Tiêu đề B 181.112 Đại học bình giảng – Lý Minh Tuấn dịch và bình giải.pdf ✅

Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 1122 ĐẠI HỌC
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 1123 CHU HY CHƢƠNG CÚ 朱熹章句 子程子曰:大學,孔氏之遺書,而初學入德之門 也。於今可見古人為學次第者,獨賴此 篇之存,而 論,孟次之。學者必由是而學焉,則庶乎其不差 矣。 Tử Trình tử viết: “Đại học Khổng thị chi di thư, nhi sơ học nhập đức chi môn dã. Ư kim khả kiến cổ nhân vi học thứ đệ giả, độc lại thử thiên chi tồn, nhi Luận, Mạnh thứ chi. Học giả tất do thị nhi học yên, tắc thứ hồ kỳ bất sai hỹ. Dịch nghĩa: Chương câu của Chu Hy.[36] Thầy Trình tử nói: “Đại Học, sách của họ Khổng để lại, là cửa vào đức hạnh của người mới học. Vào thời nay, có thể thấy người xưa học hành có thứ tự là nhờ đọc thiên sách còn lại này, rồi đến sách Luận Ngữ, sách Mạnh tử. Người học ắt do đấy mà học, thì gần như không sai lầm vậy.” BÌNH GIẢI: Trƣớc Chu Hy, hai thiên sách Đại học và Trung dung vốn nằm chung trong bộ Lễ Ký. Sau này, Chu Hy khảo duyệt lại, mới tách riêng ra, kết hợp với sách Luận ngữ và sách Mạnh Tử làm thành bộ Tứ Thư chương cú hay Tứ Thư tập chú. Do việc sắp đặt chƣơng, câu lại có hệ thống rõ ràng và viết lời giới thiệu, nên đoạn văn trên đƣợc gọi là Chu Hy chƣơng cú. Vì tôn trọng Trình tử là bậc thầy nên ở đây Chu Hy đã trích lời Trình tử để dẫn vào nội dung sách Đại Học. Từ thời xa xƣa, trƣớc cả Khổng tử, việc học ở Trung Hoa đƣợc phân làm hai cấp: Tiểu học và Đại học. Theo Chu Hy, trẻ em lên 8 tuổi đƣợc đƣa vào nhà Tiểu học để học từ thấp lên cao về những điều thƣờng thức bao gồm lục nghệ: lễ, nhạc, xạ (bắn cung), ngự (cƣỡi ngựa), thư (viết chữ), số (tính toán). Lên 15 tuổi, các thiếu niên đã qua bậc tiểu học, gồm con của thiên tử, con của các công khanh, đại phu... và một số thiếu niên xuất sắc trong hàng thứ dân đƣợc đƣa vào
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 1124 nhà Đại học (Thái học). Ở đây, họ đƣợc học về đạo lý cao siêu để có thể tự sửa mình và biết cách cai trị dân về sau. Theo Trình tử trong phần mở đầu này, sách Đại học do Đức Khổng Tử truyền lại và đƣợc xem nhƣ sách nhập môn về đức hạnh dành cho các môn sinh bậc đại học. Sau khi đã nắm vững cƣơng lĩnh đạo đức, đƣờng lối tu thân, phƣơng pháp để hiểu rõ sự lý vạn vật, ngƣời học mới đƣợc hƣớng dẫn học tới hai sách Luận ngữ và Mạnh Tử. Đó là những sách bàn về sự ứng dụng thực tế đạo lý trong đời sống xã hội, trong việc chính trị. Nói về thứ tự trong đƣờng lối học vấn của ngƣời xƣa, Trình tử không đề cập đến sách Trung dung. Lý do có thể nằm trong hai giả thuyết sau: 1. Trung dung là sách nói về triết lý cao siêu thuộc phần Hình nhi thƣợng học, hƣớng dẫn con ngƣời tiến lên bậc thánh nhân, đi trong thiên đạo. Đó là môn học tâm truyền khó lòng đem giảng chung cho mọi ngƣời. Trung Dung chỉ dành riêng cho những môn đệ đặc biệt, thuộc loại nhƣ Nhan Hồi, Tử Tƣ... có lòng tha thiết hƣớng tới thánh đạo. 2. Trƣớc khi Chu Hy san định bộ Tứ thƣ tập chú, Đại học và Trung dung là hai thiên sách liên kết với nhau trong bộ Lễ Ký. Do đó, Trình tử nói đến sách Đại học là đã bao hàm có Trung dung đi kèm. Cụ Phan Bội Châu cho rằng sách Trung dung khó hiểu; vì thế nếu hiểu theo giả thuyết thứ nhất, ngƣời xƣa đã đặt Trung dung sang một bên, không đặt trong giáo trình học vấn phổ thông thì cũng có lý. Về sách Trung Dung, cụ Phan viết nhƣ sau: “Bản sách này ở trong Khổng học là một bản sách rất cao, bàn đạo lý rất thâm thúy, góp cả thiên đạo và nhân sự, đủ cả lý luận và sự thực. Xem ở trên mặt chữ và chƣơng cú, không đƣợc dễ hiểu nhƣ Đại học và Luận ngữ Học giả bắt đầu vào cửa Khổng học thiệt chƣa có thể lĩnh hội đƣợc cả tuyền thƣ.” (Khổng học đăng: Quyển I, trang 310) Ở đây, Trình tử cho rằng theo thứ tự của ngƣời xƣa, học nguyên tắc căn bản trong sách Đại học trƣớc, rồi mới học sang phần ứng dụng ở Luận ngữ, Mạnh tử sau thì tránh đƣợc sai lầm.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 1125 PHẦN KINH 大學之道;在明明德,在親民,在止於至善。 Đại học chi đạo, tại minh Minh Đức, tại thân dân, tại chỉ ư chí thiện. 知止而后有定,定而后能靜,靜而后能安,安而后 能慮,慮而后能得。 Tri chỉ nhi hậu hữu định, định nhi hậu năng tĩnh, tĩnh nhi hậu năng an, an nhi hậu năng lự, lự nhi hậu năng đắc. 物有本末,事有終始,知所先後,則近道矣。 Vật hữu bản mạt, sự hữu chung thủy, tri sở tiên hậu, tắc cận đạo hỷ. 古之欲明明德於天下者,先治其國;欲治其國者, 先齊其家;欲齊其家者,先脩其身 ;欲脩其身者, 先正其心;欲正其心者,先誠其意;欲誠其意者, 先致其知;致知在格 物。 Cổ chi dục minh minh đức ư thiên hạ giả, tiên trị kỳ quốc. Dục trị kỳ quốc giả, tiên tề kỳ gia. Dục tề kỳ gia giả, tiên tu kỳ thân. Dục tu kỳ thân giả, tiên chính kỳ tâm. Dục chính kỳ tâm giả, tiên thành kỳ ý. Dục thành kỳ ý giả, tiên trí kỳ tri. Trí tri tại cách vật. 物格而后知至,知至而后意誠,意誠而后心正,心 正而后身脩,身脩而 后家齊,家齊而后國治,國治 而后天下平。 Vật cách, nhi hậu tri chí. Tri chí, nhi hậu ý thành. Ý thành, nhi hậu tâm chính. Tâm chính, nhi hậu thân tu. Thân tu, nhi hậu gia tề. Gia tề, nhi hậu quốc trị. Quốc trị, nhi hậu thiên hạ bình. 自天子以至於庶人,壹是皆以脩身為本。其本亂而 末治者否矣;其所厚者薄,而其所薄者厚,未之有 也。