Tiêu đề Chuyên đề 9. Di truyền tương tác gen và gen đa hiệu.doc ✅

Trang 1 CHUYÊN ĐỀ 9. DI TRUYỀN TƯƠNG TÁC GEN VÀ GEN ĐA HIỆU I. TRỌNG TÂM LÍ THUYẾT. - Mỗi tính trạng có thể do 1 gen quy định (tính trạng đơn gen) hoặc do nhiều gen quy định (tính trạng đa gen hay còn gọi là tương tác gen). - Thực chất của tương tác gen là sự tương tác giữa sản phẩm của các gen với nhau để cùng quy định 1 tính trạng. - Trong một phép lai, nếu tỉ lệ kiểu hình của đời con là 9:7 hoặc 9:6:1 hoặc 9:3:3:1 thì tính trạng di truyền theo quy luật tương tác bổ sung. - Trong phép lai phân tích, nếu đời con có tỉ lệ kiểu hình là 1:3 hoặc 1:2:1 hoặc 1:1:1:1 thì tính trạng di truyền theo quy luật tương tác bổ sung. - Một gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng được gọi là gen đa hiệu (gen đa chức năng). Ví dụ: Đột biến hồng cầu hình liềm ở người. - Khi tính tỉ lệ kiểu hình phải lấy kiểu hình của cá thể đem lai làm chuẩn. Ví dụ cho cây hoa đỏ lai phân tích đời con có 75% cây hoa trắng, 25% cây hoa đỏ thì tỉ lệ kiểu hình là ñoû:traéng1:3 chứ không phải là traéng:ñoû3:1 . Nếu xác định sai tỉ lệ kiểu hình thì không thể xác định đúng quy luật di truyền của tính trạng. II. CÂU HỎI KHÁI QUÁT Câu 1. Cho một cây hoa đỏ giao phấn với 3 cây của cùng loài đó, kết quả thu được như sau: - Với cây thứ nhất, đời con có 25% cây hoa trắng; 50% cây hoa vàng; 25% cây hoa đỏ. - Với cây thứ hai, đời con có 56,25% cây hoa đỏ; 37,5% cây hoa vàng; 6,25% cây hoa trắng. a. Tính trạng màu hoa của loài thực vật trên di truyền theo quy luật nào? b. Hãy xác định kiểu gen của các cây đem lại Hướng dẫn giải a. Xác định quy luật di truyền * Ở cùng một loài, mỗi tính trạng chỉ di truyền theo quy luật xác định và không thay đổi theo từng phép lai. Do vậy cả ba phép lai này cùng bị chi phối bởi một quy luật di truyền giống nhau. * Có 3 phép lai với tỉ lệ kiểu hình khác nhau, để xác định quy luật di truyền của tính trạng thì phải chọn phép lai có tỉ lệ kiểu hình đặc trưng nhất. Ở đây phép lai hai có tỉ lệ 9 cây hoa đỏ: 6 cây hoa vàng: 1 cây hoa trắng là tỉ lệ của quy luật tương tác bổ sung (chỉ có quy luật tương tác bổ sung mới có tỉ lệ này).  Tính trạng màu hoa của loài thực vật này di truyền theo quy luật tương tác bổ sung. Đời con có tỉ lệ 9:6:1 gồm 16 kiểu tổ hợp nên hai cặp gen này di truyền phân li độc lập. AB Hoa đỏ. Abb aaB     Hoa vàng Aabb Hoa trắng. b. Xác định kiểu gen của bố mẹ - Ở phép lai thứ hai, đời con có 16 kiểu tổ hợp giao tử 961 nên bố mẹ phải dị hợp về cả 2 cặp gen  Kiểu gen của cặp bố mẹ ở phép lai thứ 2 là AaBbAaBb . Vậy cây thứ 2 có kiểu gen AaBb và cây hoa đỏ đem lai có kiểu gen AaBb. Cây đem lai có kiểu gen AaBb nên cho 4 loại giao tử. - Ở phép lai 1 có tỉ lệ 1 cây hoa trắng : 2 cây hoa vàng : 1 cây hoa đỏ gồm 4 kiểu tổ hợp 41 . Vậy cây thứ nhất chỉ cho 1 loại giao tử  Kiểu gen đồng hợp về cả 2 cặp gen. Ở đời con có cây hoa trắng mang kiểu gen aabb nên cây thứ nhất phải có kiểu gen đồng hợp lặn là aabb. - Ở phép lai 3 có tỉ lệ 4 cây hoa vàng : 3 cây hoa đỏ : 1 cây hoa trắng gồm 8 kiểu tổ hợp 42 . Vậy cây thứ 3 phải có một cặp gen dị hợp. Đời con có cây hoa trắng (aabb) nên cây thứ ba phải có gen ab  Kiểu gen của nó có thể là Aabb hoặc aaBb. Trong tương tác bổ trợ loại có tỉ lệ kiểu hình 9:7 và tỉ lệ 9:6:1 thì vai trò của các gen trội A và B là ngang nhau nên cả 2 kiểu gen này đều phù hợp. Cặp lai thứ nhất: AaBbaabb . Cặp lai thứ 2: AaBbAaBb . Cặp lai thứ 3: AaBbaaBb (hoặc AaBbAabb ) - Khi bài toán có nhiều phép lai của cùng một tính trạng thì phải dựa vào phép lai có tỉ lệ kiểu hình đặc trưng nhất để khẳng định quy luật di truyền của tính trạng đó.
Trang 2 - Muốn xác định kiểu gen của bố mẹ thì phải dựa vào kiểu hình lặn (nếu có) và số kiểu tổ hợp ở đời con. Câu 2. Ở cùng một loài thực vật, cho cây hoa đỏ thuần chủng lai với cây hoa trắng thuần chủng thu được 1F toàn cây hoa đỏ . Cho 1F tự thụ phấn được 2F có 245 cây hoa trắng : 315 cây hoa đỏ. Hãy chọn kết luận đúng về số loại kiểu gen của thế hệ 2F . A. Đời 2F có 9 loại kiểu gen, trong đó có 4 kiểu gen quy định hoa đỏ. B. Đời 2F có 16 loại kiểu gen, trong đó có 4 kiểu gen quy định hoa trắng. C. Đời 2F có 9 kiểu gen quy định cây hoa đỏ, 7 kiểu gen quy định hoa trắng. D. Đời 2F có 16 loại kiểu gen, trong đó có 7 kiểu gen quy định hoa trắng. Hướng dẫn giải - Đời 2F có tỉ lệ kiểu hình 9 cây hoa đỏ : 7 cây hoa trắng  Tính trạng màu hoa di truyền theo quy luật tương tác bổ sung. - Quy ước A-B- quy định hoa đỏ. Các kiểu gen A-bb, aaB-, aabb quy định hoa trắng. - Đời 2F có 16 kiểu tổ hợp 9716 chứng tỏ 1F di hợp 2 cặp gen. Đời 1F dị hợp 2 cặp gen thì 2F có 9 loại kiểu gen, trong đó cây hoa đỏ có 4 kiểu gen là AABB, AABb, AaBB, AaBb  Đáp án A. Câu 3. Ở ngô, tính trạng chiều cao do 3 cặp gen Aa, Bb và Dd nằm trên 3 cặp NST khác nhau tương tác theo kiểu cộng gộp, trong đó cứ mỗi alen trội làm cho cây cao thêm 10cm. Cây thấp nhất có độ cao 110cm. Lấy hạt phân của cây cao nhất thụ phấn cho cây thấp nhất được 1F , cho 1F tự thụ phấn được 2F . Hãy xác định: a. Kiểu gen của cây thấp nhất và cây cao nhất. b. Ở 2F , loại cây cao 130cm chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Hướng dẫn giải a. Cây cao nhất có kiểu gen AABBDD Cứ có 1 gen trội làm cho cây cao thêm 10cm nên cây cao nhất có độ cao là 11060170 cm. Cây thấp nhất có kiểu gen aabbdd có độ cao 110cm. b. Cây cao nhất lai với cây thấp nhất được 1F . Sơ đồ lai: P:AABBDDaabbdd 1F:AaBbDd 11FF:AaBbDdAaBbDd Ở 2F , loại kiểu hình cao 130cm là những cá thể có 2 alen trội. Loại cá thể này chiếm tỉ lệ: - Số tổ hợp có 2 alen trội là 2 6 6.5 C15 2 (tổ hợp). - Tổng số tổ hợp ở 2F là: 3464 tổ hợp. Loại cá thể có 2 alen trội chiếm tỉ lệ là 15 64 . Câu 4. Cây thân cao tự thụ phấn, đời 1F có tỉ lệ 9 cây thân cao : 7 cây thân thấp. Cho tất cả các cây thân cao 1F giao phấn ngẫu nhiên thì tỉ lệ kiểu hình ở 2F sẽ như thế nào? Hướng dẫn giải - Đời 1F có tỉ lệ 9:7 chứng tỏ tính trạng di truyền theo quy luật tương tác bổ sung. - Quy ước gen: A-B- Cây cao Abb aaB aabb      Cây thấp