Title CHƯƠNG 3. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT.doc ✅

Trang 1 CHƯƠNG 3. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM VÀ CHUYÊN SÂU 1. Sinh trưởng ở thực vật Sinh trưởng là sự tăng kích thước, khối lượng của mô, cơ thể do tăng kích thước và số lượng tế bào. Sinh trưởng của cơ thể bắt nguồn từ sự phân bào và sinh trưởng của tế bào. a. Sinh trưởng của tế bào thực vật Sự sinh trưởng của tế bào thực vật được chia làm 3 pha: Pha phân chia, pha giãn và pha phân hóa. - Pha phân chia: Sự phân chia của tế bào thực hiện cơ chế nguyên phân làm tăng số lượng của các tế bào sinh dưỡng, dẫn đến tăng kích thước mô, cơ quan và cơ thể. Cần chú ý rằng mặt cắt và tính đối xứng trong phân chia của tế bào đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc tạo nên hình dạng bình thường của các mô, cơ quan trong cơ thể thực vật. Mặt cắt phân chia của tế bào quyết định hình dạng của khối tế bào tạo ra. Nếu mặt cắt phân chia của các tế bào con song song với mặt cắt của tế bào mẹ thì sẽ tạo ra một chuỗi tế bào đơn độc. Nếu mặt cắt phân chia là ngẫu nhiên thì sẽ tạo ra một khối tế bào không có tổ chức. Mặt cắt phân chia của tế bào được xác định ở cuối kì trung gian, khi đó, các vi ống tập trung lại thành một vòng đai. Sau đó, vòng đai biến mất, chỉ để lại dấu hiệu là các sợi actin. Mặc dù đai vi ống bị mất đi nhưng nó báo hiệu mặt cắt tế bào sẽ phân chia vào kì cuối phân bào. Hình III.1: Mặt cắt phân bào quyết định hình dạng khối tế bào tạo ra sự phân chia (Nguồn: Campbell, Reece) Trong quá trình phân chia tế bào, mặt dù các NST được phân chia đều về các tế bào con nhưng sự phân chia tế bào chất thì không hoàn toàn như vậy. Khi một tế bào xảy ra sự phân chia tế bào chất không đều, có nghĩa là báo hiệu một hiện tượng quan trọng trong phát triển. Hình III.2: Sự phân chia tế bào chất không đều xảy ra trước sự phát triển của tế bào biều bì bảo vệ. (Nguồn: Campbell, Reece). - Pha giãn: Ở tế bào động vật, sự tăng kích thước chủ yếu nhờ tăng số lượng, kích thước của các bào quan hoặc tổng hợp thêm các chất trong tế bào. Sự tăng trưởng kiểu này đòi hỏi nhiều vật chất và năng lượng. Tuy nhiên, ở tế bào thực vật sự tăng trưởng của tế bào chủ yếu dựa vào sự hấp thu nước vào trong không bào. Đây là cách ít tiêu tốn vật chất và năng lượng nhưng vẫn đảm bảo tế bào lớn nhanh. Sự lớn nhanh của tế bào tạo ra một không gian lớn là điều kiện để thúc đẩy sự tổng hợp các chất ở bên trọng tế bào.