Title PP-Textbook-DichEV-Chapter4.docx ✅

1 PHẦN 1 : LĨNH VỰC THIÊN HƯỚNG TÍNH CÁCH CHƯƠNG 4: CÁC VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT VÀ ĐO LƯỜNG TRONG TÂM LÝ HỌC TÍNH CÁCH Khi còn là sinh viên đại học, Sarah học bằng kép chuyên ngành toán và khoa học máy tính. Cô hơi nhút nhát, đặc biệt với những bạn trai cùng tuổi. Mặc dù cô muốn hẹn hò nhiều hơn, cô lại rất cụ thể những phẩm chất mà cô tìm kiếm ở một người đàn ông. Cô cho rằng dịch vụ hẹn hò trên mạng có thể là cách hiệu quả để tìm kiếm người hẹn hò. Vì vậy cô đã đăng ký dịch vụ hẹn hò qua mạng và phát hiện ra rằng bước đầu tiên là phải hoàn thành một bài kiểm tra tính cách phổ biến. Cô trả lời những câu hỏi về sở thích cũng như sở ghét, thói quen, nét tính cách và những điều người khác nghĩ về cô. Cô thậm chí còn trả lời cả những câu hỏi về việc cô đi xe gì và kiểu lái xe của mình. Sau đó, trang web này gửi lại một bản hồ sơ về một vài người đàn ông phù hợp. Có một người trông đặc biệt thu hút với cô, vì thế cô đã dành vài giờ trò truyện trực tuyến với anh ta. Sarah quyết định gọi cho anh ta vài lần qua điện thoại. Họ có nhiều điểm chung, và Sarah cảm thấy rất dễ nói chuyện với anh. Cô thích trò chuyện với anh và anh cũng vậy, vì thế họ quyết định tiến
2 thêm một bước là hẹn hò ăn tối trực tiếp. Khi họ gặp nhau, cô rất ngạc nhiên vì họ sống cùng một khu chung cư và có lẽ là đã từng gặp nhau, thậm chí còn có thể đã từng nói chuyện. Vậy mà lại phải sử dụng đến một dịch vụ hẹn hò qua mạng, sử dụng một chương trình ghép cặp dựa theo tính cách để có thể thực sự tìm thấy nhau. Có nhiều dịch vụ hẹn hò qua mạng, và nhiều dịch vụ trong số này sử dụng các nhà tâm lý học tính cách để giúp họ tìm được người phù hợp. Ví dụ, trang web eHarmony.com sử dụng một bảng hỏi gồm 480 mục. Dịch vụ hẹn hò này sử dụng một hệ thống kết hợp đối sánh mà dựa trên việc lựa chọn đối tượng nhờ vào các nét tính cách. Các dịch vụ hẹn hò qua mạng khác, như là Chemistry.com, PerfectMatch.com, hoặc okcupid.com cũng thu thập các dữ liệu tính cách tổng quát và tiến hành nhiều quy trình kết hợp phức tạp. Các nhà tâm lý học tính cách đã gom các bằng chứng trong nửa thế kỷ qua rằng sự giống nhau về tính cách là một yếu tố dự đoán về việc liệu mọi người có bị thu hút bởi người khác không (xem chương 15) và liệu họ sẽ hài lòng với mối quan hệ đó sau khi được thiết lập hay không (Decuyper, De Bolle, & De Fruyt, 2012). Việc ghép cặp dựa trên nét tính cách nghe có vẻ là ý tưởng tuyệt vời, nhưng nó chỉ hiệu quả đối với các thang đo tính cách có độ hiệu lực. Mọi người có thể thể hiện khác về bản thân về các đặc điểm bên ngoài (ví dụ như nói rằng họ nhỏ nhắn khi không phải như vậy, hoặc nói họ có mái tóc dày, gợn sóng trong khi thực tế là hói), và họ có thể thể hiện bản thân khác cả trong tính cách. Ví dụ họ có thể cố gắng che đậy một tính cách hung hăng, ngược đãi. Do đó, một số dịch vụ hẹn hò này rất lo lắng về tính an toàn và đang sử dụng các kỹ thuật đánh giá tính cách để phát hiện các khách hàng có nguy cơ tiềm ẩn. Ví dụ, một số trang hỏi về những hành vi nhỏ nhặt không tốt như “Tôi không bao giờ bực bội khi được yêu cầu trả ơn” hoặc “Đôi khi, tôi đã nói dối trắng trợn.” Những người phủ nhận cả những lỗi lầm phổ biến này sẽ “raise a red flag/giương cờ đỏ” bởi vì họ có thể thể hiện khác về bản thân trong toàn bộ bảng hỏi. Trên thực tế, eHarmony.com tuyên bố rằng có 16% khách hàng bị yêu cầu ngừng sử dụng trang web dựa trên những câu trả lời của họ với các bảng hỏi tương tự (reported in U.S. News & World Report, September 29, 2003). Việc sử dụng bài kiểm tra tính cách tập trung vào một số câu hỏi về đo lường các nét tính cách. Các nét tính cách có đại diện cho các hành vi nhất quán để chúng ta có thể đưa ra các dự đoán chính xác về hành vi của một người trong tương lai dựa vào vị trí nét tính cách của họ trong bảng phân loại không?
3 Đo lường tính cách cũng được sử dụng trong một số tình huống lựa chọn khác như là nghề nghiệp hoặc để ân xá hoặc bố trí trong một tổ chức. Một số vấn đề pháp lý khi sử dụng các thang đo tính cách để đưa ra các quyết định như vậy là gì? Có những vấn đề phổ biến nào trong quy trình lựa chọn không? Người sử dụng lao động có thể dùng một thang đo “sự chính trực” để sàng lọc những nhân viên có nguy cơ thiếu trung thực không? Còn việc lựa chọn ngành học ở trường đại học, trường luật hoặc trường y dựa trên các bài kiểm tra năng khiếu hoặc các bài kiểm tra trí thông minh khác thì sao? Mặc dù nhiều câu hỏi nghe có vẻ trừu tượng, nhưng chúng rất quan trọng đối với cách chúng ta nghĩ về các nét tính cách. Chúng rất quan trọng để hiểu về các vấn đề gây tranh cãi như là sử dụng các thang đo tính cách trong kinh doanh, công nghiệp và giáo dục để lựa chọn, đào tạo và đề bạt các ứng viên. Vấn đề lý thuyết - Theoretical Issues Các lý thuyết về tính cách đưa ra một tập hợp các quan điểm về các nền tảng cơ bản của bản chất con người. Như chúng ta thấy ở chương 3, có sự khác biệt giữa các lý thuyết khác nhau liên quan đến điều tạo nên một nét tính cách, có bao nhiêu nét tính cách tồn tại và đâu là phương pháp tốt nhất để phát hiện ra các nét tính cách cơ bản. Bất chấp sự khác nhau giữa chúng, các lý thuyết nét tính cách chia sẻ ba giả định quan trọng về nét tính cách. Các giả định này vượt ra khỏi bất kỳ lý thuyết hoặc sự phân loại tính cách nào và, do đó, tạo thành nền tảng cơ bản cho tâm lý học về nét tính cách. Ba giả định quan trọng đó là: ● Sự khác biệt cá nhân có ý nghĩa ● Sự ổn định theo thời gian, và ● Sự nhất quán trong các tình huống Sự khác biệt ý nghĩa giữa các cá nhân Các nhà tâm lý học tính cách chủ yếu quan tâm đến việc xác định những cách thức mà con người khác biệt với nhau. Bất kỳ các thức nào có ý nghĩa mà con người khác biệt với nhau đều có thể được xác định là một nét tính cách. Một số người thích nói nhiều trong khi một số khác thì không. Một số người năng động; một số khác thì như củ khoai tây ngồi trên ghế sofa (lười vận động). Một số người thích những câu đố khó trong khi những người tránh những thách thức về trí óc. Bởi vì nhấn mạnh nghiên cứu sự khác biệt giữa
4 con người, các nhà tâm lý học tính cách đôi khi được gọi là tâm lý học khác biệt/differential psychology để phân biệt lĩnh vực này với các nhánh khác trong tâm lý học tính cách (Anastasi, 1976). Tâm lý học khác biệt bao gồm nghiên cứu về các dạng khác biệt giữa các cá nhân ngoài nét tính cách như là khả năng, năng khiếu, và trí thông minh. Tuy nhiên ở chương này, chúng tôi tập trung vào các nét tính cách. Quan điểm về nét tính cách trong lịch sử liên quan đến việc đo lường chính xác. Nó bao gồm một cách tiếp cận định lượng, trong đó nhấn mạnh mức độ khác biệt của một cá nhân so với mức trung bình. Trong tất cả các quan điểm và chiến lược nghiên cứu tính cách, tiếp cận nét tính cách là định hướng về mặt toán học và thống kê nhất do nó nhấn mạnh vào số lượng (Paunonen & Hong, 2015). Bạn có thể tự hỏi làm thế nào mà sự khác biệt lớn giữa mọi người có thể được nắm bắt và thể hiện bằng một số nét tính cách cơ bản. Làm thế nào mà sự độc đáo cá nhân của mỗi người có thể được khắc họa chỉ bởi một vài nét tính cách? Các nhà tâm lý học tính cách giống như các nhà hóa học. Họ lập luận rằng bằng cách kết hợp một vài đặc điểm cơ bản với số lượng khác nhau, họ có thể tái tạo những phẩm chất của mỗi con người. Quá trình này tương tự như sự kết hợp ba màu cơ bản. Mỗi màu sắc có thể thấy trong quang phổ, từ màu hoa cà bụi đến màu nâu đen cháy, đều được tạo ra thông qua sự kết hợp giữa ba màu cơ bản: đỏ, xanh lá cây và xanh lam. Theo các nhà tâm lý học tính cách , mỗi tính cách, bất kể phức tạp hay khác thường, đều là sản phẩm của sự kết hợp cụ thể của một vài nét tính cách nền tảng chính yếu. Ổn định theo thời gian Giả định thứ hai được tạo ra bởi tất cả các lý thuyết nét tính cách đó là có một mức độ ổn định trong tính cách theo thời gian. Nếu một người hướng ngoại cao trong một khoảng thời gian quan sát, các nhà tâm lý học tính cách có xu hướng kết luận rằng họ sẽ hướng ngoại vào ngày mai, tuần sau, một năm sau kể từ lúc này, hoặc thậm chí các thập kỷ sau đó. Quan điểm cho rằng nhiều nét tính cách trên diện rộng thể hiện sự ổn định đáng kể theo thời gian được hỗ trợ bởi một số lượng lớn các nghiên cứu mà chúng ta sẽ xem xét ở chương 5. Các nét tính cách như thông minh, nhạy cảm, bốc đồng, nhút nhát và hung hăng cho thấy sự tương quan cao nhất, ngay cả qua nhiều năm hoặc nhiều thập kỷ giữa các lần