Title CHỦ ĐỀ 19 - ĐIỆN THẾ - GV.docx ✅

CHƯƠNG 3 – ĐIỆN TRƯỜNG BÀI 19 : ĐIỆN THẾ • Yêu cầu cần đạt (Trích từ CTGDPT Vật lí 2018): Vận dụng được mối liên hệ thế năng điện và điện thế ; mối liên hệ cường độ điện trường với điện thế. • Cấu trúc nội dung: I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT ………………………………………………………………… Lý thuyết chung của chủ đề + Phương pháp giải kèm ví dụ. II. BÀI TẬP PHÂN DẠNG THEO MỨC ĐỘ……………………………………………….. (Theo cấu trúc định dạng đề thi kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 – Quyết định số 764/QĐ - BGDĐT) 1. Câu trắc nhiệm nhiều phương án lựa chọn 2. Câu trắc nghiệm đúng sai 3. Câu trắc nghiệm trả lời ngắn III. BÀI TẬP LUYỆN TẬP………………………………………………………………… (Theo cấu trúc định dạng đề thi kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 – Quyết định số 764/QĐ - BGDĐT)
BÀI 19 : ĐIỆN THẾ I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT – PHƯƠNG PHÁP GIẢI 1. ĐIỆN THẾ TẠI MỘT ĐIỂM TRONG ĐIỆN TRƯỜNG Xét một điện tích q > 0 được bắn vào một vùng không gian có điện trường đều với cường độ điện trường là E, lực điện tác dụng lên điện tích q khi đó có độ lớn . Chọn gốc thế năng tại vô cùng, công sinh ra của lực điện tại điểm M đến vô cùng Trong đó V M là đại lượng không phụ thuộc vào điện tích q mà chỉ phụ thuộc vào điện trường tại điểm M và được gọi là điện thế tại điểm M. Định nghĩa: Điện thế tại một điểm trong điện trường đặc trưng cho điện trường tại điểm đó về thế năng, được xác định bằng công dịch chuyển một đơn vị điện tích dương (+q) từ vô cực đến điểm đó. Trong đó: V là điện thế tại điểm đó (V); A là công dịch chuyển điện tích từ vô cực đến điểm đó (J). Mở rộng: Điện thế tại một điểm trong điện trường: Nếu các điện tích q 1 , q 2 , q 3 , … trong không gian cùng gây lên tại điểm M các điện thế V 1 , V 2 , V 3 ,… thì điện thế tại điểm đó sẽ được tính theo công thức: 2. MỐI LIÊN HỆ GIỮA ĐIỆN THẾ VÀ CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG - Mối liên hệ giữa thế năng điện và điện thế - Trong thực tế, người ta thường xét sự dịch chuyển của một điện tích q từ điểm M đến điểm N nào đó trong điện trường, hiệu điện thế giữa điểm M và N trong điện trường Khi đó, công thực hiện để dịch chuyển điện tích q từ điểm M đến điểm N bằng:
Xét một điện tích dương chuyển động dọc theo các đường sức điện từ điểm M đến N trong điện trường đều, khi đó ta thấy chiều Vector cường độ điện trường E hướng theo chiềm giảm của điện thế. Ta chọn chiều dương của trục tọa độ là chiều đường sức. Khi đó Với d là khoảng cách giữa hai điểm đang xét trên phương của vector cường độ điện trường. Lưu ý: + Nếu cùng chiều với : + Nếu ngược chiều với : Định nghĩa: Cường độ điện trường tại điểm M có độ lớn bằng thương của hiệu điện thế giữa hai điểm M và N trên một đoạn thẳng nhỏ đường sức chia cho độ dài đại số của đoạn đường sức đó. PHƯƠNG PHÁP GIẢI DẠNG 1. XÁC ĐỊNH ĐỘ LỚN CỦA CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG E, ĐIỆN THẾ TẠI MỘT ĐIỂM. Áp dụng các công thức: Ví dụ 1: Một hạt bụi mang điện tích q = 10 -3 C đặt tại điểm N, nằm giữa hai bản kim loại song song, tích điện trái dấu, có độ lớn bằng nhau và cách bản âm 2,0 cm. Chọn mốc điện thế tại bản âm, người ta đo được thế năng điện tại điểm N là W N = 0,5 J. Cường độ điện trường giữa hai bản kim loại là A. 500 V/m. B. 25000 V/m. C. 250 V/m. D. 50000 V/m. Hướng dẫn giải: Hiệu điện thế từ điểm N đến bản âm:
Cường độ điện trường giữa hai bản kim loại trên: Ví dụ 2: Thế năng tĩnh điện của một electron tại điểm M trong điện trường của một điện tích điểm là J . Mốc để tính thế năng tĩnh điện ở vô cực. Điện thế tại điểm M bằng A. – 20 V. B. 32 V. C. 20 V. D. – 32 V. Hướng dẫn giải: Điện thế tại điểm M: DẠNG 2. TÌM HIỆU ĐIỆN THẾ GIỮA HAI ĐIỂM Áp dụng các công thức: Ví dụ 3: Một điện tích q = 10 -6 C di chuyển từ điểm A đến điểm B trong một điện trường, thì được năng lượng 2.10 -4 J. Hiệu điện thế giữa hai điểm A và B là A. 200 V. B. – 20 V. C. – 40 V. D. 400 V. Hướng dẫn giải: Hiệu điện thế giữa hai điểm A và B: Ví dụ 4: Trong một vùng không gian có điện trường đều , xét ba điểm A, B và C tạo thành một tam giác vuông tại A, trong đó cạnh AB song song với các đường sức. Cho BC = 10 cm và . Biết hiệu điện thế giữa hai điểm B và C bằng 100V. Hiệu điện thế giữa 2 điểm A,C và giữa hai điểm A, B lần lượt là A. B. C. D. Hướng dẫn giải: Ta xét tại hai điểm B, C: Cường độ điện trường trong không gian: Hiệu điện thế giữa các điểm: