Tiêu đề CHUYÊN ĐỀ 2. PHẢN ỨNG HÓA HỌC (File GV).docx ✅

CHUYÊN ĐỀ 2. PHẢN ỨNG HÓA HỌC KIẾN THỨC CẦN NHỚ I. Biến đổi vật lí và biến đổi hóa học Biến đổi vật lí Biến đổi hóa học Khái niệm Là hiện tượng chất biến đổi về trạng thái, hình dạng, kích thước, … nhưng vẫn giữ nguyên là chất ban đầu. - Là hiện tượng chất biến đổi có tạo thành chất mới. Giống Đều có sự biến đổi Khác Không tạo thành chất mới Có tạo thành chất mới Ví dụ - Nước nóng chảy, bay hơi. - Nước hoa khuếch tán trong không khí. - Hòa tan đường vào nước, …. - Nến cháy, gas cháy, … - Quá trình quang hợp. - Thức ăn bị ôi thiu, … II. Phản ứng hóa học 1. Khái niệm - Quá trình biến đổi chất này thành chất khác được gọi là phản ứng hóa học. - Chất ban đầu bị biến đổi gọi là chất phản ứng (hay chất tham gia, chất đầu), chất mới tạo thành gọi là sản phẩm. - Phương trình chữ: Tên các chất phản ứng  Tên các chất sản phẩm 2. Diễn biến của phản ứng hóa học - Trong các phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác. - Phản ứng hóa học xảy ra khi: Các chất tiếp xúc với nhau, có trường hợp cần đun nóng, có trường hợp cần có chất xúc tác, … 3. Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học xảy ra - Nhận biết phản ứng xảy ra dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành: Thay đổi về màu sắc, mùi, trạng thái (tạo ra chất khí, chất kết tủa), có sự tỏa nhiệt và phát sáng, …
❖ BÀI TẬP TỰ LUẬN ♦ VÍ DỤ MINH HỌA Câu 1. So sánh sự giống và khác nhau giữa biến đổi vật lí và biến đổi hóa học. Hướng dẫn giải Biến đổi vật lí Biến đổi hóa học Giống Đều có sự biến đổi Khác Không tạo thành chất mới Có tạo thành chất mới Câu 2. [CTST - SGK] Hiệu ứng nhà kính gây nên những sự biến đổi lớn cho Trái Đất, trong đó, một điều đáng lo ngại chính là hiện tượng băng tan ở cả 2 cực (Bắc cực và Nam cực). Hiện tượng này xảy ra có phải là sự biến đổi vật lí không? Giải thích. Hướng dẫn giải Băng tan là hiện tượng nước từ thể rắn chuyển sang thể lỏng, không có sự biến đổi về chất nên hiện tượng này là sự biến đổi vật lí. Câu 3. [CD - SGK] Hãy cho biết quá trình nào sau đây xảy ra biến đổi hóa học, quá trình nào xảy ra biến đổi vật lí? Giải thích. KIẾN THỨC CẦN NHỚ III. Năng lượng của phản ứng hóa học 1. Phản ứng tỏa nhiệt, phản ứng thu nhiệt Phản ứng tỏa nhiệt Phản ứng thu nhiệt - Phản ứng tỏa nhiệt là phản ứng giải phóng năng lượng dưới dạng nhiệt ra môi trường. TQ: chất phản ứng → sản phẩm + năng lượng - Ví dụ: Phản ứng đốt cháy xăng, dầu, gas, củi, … - Phản ứng thu nhiệt là phản ứng nhận năng lượng dưới dạng nhiệt từ môi trường. TQ: chất phản ứng + năng lượng → sản phẩm - Ví dụ: Phản ứng nung đá vôi, hòa tan viên C sủi vào nước, … 2. Ứng dụng của phản ứng tỏa nhiệt Nhiên liệu cho các ngành công nghiệp Đun nấu, sưởi ấm, thắp sáng, … Vận hành máy móc, phương tiện giao thông
Hướng dẫn giải (a) Biến đổi hóa học vì có chất mới (màu nâu, mùi ôi thiu) tạo thành. (b) Biến đổi vật lí vì lon nước ngọt chỉ bị thay đổi về hình dạng, không có chất mới tạo thành. (c) Biến đổi hóa học vì có chất mới (màu đen) tạo thành. (d) Biến đổi vật lí vì gạo chỉ bị thay đổi về hình dạng và kích thước, không có chất mới tạo thành. Câu 4. Trong số những quá trình dưới đây, cho biết quá trình nào xảy ra biến đổi hóa học? quá trình nào xảy ra biến đổi vật lí? Giải thích. (a) (b) (c) (d) (a) Lưu huỳnh (sulfur) cháy trong khí oxygen tạo ra chất khí mùi hắc (sulfur dioxide). (b) Thủy tinh nóng chảy được thổi thành bình cầu. (c) Trong lò nung đá vôi, calcium carbonate chuyển dần thành vôi sống (calcium oxide) và khí carbon dioxide thoát ra ngoài. (d) Cồn để trong lọ không kín bị bay hơi. (e) (g) (h) (i) (e) Dây sắt (iron) được cắt thành từng đoạn nhỏ và tán đinh. (f) Xích xe đạp bằng thép lâu ngày bị phủ một lớp gỉ màu đỏ nâu. (g) Để rượu nhạt lâu ngày ngoài không khí, rượu nhạt bị lên men thành giấm (acetic acid) chua. (h) Vào mùa đông, ở một số nơi trên trái đất có hiện tượng tuyết rơi. Hướng dẫn giải (a) Biến đổi hóa học vì tạo ra chất mới là sulfur dioxide. (b) Biến đổi vật lí vì thủy tinh thay đổi trạng thái từ rắn sang lỏng. (c) Biến đổi hóa học vì tạo ra chất mới là calcium oxide và khí carbon dioxide. (d) Biến đổi vật lí vì cồn thay đổi trạng thái từ lỏng sang khí.
