Tiêu đề ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG PLĐC (HỆ ĐẠI TRÀ).pdf ✅

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - MARKETING KHOA KINH TẾ - LUẬT BỘ MÔN LUẬT ----------------- Đề cương bài giảng HỌC PHẦN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG (Hệ đại trà) (Lưu hành nội bộ, dạy và học trực tuyến)
Tp. Hồ Chí Minh – 2021 PHẦN I NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC 1.1 NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC 1.1.1 Các học thuyết phi macxit về nguồn gốc nhà nước a/ Thuyết thần quyền Thời kỳ cổ, trung đại, các nhà tư tưởng theo học thuyết Thần quyền cho rằng tất cả vạn vật trên thế giới này, trong đó có nhà nước đều do Thượng đế sáng tạo ra. Để duy trì trật tự thế giới, Thượng đế đã sáng tạo ra nhà nước và trao cho nhà nước quyền lực siêu nhiên, vô hạn. Nhà vua là do thần thánh sinh ra, là sự hóa thân của thần thánh trên trần thế nên họ được coi là “Thiên tử”, “Thiên hoàng”. Nhà nước là sản phẩm của thế giới thần linh, do đó quyền lực nhà nước là vĩnh cữu; vì vậy sự phục tùng quyền lực nhà nước là tất yếu và tuyệt đối như phục tùng thần thánh. b/ Thuyết gia trưởng Cũng xuất hiện từ thời kỳ cổ, trung đại nhưng khác với thuyết Thần quyền, thuyết gia trưởng cho rằng nhà nước ra đời chính là kết quả từ sự phát triển tự nhiên của các gia đình và quyền gia trưởng; nhà nước chính là mô hình của một gia tộc mở rộng và quyền lực nhà nước chính là sự nâng cao của quyền gia trưởng. Theo thuyết gia trưởng, trong xã hội mỗi gia đình đều có người gia trưởng mà mọi người trong gia đình đều phải phục tùng. Trong quá trình phát triển của mình, các gia đình kết hợp lại thành thị tộc, nhiều thị tộc hợp thành chủng tộc, nhiều chủng tộc hợp thành quốc gia và quyền lực của người gia trưởng cũng theo con đường đó mà trở thành quyền lực nhà nước. c/ Thuyết khế ước xã hội
Theo các nhà tư tưởng của học thuyết này, nhà nước ra đời trên cơ sở một khế ước (hợp đồng) giữa các thành viên trong xã hội với nhau. Sự thỏa thuận xã hội tự nguyện này giữa mọi người trong trạng thái tự nhiên nhằm bảo tồn cuộc sống, tự do và tài sản của họ. Khi nhà nước ra đời trên cơ sở khế ước của xã hội thì nhà nước phải phục tùng xã hội, phục vụ cho lợi ích của tất cả các thành viên của khế ước. Nếu nhà nước không hoàn thành bổn phận đó thì các thành viên khế ước sẽ tự thoả thuận huỷ bỏ khế ước và nhà nước đó bị xoá bỏ. Đồng thời, họ ký một khế ước mới và kết quả là một nhà nước mới ra đời. Ngoài ba học thuyết trên còn có một số học thuyết khác về nguồn gốc nhà nước (như Thuyết Bạo lực, Thuyết Tâm lý, Thuyết Siêu nhiên,...) nhưng nhìn chung các quan điểm trên đều không đưa ra được sự lý giải đúng đắn về nguồn gốc và cơ sở tồn tại của nhà nước. 1.1.2 Quan điểm macxit về nguồn gốc nhà nước Theo các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác- Lênin, nhà nước là một phạm trù lịch sử chứ không phải là một hiện tượng vĩnh cửu. Nhà nước có quá trình phát sinh, phát triển và tiêu vong. Xã hội loài người đã từng trải qua thời kỳ không có nhà nước, chỉ khi xã hội loài người phát triển đến một giai đoạn nhất định thì nhà nước mới phát sinh. Xã hội chưa có nhà nước chính là xã hội thị tộc thuộc thời kỳ cộng sản nguyên thủy. a/ Chế độ cộng sản nguyên thuỷ trước khi nhà nước ra đời + Cơ sở kinh tế của xã hội cộng sản nguyên thuỷ là chế độ sở hữu chung về tư liệu sản xuất và sản phẩm lao động. + Cơ sở xã hội của xã hội cộng sản nguyên thuỷ là cộng đồng người nguyên thuỷ hoàn toàn tự do, bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ, không ai có đặc quyền, đặc lợi. Cách thức tổ chức của xã hội cộng sản nguyên thuỷ còn đơn giản. Thị tộc là tế bào cơ sở của xã hội, được tổ chức theo huyết thống và tự quản thành viên của mình. + Về tổ chức quyền lực, các thành viên trưởng thành bầu ra ra Hội đồng thị tộc- cơ quan quyền lực cao nhất của thị tộc. Hội đồng thị tộc có quyền quyết định những vấn đề quan trọng trong thị tộc như lao động sản xuất, tổ chức các nghi lễ tôn giáo,... Đứng đầu thị tộc là tù trưởng hoặc thủ lĩnh quân sự, được toàn thể thị tộc bầu ra từ những người cao tuổi, có kinh nghiệm và uy tín nhất trong thị tộc. Tù trưởng điều hành công việc bằng uy tín cá nhân và sự ủng hộ của tất cả các thành viên thị tộc chứ không dựa vào một cơ quan cưỡng chế đặc biệt nào.