[email protected] UBND THỊ XÃ MỸ HÀO PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ĐỀ CHÍNH THỨC (Đề gồm 02 trang) KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI NĂM HỌC 2024-2025 MÔN THI: NGỮ VĂN – LỚP 9 Thời gian: 120 phút (không kể thời gian giao đề) Ngày thi: …/…/20… PHẦN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện yêu cầu: Kẻ thù lớn nhất ở đó, người bạn lớn nhất cũng ở đó – ngay trong lòng mình, cho mỗi người ai cũng có cơ hội để lựa chọn, bạn hoặc thù, để đi chung với mình mỗi ngày. Khi suy nghĩ bất thiện còn tồn tại trong lòng, đôi chân còn vội vã đua tranh, đôi tay còn cố giữ lại những điều hư ảo, miệng còn muốn nói những lời tổn thương, mắt còn muốn thấy lỗi lầm của người, tai còn thích lắng nghe những ồn ào thị phi. Những suy nghĩ bất thiện trong lòng làm khổ con người hơn kẻ thù của họ. Khi đối mặt với những hẹp hòi của nhân gian, người bạn tốt nhất là sự rộng lượng của chính mình, mang đến cho bản thân một lối thoát. […] Trong những ngày khó khăn, người bạn tốt nhất là lòng can đảm; trong những ngày thành công, người bạn tốt nhất là khiêm tốn; trong những ngày không còn gì trong tay, người bạn tốt nhất là hi vọng. Và người bạn tốt nhất trong mỗi buổi sớm mai là một nụ cười thật an. Tâm của chúng ta giống như con ngựa cực khỏe. Nếu có thể kiểm soát được, chắc chắn chúng ta sẽ chiến thắng mọi cuộc đua; bằng không, có thể sẽ phải bị mất mạng vì nó. (trích Cuộc sống nhìn từ ô cửa Thiền, Vô Thường, NXB Hồng Đức, 2021, tr. 205-206) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1( 1,0 điểm). Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích. Câu 2 (1,0 điểm). Em hiểu như thế nào về ý kiến sau: Những suy nghĩ bất thiện trong lòng làm khổ con người hơn kẻ thù của họ? Câu 3 (1,5 điểm). Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: Trong những ngày khó khăn, người bạn tốt nhất là lòng can đảm; trong những ngày thành công, người bạn tốt nhất là khiêm tốn; trong những ngày không còn gì trong tay, người bạn tốt nhất là hi vọng. Câu 4 (2,0 điểm) Thông điệp được gợi ra từ đoạn trích. PHẦN II. TẠO LẬP VĂN BẢN (10,0 điểm) Câu 1 (4,0 điểm) Từ nội dung đoạn Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về sự cần thiết phải kiểm soát bản thân trong cuộc sống hiện nay Câu 2 (10 điểm) Có ý kiến cho rằng: “Văn học xét đến cùng là câu chuyện của trái tim”. Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ bằng việc phân tích truyện ngắn dưới đây. HƯƠNG HOA HOÀNG LAN