(e) Biến đổi vật lí vì sắt (iron) thay đổi về hình dạng. (f) Biến đổi hóa học vì tạo ra chất mới là lớp gỉ màu đỏ nâu. (g) Biến đổi hóa học vì tạo ra chất mới là giấm (acetic acid). (h) Biến đổi vật lí vì nước thay đổi trạng thái từ lỏng sang rắn. Câu 5. Để sản xuất sulfuric acid (H 2 SO 4 ) là một hóa chất quan trọng trong nhiều ngành sản xuất người ta dùng nguyên liệu là quặng pyrite (FeS 2 ). Ban đầu người ta đem nghiền nhỏ quặng pyrite rồi nung ở nhiệt độ cao thu được iron (III) oxide (Fe 2 O 3 ) và sulfur dioxide (SO 2 ). Sau đó oxygen hóa sulfur dioxide bằng oxygen với xúc tác thích hợp ở 450 o C thu được sulfur trioxide (SO 3 ). Cuối cùng cho sulfur trioxide vào nước người ta thu được sulfuric acid. (a) Hãy cho biết trong quá trình trên giai đoạn nào xảy ra biến đổi vật lí? Giai đoạn nào xảy ra biến đổi hóa học? Giải thích. (b) Viết phương trình chữ của phản ứng hóa học. Hướng dẫn giải (a) - Nghiền nhỏ quặng pyrite: Biến đổi vật lí vì quặng thay đổi về hình dạng. - Nung quặng ở nhiệt độ cao: Biến đổi hóa học vì hiện tượng tạo ra chất mới là iron (III) oxide (Fe 2 O 3 ) và sulfur dioxide (SO 2 ). - Oxi hóa sulfur dioxide bằng oxygen: Biến đổi hóa học vì tạo ra chất mới là sulfur trioxide (SO 3 ). - Cho sulfur trioxide vào nước: Biến đổi hóa học vì tạo ra chất mới là sulfuric acid. (b) Pyrite + Oxygen ot Iron (III) oxide + Sulfur dioxide Sulfur dioxide + Oxygen ot Sulfur trioxide Sulfur trioxide + Nước → Sulfuric acid. Câu 6. [CD - SGK] Đốt cháy khí methane (CH 4 ) trong không khí (phản ứng với oxygen) thu được carbon dioxide (CO 2 ) và nước (H 2 O) theo sơ đồ sau: Quan sát sơ đồ trên và cho biết: (a) Trước phản ứng có các chất nào, những nguyên tử nào liên kết với nhau? (b) Sau phản ứng có các chất nào được tạo thành, những nguyên tử nào liên kết với nhau? (c) So sánh số nguyên tử C, H, O trước và sau phản ứng. Hướng dẫn giải (a) Trước phản ứng có CH 4 và O 2 , trong CH 4 thì C liên kết với H, trong O 2 thì 2 nguyên tử O liên kết với nhau. (b) Sau phản ứng có CO 2 và H 2 O, trong CO 2 thì C liên kết với O, trong H 2 O thì H liên kết với O. (c) Trước và sau phản ứng đều có 1C, 4H, 2O Câu 7. [CTST - SGK] Hãy chỉ ra các dấu hiệu chứng tỏ đã có phản ứng hóa học xảy ra trong các trường hợp sau: