công cụ hỗ trợ học tập hiện đại, chính xác và khoa học. Việc sử dụng Gemini Chatbot trong học tập giúp học sinh phát huy tốt khả năng tự học, tự khám phá và áp dụng kiến thức. Đồng thời, nó cũng góp phần nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong học tập, giúp học sinh đạt kết quả học tập tốt hơn và chuẩn bị tốt hơn cho việc học tập và nghiên cứu trong tương lai. - Đưa công cụ Gemini Chatbot đến gần hơn với hệ thống giáo dục Việt Nam: Mục tiêu của sáng kiến không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ riêng lẻ cho giáo viên và học sinh mà còn mở rộng khả năng ứng dụng của công cụ Gemini Chatbot trong toàn bộ hệ thống giáo dục Việt Nam. Việc triển khai Gemini Chatbot trong giảng dạy sẽ giúp công cụ này đến gần hơn với giáo dục, từ đó khai thác và phát huy các tính năng phù hợp, mang lại hiệu quả cao trong dạy và học. Điều này cũng góp phần thúc đẩy sự đổi mới trong phương pháp giảng dạy, tạo nền tảng cho một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển công nghệ thông tin trên thế giới. 2.3. Căn cứ đề xuất giải pháp 2.3.1. Cơ sở lý luận Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào giáo dục đã trở thành một xu hướng tất yếu. Ở Việt Nam, khái niệm về CNTT được chính thức xác định trong Nghị quyết Chính phủ 49/CP ngày 04/08/1993, định nghĩa CNTT là tập hợp các phương pháp khoa học, các phương tiện và công cụ kỹ thuật hiện đại, chủ yếu là kỹ thuật máy tính và viễn thông, nhằm tổ chức khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên thông tin phong phú và tiềm năng trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người và xã hội. Điều này nhấn mạnh vai trò của CNTT không chỉ là một công cụ hỗ trợ, mà còn là nền tảng cơ bản để thực hiện các nhiệm vụ quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội và giáo dục. Trong lĩnh vực giáo dục, vai trò của CNTT càng được khẳng định mạnh mẽ
qua các văn bản pháp lý và định hướng của Đảng và Nhà nước. Cụ thể, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đặt mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nghị quyết này là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy việc ứng dụng CNTT vào giáo dục, giúp chuyển đổi phương pháp dạy học từ truyền thống sang hiện đại, theo hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học. Ngoài ra, Công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 03/10/2017 của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh, từ năm học 2017-2018, đã khẳng định vai trò của CNTT trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Việc ứng dụng các công cụ công nghệ trong dạy học không chỉ giúp giáo viên dễ dàng hơn trong việc tiếp cận và truyền đạt kiến thức mà còn giúp học sinh phát triển khả năng tự học, tư duy phản biện và sáng tạo. Đây là những kỹ năng cần thiết để học sinh trở thành công dân toàn cầu, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại. Cũng trong xu thế đó, nhiều văn bản chỉ đạo của Sở giáo dục, Phòng giáo dục, Quận ủy đã cụ thể hóa các nhiệm vụ của Nghị quyết 29-NQ/TW, hướng tới việc đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo. Một trong những nội dung quan trọng là thúc đẩy việc ứng dụng CNTT trong giáo dục, nhằm tạo ra môi trường học tập hiện đại, giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách sinh động và trực quan. Điều này không chỉ thay đổi cách học của học sinh mà còn thúc đẩy giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy. Các công văn như số 4096/BGDĐT-CNTT ngày 20/09/2021 và số 4771/BGDĐT-CNTT ngày 31/08/2023 của Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục nhấn mạnh việc ứng dụng CNTT trong giáo dục, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi số và thống kê giáo dục. Việc ứng dụng CNTT không chỉ dừng lại ở mức độ hỗ trợ mà còn trở thành một yếu tố quan trọng trong việc định hướng và phát triển phương pháp dạy học. Điều này giúp giáo viên và học sinh không chỉ làm quen mà còn sử dụng thành thạo các công cụ CNTT trong học tập và giảng dạy. Từ những căn cứ pháp lý và thực tiễn nêu trên, có thể thấy rằng việc ứng dụng CNTT trong giáo dục, đặc biệt là trong dạy học môn Khoa học tự nhiên lớp 8, là cần thiết và phù hợp với xu thế phát triển hiện nay. Với kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình công tác, tôi nhận thấy rằng việc áp dụng các công cụ CNTT, như Gemini Chatbot, không chỉ giúp giáo viên tiết kiệm thời gian và công sức trong việc chuẩn