[email protected] (Khuê Phan) Những chồi xuân lặng lẽ nhú lên từ cành cây khô cằn. Chỉ mấy ngày sau, cả cây hoàng lan đã khoác lên mình một màu xanh nõn nà. Một chiếc áo được dệt từ hàng vạn, vạn chồi non. Trông cây hoàng lan thật đẹp nhưng cũng vô cùng giản dị. Hà đẩy cánh cổng gỗ nặng trịch để bước vào vườn với bà. Cô bé ngước nhìn cây hoàng lan, nó như một cậu anh cả trong vườn, to lớn, vững chắc... - Bà ơi, cây hoàng lan này có lâu chưa bà? Bà cười, tay bà vẫn cẩn thận gài những cành cây nhót phủ đầy hoa trắng ngà vào hàng rào: - Nó có từ lâu lắm, hồi bằng các cháu, bà đã thấy nó to và cao như thế này rồi. Bao năm trôi qua, cứ tưởng nó sẽ già đi, nhưng không, mỗi mùa xuân tới nó lại trẻ trung như hồi nào. - Bà ơi, thế bà có biết ai trồng nó không hả bà? Bà lắc đầu: Hồi trước, bà cúng hỏi như cháu ấy, nhưng chẳng ai biết. Hà đến bên cây hoàng lan, thân nó mốc thếch và nứt nẻ. Những chú kiến đen hối hả leo lên cây. Từ trên cành cây cao, đôi chim sâu chuyền cành tíu tít. - Cháu biết không, cứ mỗi dịp cây hoàng lan ra hoa thì cả vùng này thơm nức... - Bà ơi, bên kia sông có ngửi thấy hương của cây hoàng lan này không?- Hà tò mò hỏi. - Có chứ! Hương hoa lan còn bay xa hơn nữa cháu ạ. - Xa nữa cơ ạ? Con sông rộng thế mà gió cũng đưa nó qua sông được bà nhỉ… Bà dừng tay, đôi mắt nhìn xa xôi: - Hồi ông đi bộ đội, thư nào về ông cũng hỏi cây hoàng lan. Ông nhớ nó lắm. Rồi ông bảo bà gửi cho ông mấy cánh hoa vàng của cây hoàng lan này. - Bà có gửi cho ông không? - Hà chăm chú. Bà gật đầu rồi dắt Hà vào nhà. Bà lần giở cái rương mây nhỏ trên đầu giường và lấy ra mấy cành hoa đã héo quắt queo và đen sẫm lại. - Những cánh hoa này đấy cháu ạ. Các chiến sĩ trong đơn vị đã tìm thấy nó dưới đáy balo của ông…Hà run run đỡ những cành hoàng lan từ trong tay bà. Cô bé ngước đôi mắt tròn xoe nhìn lên bàn thờ. Hà thấy bà cũng nhìn theo…Bây giờ thì cô bé đã hiểu vì sao bà yêu quý cây hoàng lan và mảnh vườn này đến thế. Những cánh hoa hoàng lan đã đen sậm lại trên tay Hà như vẫn còn phảng phất hương thơm. ---------- Chú thích: Khuê Phan tên thật là Nguyễn Phan Khuê, sinh năm 1971, tại Mao Điền, Thuận Thành, Bác Ninh, tốt nghiệp Đại học Văn hóa Hà Nội in 1992, Thạc sĩ báo chí- Học viện Báo chí Tuyên truyền 2016. Từng làm báo Nhi đồng. Hiện là Tổng biên tập báo Thiếu niên tiền phong và Nhi đồng. Tác phẩm chính: Thiếu nữ bị lạc- tiểu thuyết in năm 1992, Đại úy tí hon- Tập truyện thiếu nhi-1998; Quà của ông Ngoại-Tập truyện thiếu nhi, 2011. Hương hoa hoàng lan nằm trong tập truyện cũng tên, xuất bản năm 2023, gồm 14 truyện ngắn- mối truyện là một “câu chuyện nhỏ xinh” như lời thủ thỉ về những kí ức tuổi thơ, những kỉ niệm đẹp và ngộ nghĩnh, những điều có thể xảy ra trong cuộc sống hàng ngày.
