Title 24 - Đỗ Thanh Trung - Thúc đẩy kinh tế tư nhân ở Việt Nam: Giải pháp chính sách và pháp luật theo cách tiếp cận chủ nghĩa thể chế mới.docx ✅

2 I. Đặt vấn đề Trong ba thập kỷ qua, Việt Nam đã chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang một trong những nền kinh tế định hướng thị trường năng động nhất ở Đông Nam Á. Kể từ khi Đổi mới Nhờ công cuộc Đổi mới năm 1986, tăng trưởng GDP hàng năm trung bình đạt hơn 6,5%, tỷ lệ nghèo đói đã giảm từ hơn 70% xuống dưới 5%, và đất nước đã hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu. Khu vực tư nhân - từng bị gạt ra bên lề - hiện chiếm hơn 40% GDP và khoảng 85% việc làm (Tổng cục Thống kê Việt Nam, 2023). Tuy nhiên, bất chấp đà phát triển ấn tượng này, những hạn chế về thể chế vẫn là rào cản kìm hãm sự phát triển của khu vực tư nhân. Trong thời gian gần đây, công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, cũng như việc cải cách thể chế đặc biệt được chú trọng nhằm khai thông nguồn lực để phát triển đất nước. Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra 03 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, thì thể chế là “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”. 2 Để tháo gỡ điểm nghẽn thể chế pháp lý, Bộ Chính trị đã bành Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/04/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/05/2025 về phát triển kinh tế tư nhân. Cải cách pháp luật, tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân là cần thiết, nhưng cải cách như thế nào? Cần đạt được những mục tiêu nào? Tại sao cần phải đạt được những mục tiêu đó? Đây là những vấn đề hết sức quan trọng cần được phân tích một cách thấu đáo. Bài viết này dựa trên góc nhìn của chủ nghĩa thể mới để trả lời những câu hỏi đó, đồng thời, bài viết cũng đề xuất một số kiến nghị và giải pháp nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân ở Việt Nam phát triển trong thời gian tới. II. Nội dung 1. Một số vấn đề lý luận về chủ nghĩa thể chế mới Chủ nghĩa thể chế mới (New Institutionalism hay New Institutional Economics – NIE) là một trường phái trong khoa học xã hội và kinh tế học, khởi nguồn từ các học giả như Douglass North, Oliver Williamson và Elinor Ostrom. Chủ nghĩa này cho rằng thể chế – tức là các “luật chơi” trong xã hội, bao gồm cả luật pháp chính thức (formal institutions) và chuẩn mực phi chính thức (informal norms) đóng vai trò quyết định đối 2 Luân Dũng, Tháo gỡ “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”, [https://tienphong.vn/thao-go-diem-nghen-cua-diem- nghen-post1711759.tpo], (truy cập ngày 20/07/2025).