Title Sinh 10 HSG. Chuyên đề 1.4. Chu kì tế bào và phân bào - HS.docx ✅

Có ba điểm kiểm soát quan trọng (G₁, G₂, M) để đảm bảo tế bào không phân chia khi có lỗi ở vật chất di truyền Điểm kiểm soát Vị trí trong chu kì Mục đích chính Ý nghĩa Nếu lỗi → điều gì xảy ra? G₁ (cuối pha G₁) Cuối pha G₁ → trước pha S - Kiểm tra kích thước tế bào - Môi trường, dinh dưỡng - ADN có tổn thương không Quyết định tiếp tục chu kì hay nghỉ (G₀) Tế bào có thể chuyển sang G₀ G₂ (cuối pha G₂) Cuối pha G₂ → trước nguyên phân - Kiểm tra ADN đã nhân đôi đầy đủ chưa- Có lỗi trong ADN không Chỉ cho phân bào khi ADN hoàn chỉnh Dừng chu kì, sửa lỗi trước khi phân chia M (giữa kì giữa nguyên phân) Kì giữa pha M (nguyên phân) - Kiểm tra NST đã gắn đầy đủ vào thoi phân bào tại tâm động chưa Đảm bảo NST phân li chính xác về 2 cực Dừng phân chia → tránh lệch bội II. NGUYÊN PHÂN (MITOSIS) 1. Mục đích  Giúp sinh trưởng, phát triển và tái tạo mô.  Tạo ra 2 tế bào con giống nhau và giống tế bào mẹ. 2. Các kì nguyên phân  Kì đầu: NST co xoắn, màng nhân tiêu biến, thoi phân bào hình thành.  Kì giữa: NST xếp tại mặt phẳng xích đạo.  Kì sau: Mỗi NST kép tách thành 2 crômatit, kéo về 2 cực.  Kì cuối: NST duỗi xoắn, màng nhân tái lập, phân chia tế bào chất.
Kì đầu (Prophase) NST bắt đầu co xoắn và ngắn lại, có thể quan sát rõ dưới kính hiển vi. Mỗi NST đã nhân đôi thành NST kép gồm 2 crômatit dính nhau tại tâm động. Màng nhân và nhân con dần biến mất. Trung tử nhân đôi và di chuyển về hai cực, hình thành thoi phân bào. Kì giữa (Metaphase) Các NST kép xếp thẳng hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. Sợi tơ thoi từ hai cực gắn vào tâm động của từng NST. Kì sau (Anaphase) Từng NST kép tách nhau tại tâm động, thành 2 NST đơn (2 crômatit tách nhau). Các NST đơn được sợi tơ thoi kéo về 2 cực tế bào. Kì cuối (Telophase) Các NST duỗi xoắn dần, trở về dạng sợi mảnh không quan sát rõ. Màng nhân và nhân con tái tạo. Thoi phân bào tiêu biến. Tế bào chất phân chia, hình thành 2 tế bào con. 3. Kết quả: Tạo 2 tế bào con giống hệt tế bào mẹ (2n) 4. Ung thư và phòng trách ung thư a. Khái niệm Ung thư là hiện tượng tế bào phân chia mất kiểm soát, tạo thành khối u ác tính có khả năng xâm lấn và di căn (lan sang các mô khác trong cơ thể). Tiêu chí U lành U ác (ung thư) Mức độ nguy hiểm Thấp Cao