Title Chủ đề 3. CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ (File HS).doc ✅

Chủ đề 3. CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ (File HS) Chủ đề 3: CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ 30 A. HỆ THỐNG LÝ THUYẾT 30 B. HỆ THỐNG BÀI TẬP THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA 2025 31 Phần 1. Câu hỏi trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn (chọn 1 đáp án) 31 mức 1: Nhận biết 31 mức 2: Thông hiểu 34 mức 3: Vận dụng 36 Phần 2: Bài tập trắc nghiệm đúng sai 38 Phần 3: Bài tập trắc nghiệm trả lời ngắn 41
Chủ đề 3: CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ A. HỆ THỐNG LÝ THUYẾT I. CÔNG THỨC PHÂN TỬ 1. Khái niệm Công thức phân tử cho biết thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử. Ví dụ: khí propane: C 3 H 8 ; khí butane: C 4 H 10 ;… 2. Cách biểu diễn công thức phân tử hợp chất hữu cơ a) Công thức tổng quát: Cho biết các nguyên tố có trong phân tử hợp chất hữu cơ. Ví dụ: C x H y O z (x,y,z là các số nguyên dương) hợp chất hữu cơ có 3 nguyên tố C, H, O. b) Công thức đơn giản nhất: cho biết tỉ lệ tối giản số nguyên tử của các loại nguyên tố trong phân tử hợp chất hữu cơ. Ví dụ: CTPT: C 2 H 4 O 2 => Công thức đơn giản nhất là CH 2 O. 3. Quan hệ giữa CTPT & CTĐGN: nCTPT=(CTÑGN) , n: số nguyên dương Hợp chất Methane Ethene Alcohol ethylic Acetic acid Glucose Công thức phân tử CH 4 C 2 H 4 C 2 H 6 O C 2 H 4 O 2 C 6 H 12 O 6 Công thức đơn giản nhất CH 4 CH 2 C 2 H 6 O CH 2 O CH 2 O II. LẬP CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ 1. Xác định phân tử khối bằng phương pháp phổ khối lượng (MS) P/s: Mass Spectrometry (MS) Máy đo phổ khối lượng -Tổng quát: M +E 10 - 100eV M + + e Trong đó: Mảnh ion [M + ] được gọi là mảnh ion phân tử. - Hợp chất đơn giản: mảnh có giá trị m/z lớn nhất ứng với mảnh ion phân tử [M + ] và có giá trị bằng phân tử khối của chất nghiên cứu. * Trên phổ MS trục hoành biểu diễn giá trị m/z của mảnh ion. Trục tung của phổ cho biết cường độ tương đối (%) của các mảnh ion, trong đó ion xuất hiện nhiều nhất được gán cho cường độ tương đối là 100% . Ví dụ: Phổ khối khối lượng của ethanol (C 2 H 6 O) có peak ion phân tử [C 2 H 6 O + ] có giá trị m/z = 46.
2. Lập công thức phân tử hợp chất hữu cơ - Cách 1: Dựa vào % khối lượng các nguyên tố C, H,O Công thức phân tử: C x H y O z (x,y,z nguyên dương) CCHHOO 121.16.M %m(m)%m(m)%m(m)100%(m) xyz  => CCM.%m(m) 12.100%x  ; HHM.%m(m) 1.100%y OOM.%m(m) 16.100%z - Cách 2: Thông qua công thức đơn giản nhất Khi biết % khối lượng các nguyên tố C, H,O => Hợp chất hữu cơ chứa C,H,O => Công thức phân tử: C x H y O z (x,y,z nguyên dương) x : y : z = %C 12 : %H 1 : %O 16 = p : q : r => công thức đơn giản nhất: C p H q O r P/s: p , q, r là các số nguyên tối giản. C x H y O z = (C p H q O r ) n , n là số nguyên dương. =>M = (12p+q + 16r)n ; (Biết M, p, q, r) => n =....=> công thức phân tử. Khi biết phân tử khối, xác định giá trị n  CTPT hợp chất hữu cơ. - Cách 3:: Tính trực tiếp từ sản phẩm cháy: 0 t xyz222 yzy CHO+ (x+)OxCO + HO 422 a mol b mol c mol 1x0,5y = = abc ( Biết a,b,c ) => x , y +M  M = 12.x + y + 16z (Biết,M,x,y ) => z B. HỆ THỐNG BÀI TẬP THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA 2025 PHẦN 1. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM NHIỀU PHƯƠNG ÁN LỰA CHỌN (CHỌN 1 ĐÁP ÁN) MỨC 1: NHẬN BIẾT Dạng 1: Các loại công thức hợp chất hữu cơ và mối quan hệ giữa chúng. Câu 1: Công thức tổng quát cho ta biết A. Số lượng các nguyên tố trong hợp chất. B. Tỉ lệ giữa các nguyên tố trong hợp chất. C. Cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ. D. Thành phần nguyên tố trong hợp chất. Câu 2: Công thức đơn giản nhất cho ta biết: A. Số lượng số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử hợp chất hữu cơ.
