Title 169. हिंदू कायद्यान्‍वये मालमत्तांचे वर्ग.pdf ✅

डॉ. संजय क ं डेटकर, उपजजल् हाजाकारी हहंदू कायद् यान् वये ाामा्ांेे व्ग pg. 1 हहंदू कायद्यान् वये ाामा्ांेे व्ग हहंदूकायद्यान् वयेाामा्ा खामीम दोन व्ाांाध्येजवभा्मी जाऊ शकते. (१) संय क्त क ट ंबाेी ाामा्ा ककं वा सहदायाद ाामा्ा (Joint-family property or coparcenary property) (२) स्वतंत्र ाामा्ा ककं वा स्वकष् टार्जग त ाामा्ा (Separate property or self-acquired property) १. संय क्त-क ट ंबाेी ाामा्ा ककं वा सहदायाद ाामा्ा: अशा ाामा्ेाध् येसवग सहदायादांेी साा दायीक ाामकी आजि साा दायीक ताबा असतो. (all the coparceners have community of interest and unity of possession) अशा ाामा्ेाध्येखामीम ाामा्ांेा साावेश होतो- (अ) वजडमोपार्जग त ाामा्ा (Ancestral property); (ब) संय क्त क ट ंबातीम सदस्यांनी एकजत्रतपिे संपादन के मेमी ाामा्ा (Property jointly acquired by the members of the joint family); (क) "संय क् त क ट ंबाच् या ाामा्ेत संजम ामीत के मेमी एखाद् या सदस्याेी स्वतंत्र ाामा्ा" (Separate property of a member “thrown into the common stock”); (ड) संय क्त क ट ंबाच् या जनाीच्या सहाय्याने सवग ककं वा कोित्याही सहदायदाने संपाददत के मेमी ाामा्ा (Property acquired by all or any of the coparcener with the aid of joint family funds). ाा. सवोच् े न् यायामयाने भ्वंत पी. स माखेजव. दद्ंबर ्ोपाम स माखेया प्रकरिात असे जनरीक्षि नोंदजवमे आहे की, जरी संय क्त क ट ंबाेेजवभाजन झामे तरी, जोपयांत संय क्त क ट ंबातीम ाामा्ेेेसंय क्त क ट ंब पररवारााध्येआजि सह-भा्ीदारांाध्येजवभाजन के मेजात नाही तोपयांत संय क्त क ट ंबाच् या ाामा्ेेा दजाग "संय क्त क ट ंबाेी ाामा्ा" म हिून काया राहतो. संय क्त क ट ंबाच् या ाामा्ेेे पापांतरि स् वकष् टार्जग त ाामा्ेाध् ये एकतफी क की तीने होऊ शकत नाही. (अ) वजडमोपार्जग त ाामा्ा (Ancestral property) 'वजडमोपार्जग त ाामा्ा' हे संय क्त क ट ंबाच् या ाामा्ेेी जवजशष्टता असते. 'वजडमोपार्जग त ाामा्ा' या शब्दाेा अर्ग असा की, जी ाामा्ा वडीम, आजोबा आजि पिजोबा यांच् यापासून प्राप् त होते. या ाामा्ेत एखाद्या व्यक्तीच्या वंशजांच् या तीन जपढ्या असतात. महिजेअशा ाामा्ेत ा मे, ा मांेी ा मे, ा मांच् या ा मांेी ा मे यांेा जन् ाजसध् द अजाकार असतो. वजडमोपार्जग त ाामा्ेच् या स् त्रोताबाबत अा यास करिा‍ या जप्र‍ ही कािजसमने (Privy Council) असा जनष् कर्ग काढमा आहे की, वजडमोपार्जग त ाामा्ा फी क् त म्तच् या तीन जपती जप‍ यांप रतीे (three immediate paternal ancestors) ायाग ददत असते. आजि आपल्या आईच् या वडीमांकडून (maternal grandfather) जाळामेमी ाामा्ा ही वारसदाराेी स् वतंत्र ाामा्ा (absolute property) असते ज्यााध्ये त्याच् या ा मांना कोिताही जन् ाजसध् द अजाकार प्राप्त होत नाही.