[email protected] ---Hết--- Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ tên thí sinh………………………………….………….. Số báo danh…........... ĐÁP ÁN PHẦN CÂU YÊU CẦU CẦN ĐẠT ĐIỂ M I 1 PTBĐ chính: nghị luận 1,0 2 - Câu nói được hiểu là: Nỗi khổ của con người chủ yếu do chính mình tạo ra từ những suy nghĩ tiêu cực, xấu xa chứ không phải do kẻ thù của mình mang lại. Kẻ thù lớn nhất của con người là chính mình. - Câu nói cũng là lời khuyên: cần có những suy nghĩ tích cực, lạc quan và tin tưởng vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. 1,5 3 - Biện pháp tu từ: Lặp cú pháp Trong những ngày…, người bạn tốt nhất là… - Tác dụng: + Tạo giọng điệu suy tư sâu lắng, tăng sức thuyết phục của lập luận. + Nhấn mạnh ý nghĩa, vai trò của những phẩm chất tốt đẹp và thái độ sống tích cực (can đảm, khiêm tốn, hi vọng) bên trong con người. + Qua đó, tác giả gửi tới người đọc thông điệp: trong bất cứ hoàn cảnh nào, người bạn lớn nhất của mỗi người là những điều thiện nằm bên trong chính họ. 1,5 4 HS có thể rút ra thông điệp có ý nghĩa sâu sắc nhất. Lí giải vì sao. Một số gợi ý về các thông điệp: - Rèn luyện ý chí, nghị lực để đấu tranh với những ích kỉ, xấu xa bên trong chính mình và chiến thắng chính mình. - Mở rộng lòng yêu thương, sẻ chia, thấu hiểu với những người xung quanh để trái tim thêm rộng lớn và bao dung… - Sống chậm lại, lắng nghe tiếng nói của trái tim mình. - Học tập, rèn luyện để hoàn thiện nhân cách. 2,0 II 1 Từ nội dung đoạn Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về sự cần thiết phải kiểm soát bản thân trong cuộc sống hiện nay. 4,0 Yêu cầu chung: Câu hỏi hướng đến việc đánh giá năng lực viết đoạn văn NLXH, đòi hỏi thí sinh phải huy động những hiểu biết về đời sống xã hội, kĩ năng tạo lập đoạn văn để bày tỏ thái độ, chủ kiến của mình.
[email protected] Yêu cầu cụ thể: Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng; bày tỏ được quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Đảm bao về mặt hình thức. Thí sinh có thể làm theo hướng sau: 0,25 1. Giải thích: - Kiểm soát bản thân: là khả năng quản lí, điều chỉnh, cân bằng cảm xúc, hành động một cách hợp lý sao cho phù hợp với hoàn cảnh và mục tiêu. 2. Bàn luận - Tại sao chúng ta cần biết kiểm soát bản thân trong cuộc sống? + Cuộc sống tồn tại nhiều mối quan hệ phức tạp, nhiều thách thức, khó khăn khiến chúng ta lo lắng, trầm cảm, sợ hãi và có những phản ứng tiêu cực. + Kiểm soát bản thân giúp chúng ta duy trì một tâm trạng tích cực và lành mạnh + Kiểm soát bản thân là một kỹ năng sống cần thiết, quan trọng: Giúp chúng ta bình tĩnh, chủ động đối mặt với khó khăn, thử thách và khủng hoảng trong cuộc sống một cách hiệu quả. Giúp chúng ta duy trì được tâm trạng tích cực, lành mạnh, đưa ra quyết định đúng đắn hơn, xác lập được sự an toàn, hạnh phúc cho bản thân, từ đó mà dễ dàng gặt hái thành công. Giúp giải quyết những xung đột, mâu thuẫn, duy trì quan hệ tốt với người khác góp phần xây dựng một cộng đồng văn minh, tiến bộ, phát triển ( dẫn chứng) 3. Phản đề - Nhiều người vẫn sống theo cảm tính, không biết kiểm soát cảm xúc, hành động của mình, chỉ biết theo đuổi những thứ thoáng qua, không biết tôn trọng giá trị của cuộc sống. Tuy nhiên cũng không nhên sống quá khắc nghiệt với bản thân. 4. Bài học - Nhận thức tầm quan trọng của quản lý cảm xúc bản thân - nêu các bài học, định hướng hành động Hướng dẫn chấm: - Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, dẫn chứng phù hợp (3,0 -4,0 đ) - Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, có dẫn chứng nhưng dẫn chứng chưa tiêu biểu (2,25 -2,75 đ) - Lập luận chưa thật chặt chẽ, chưa thuyết phục: lí lẽ chưa thật xác đáng, chưa thật liên quan đến vấn đề nghị luận, có dẫn chứng nhưng dẫn chứng chưa phù hợp (1,5 – 2,0 đ) - Lập luận không chặt chẽ: lí lẽ chưa xác đáng, chưa liên quan 0.25 2.0 0,5 1,0
Tiếng Việt