B. Tỉ lệ tối giản giữa số nguyên tử của các loại nguyên tố trong phân tử hợp chất hữu cơ. C. Cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ. D. Tất cả đều sai Câu 3. Công thức phân tử cho biết A. tỉ lệ số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử. B. số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử. C. thành phần định tính các nguyên tố. D. tỉ lệ khối lượng mỗi nguyên tử trong phân tử. Câu 4: Công thức phân tử không thể cho ta biết: A. Số lượng các nguyên tố trong hợp chất. B. Tỉ lệ giữa các nguyên tố trong hợp chất C. Hàm lượng mỗi nguyên tố trong hợp chất. D. Cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ. Câu 5. Phát biểu nào sau đây đúng. Công thức đơn giản nhất của hợp chất hữu cơ là A. Công thức biểu thị số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử. B. Công thức biểu thị tỉ lệ tối giản về số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử. C. Công thức biểu thị tỉ lệ phần trăm số mol của mỗi nguyên tố trong phân tử. D. Công thức biểu thị tỉ lệ số nguyên tử C và H có trong phân tử. Câu 6. Số nguyên tử H trong hợp chất hữu cơ nào sau đây không đúng? A. C 5 H 10 . B. C 2 H 8 . C. C 5 H 12 . D. C 3 H 8 . Câu 7. Công thức đơn giản nhất của hợp chất hữu cơ ethane-1,2-diol C 2 H 6 O 2 là A. C 2 H 6 O 2 . B. CH 3 O. C. CH 3 . D. CH 4 O. Câu 8. Chất nào sau đây có công thức phân tử trùng với công thức đơn giản nhất? A. C 2 H 6 O 2 . B. C 3 H 6 O. C. C 2 H 2 . D. C 4 H 8 . Câu 9 (SBT- KNTT) Công thức phân tử cho biết thông tin nào sau đây về phân tử hợp chất hữu cơ? A. Thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố. B. Thành phần nguyên tố và tỉ lệ số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố. C. Số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố và trật tự liên kết giữa các nguyên tử. D. Tỉ lệ số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố và trật tự liên kết giữa các nguyên tử. Câu 10 (SBT- KNTT) Công thức phân tử của methyl formate và glucose lần lượt là C 2 H 4 O 2 , và C 6 H 12 O 6 . Công thức đơn giản nhất của hai chất này là A. CH 2 O. B. C 2 H 4 O 2 . C. C 4 H 8 O 4 . D. C 6 H 12 O 6 . Dạng 2: Xác định khối lượng phân tử bằng phương pháp phổ khối lượng MS và lập công thức phân tử hợp chất hữu cơ Câu 1. Phổ khối lượng MS cho biết A. phân tử khối của một chất. B. số lượng nhóm chức. C. tỉ lệ phần trăm khối lượng của các nguyên tố. D. số lượng nguyên tử carbon. Câu 2. Từ phổ MS của acetone, người ta xác định được ion phân tử [M + ] có giá trị m/z bằng 58. Vậy, phân tử khối của acetone là A. 58. B. 57. C. 59. D. 56. Câu 3. Từ phổ MS của ethanol, người ta xác định được ion phân tử [C 2 H 6 O + ] có giá trị m/z bằng 46. Vậy, phân tử khối của ethanol là A. 46. B. 47. C. 45. D. 48. Câu 4. Từ phổ MS của benzene, người ta xác định được ion phân tử [C 6 H 6 + ] có giá trị m/z bằng 78. Vậy, phân tử khối của benzene là A. 78. B. 79. C. 77. D. 76. Câu 5. Để xác định phân tử khối của hợp chất hữu cơ, người ta sử dụng phổ khối lượng MS, trong đó phân tử khối của chất là giá trị m/z của A. peak [M + ] lớn nhất. B. peak [M + ] nhỏ nhất.