Nội dung text Tư tưởng Hồ Chí Minh - Kỳ 2024.2 - CLB HTHT
Mục lục 1 Cơ sở lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh: Tinh hoa văn hóa phương Đông, tinh hoa văn hóa phương Tây. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Câu 1. Phân tích tinh hoa văn hóa Phương Đông trong việc hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó rút ra giá trị của tinh hoa ấy trong giai đoạn hiện nay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Câu 2. Tư tưởng văn hóa phương Tây đã chi phối sự lựa chọn con đường cứu nước của Hồ Chí Minh là đúng hay sai? Tại sao? Liên hệ với việc tiếp thu giá trị văn hóa phương Tây của sinh viên trong giai đoạn hiện nay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2 Quan điểm Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc. . . . . . . . . . . . . . . . 6 Câu 3. Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc qua con đường cách mạng vô sản. Hãy liên hệ trách nhiệm của sinh viên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3 Những vấn đề nguyên tắc trong hoạt động của Đảng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Câu 4. Phân tích nguyên tắc: Tập trung dân chủ, Đoàn kết thống nhất trong Đảng. Vận dụng: Ý nghĩa của các nguyên tắc này trong xây dựng Đảng hiện nay? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Câu 5. Phân tích nguyên tắc: Tự phê bình và phê bình, Đoàn kết thống nhất trong Đảng. Vận dụng: Ý nghĩa của các nguyên tắc này trong xây dựng Đảng hiện nay? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 4 Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước: Nhà nước pháp quyền, Nhà nước dân chủ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Câu 6. Phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước pháp quyền. Liên hệ với việc xây dựng nhà nước ta hiện nay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Câu 7. Phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước dân chủ. Liên hệ với việc xây dựng nhà nước ta hiện nay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 5 Tư tưởng Hồ Chí Minh về lực lượng và điều kiện của khối đại đoàn kết dân tộc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Câu 8. Phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về lực lượng xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Trách nhiệm của sinh viên trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Câu 9. Phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về điều kiện xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Trách nhiệm của sinh viên trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 6 Quan điểm Hồ Chí Minh về các chuẩn mực đạo đức cách mạng . . . . . . . . 17 Câu 10. Quan điểm Hồ Chí Minh về các chuẩn mực đạo đức cách mạng: Cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Vận dụng: Cách rèn luyện đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh? . . . . . . . 17 1
1. Cơ sở lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh: Tinh hoa văn hóa phương Đông, tinh hoa văn hóa phương Tây. Lưu ý: Trình bày theo sự hướng dẫn của thầy cô. Tài liệu chỉ sử dụng với mục đích tham khảo, ôn tập. Sử dụng vào mục đích khác, CLB không chịu trách nhiệm. Câu 1 Phân tích tinh hoa văn hóa Phương Đông trong việc hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó rút ra giá trị của tinh hoa ấy trong giai đoạn hiện nay? ■ a. Phân tích tinh hoa văn hóa Phương Đông trong việc hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp thu một cách chọn lọc những tư tưởng văn hóa tiến bộ của Phương Đông, có thể kể tới như Nho giáo, Phật giáo, Lão giáo, hay một số tư tưởng tiến bộ như chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn. Cụ thể: Nho giáo: Nho giáo là hệ thống các nguyên tắc đạo đức chính trị do Khổng Tử sáng lập nhằm xây dựng xã hội phong kiến thịnh trị. Nho giáo vào Việt Nam và đến thời Lê thì trở thành quốc giáo. Hồ Chí Minh đã kế thừa và phát triển những mặt tích cực của Nho giáo như: tư tưởng nhân trị và đức trị để quản lý xã hội.Kế thừa và phát triển quan niệm của Nho giáo về việc xây dựng một xã hội lý tưởng trong đó công bằng, bác ái, nhân, nghĩa, trí, dũng, tín, liêm được coi trọng để có thể đi đến một thế giới đại đồng với hòa bình, không có chiến tranh, các dân tộc có quan hệ hữu nghị và hợp tác. Đặc biệt, Hồ Chí Minh chú ý kế thừa, đổi mới, phát tinh thần trong đạo đức của Nho giáo trong việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức con người,trong công tác xây dựng Đảng về đạo đức. Tuy nhiên, Hồ Chí Minh cũng phê phán các mặt tiêu cực của Nho giáo như: bảo vệ chế độ phong kiến, phân chia đẳng cấp, trọng nam khinh nữ, coi trọng thi cử; suy nghĩ bảo thủ, một chiều; khinh thường công việc lao động chân tay, lao động xã hội, chỉ đề cao nghề đọc sách. . . Người tiếp thu thông qua việc thường xuyên sử dụng các mệnh đề để đưa ra vấn đề về việc tu dưỡng đạo đức cá nhân (thể hiện xuyên suốt trong các tác phẩm “Đường Cách mệnh” (1927), “Sửa đổi lối làm việc” (1947), “Cần, kiệm, liêm, chính” (1949) cho đến “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” (1969) và bản Di chúc của Người (1969)). Phật giáo: Phật giáo là tôn giáo lớn được sáng lập bởi Thích-ca Mâu-ni với triết thuyết giải phóng con người khỏi đau khổ bằng con đường tu tập, sám hối. Phật giáo đã du nhập vào Việt Nam từ rất sớm (khoảng thế kỷ I TCN). Hồ Chí Minh chú ý kế thừa, phát triển tư tưởng từ bi, vị tha, yêu thương con người, khuyến khích làm việc thiện, chống lại điều ác; đề cao quyền bình đẳng của con người và chân lý; khuyên con người sống hòa đồng, gắn bó với đất nước của Đạo Phật. Đồng thời phê phán thế giới quan duy tâm, tư tưởng an phận, bi quan yếm thế. Những quan điểm tích cực trong triết lý của Đạo Phật đã được Hồ Chí Minh vận dụng sáng tạo để đoàn kết đồng bào theo đạo Phật, đoàn kết toàn dân vì một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh. Lão giáo: 3
Hỗ trợ Sinh viên Bách Khoa CLB Hỗ Trợ Học Tập Lão giáo là học thuyết của Lão Tử về thế giới tự nhiên và cách hành xử đúng đạo lý. Đó là việc cho rằng vũ trụ có khởi nguồn từ đạo, và vạn vật trong vũ trụ đều tối ưu, màu nhiệm. Bởi lẽ đó, cách sống tốt nhất là vô vi, thoát khỏi vòng danh lợi, hòa đồng cùng thiên nhiên. Hồ Chí Minh đã tiếp thu nhiều tư tưởng tốt đẹp của Lão giáo. Người khuyên con người nên sống gắn bó, hòa đồng với thiên nhiên, biết bảo vệ môi trường; bớt lòng tham và ham muốn của cải vật chất; nên hành động đúng với quy luật của tự nhiên và xã hội;... Chủ nghĩa Tam dân: Người tiếp tục tìm hiểu chủ nghĩa Tam Dân: “Dân tộc độc lập, dân quyền tự do và dân sinh hạnh phúc” của Tôn Trung Sơn và bước đầu nhận thấy trong đó nhiều tư tưởng tiến bộ , tích cực,phù hợp với xu thế thời đại và có thể vận dụng được vào cách mạng Việt Nam, đó là quan điểm về dân tộc, dân quyền và dân sinh. Kết luận: Cách tiếp thu tư tưởng văn hóa của Hồ Chí Minh mang tinh thần biện chứng, có chọn lọc, không rập khuôn máy móc, mà luôn vận dụng một cách sáng tạo và phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam. Người chỉ tiếp thu những yếu tố tiến bộ, tích cực, kiên quyết loại bỏ những mặt tiêu cực, lạc hậu, đồng thời cải biến những điểm chưa phù hợp để chúng trở nên phù hợp với yêu cầu của thời đại và lợi ích của dân tộc. Có thể thấy rõ điều này qua việc Hồ Chí Minh tiếp thu và cải biến một số phạm trù đạo đức của Nho giáo như Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng, Liêm, Trung, Hiếu,... Trong đó, tư tưởng cải tạo hai phạm trù Trung và Hiếu là tiêu biểu nhất. Người từng viết: “Đạo đức, ngày trước thì chỉ trung với vua, hiếu với cha mẹ. Ngày nay, thời đại mới, đạo đức cũng phải mới. Phải trung với nước. Phải hiếu với toàn dân, với đồng bào.” Rõ ràng, chữ Trung trong tư tưởng của Hồ Chí Minh đã mang một nội hàm mới, từ “trung với vua” chuyển thành “trung với nước”, còn chữ Hiếu được mở rộng từ tình cảm gia đình trở thành một phẩm chất đạo đức xã hội – “hiếu với toàn dân”. Qua đó cho thấy, Hồ Chí Minh không chỉ tiếp thu tinh hoa truyền thống mà còn nâng tầm nó, phục vụ cho sự nghiệp cách mạng và sự tiến bộ của dân tộc. b. Giá trị tinh hoa văn hóa Phương Đông đối với sinh viên trong giai đoạn hiện nay Trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030, Đảng xác định: " Phát triển con người Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc". Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, con người Việt Nam phát triển toàn diện phải là con người có văn hóa, thấm nhuần bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, làm cho kho tàng ấy giàu có hơn, phong phú hơn, cũng là một cách để khẳng định mình trong thế giới rộng lớn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập hóa quốc tế hiện nay, khi mà nhân loại đang lo âu về sự đánh mất chính mình trong "thế giới phẳng" và nguy cơ đồng phục văn hóa, chúng ta càng thấy rõ hơn về việc ứng xử linh hoạt với các giá trị của tinh hoa văn hóa nhân loại, góp phần bồi đắp những thiếu hụt cho mỗi bên và tạo nên sự đa dạng văn hóa. Hiện nay nhiều nguồn văn hóa đang du nhập vào nước ta khiến nhiều người dần thay đổi nhận thức và đánh mất đi những bản sắc, giá trị dân tộc. Hơn lúc nào hết, lúc này chúng ta, nhất là thế hệ trẻ "xung kích" để bảo vệ những giá trị truyền thống văn hóa, để đất nước chúng ta vẫn giữ nguyên được bản sắc, hòa nhập chứ không hòa tan. Để làm được điều đó, mỗi sinh viên chúng ta cần phải tự mình phấn đấu, rèn luyện, tự trau dồi cho bản thân những kỹ năng cần thiết, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nỗ lực rèn luyện vì lợi ích chung của cộng đồng và vì chính sự phát triển của bản thân. Quan trọng hơn, thế hệ trẻ cần xây dựng bản lĩnh văn hóa, sẵn sàng đấu tranh với những hoạt động, sản phẩm văn hóa không lành mạnh, chủ động, sáng tạo và linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động định hướng cho sinh viên tiếp thu những mặt tích cực, tiên tiến của văn hóa hiện đại. Câu 2 Tư tưởng văn hóa phương Tây đã chi phối sự lựa chọn con đường cứu nước của Hồ Chí Minh là đúng hay sai? Tại sao? Liên hệ với việc tiếp thu giá trị văn hóa phương Tây của sinh viên trong giai đoạn hiện nay. ■ a. Tư tưởng văn hóa phương Tây đã chi phối sự lựa chọn con đường cứu nước của chủ tịch Hồ Chí Minh Tư tưởng văn hóa phương Tây đã chi phối sự lựa chọn con đường cứu nước của Hồ Chí Minh là một nhận định đúng. Cụ thể: Trước khi ra đi tìm đường cứu nước Trước khi ra đi tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của văn hóa Pháp. Từ nhỏ, Người đã theo học tại trường Tiểu học Việt Pháp tại Vinh, Người đặc biệt chú ý tới lý tưởng “Tự do – Bình đẳng – Bác ái” của Cách mạng Pháp (1789). Sau này, trong hành trình ra đi tìm đường cứu nước, giải phóng dân tôc, Hồ Chí Minh đã kế thừa, phát triển quan điểm về Nhân quyền và Dân quyền trong bản Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ (1776) và bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Tư sản Pháp (1791). Trong đó: 4